Vragen

Vraag 1

Geef bij de volgende voorbeelden aan of er sprake is van een bestuursorgaan in de zin van de Awb.

1. Het college van burgemeester en wethouders van Utrecht dat de subsidie van de Rechtswinkel intrekt.

2. De beslissing van het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht om een hoogleraar wegens een reorganisatie te ontslaan. Betrek bij uw antwoord de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

Vraag 2a

Bij het begrip ‘bestuursorgaan’ staan het legaliteitsbeginsel en de wens om bestuursrechtelijke rechtsbescherming te bieden soms tegenover elkaar. Leg aan de hand van de zogeheten publieketaakjurisprudentie uit wat hiermee is bedoeld.

Vraag 2b

Bestudeer de voorgeschreven uitspraak ABRvS 17 september 2014, (Stichting bevordering kwaliteit leefomgeving Schiphol). Zet uiteen wat het belang van deze uitspraak voor de zogeheten publieketaakjurisprudentie is.

Vraag 3

Geef ten aanzien van de gecursiveerde (rechts)personen gemotiveerd aan of zij belanghebbende zijn in de zin van de Awb.

1. Martijn van den Broek woont in een studentenhuis aan de Neude. Het college van burgemeester en wethouders van Utrecht wijzigt de terrasvergunningen van de horecaondernemers op de Neude waardoor de sluitingstijden van de terrassen mogen worden uitgebreid van 22.00 uur naar 01.00 uur.

2. De subsidie van de vereniging milieu-actiegroep ‘Schoon Utrecht’ wordt ingetrokken.

3. Bij besluit heeft het college van burgemeester en wethouders aan John Metgod een vrijstelling en een omgevingsvergunning verleend voor het veranderen en vergroten van een bedrijfsruimte in een casino. Joris Breinbreker, die op hetzelfde bedrijventerrein eveneens een casino exploiteert, maakt hiertegen bezwaar.

Vraag 4a

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Boxtel verleent aan de agrariër Visser een omgevingsvergunning ex artikel 2.1, eerste lid en onder e, Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) voor het groots uitbreiden van een varkenshouderij. Deze varkenshouderij is gelegen in de Wijk Vleesbuurt. Den Boer – die op 1 kilometer afstand van de varkenshouderij in Boxtel-centrum woont – en de Stichting Milieubelangen Brabant (SMB) zijn het met deze vergunning oneens. De stichting heeft als statutair doel de behartiging van de Brabantse milieubelangen in ruime zin. Daartoe voert zij rechterlijke procedures tegen de verlening van vergunningen die het Brabantse milieu kunnen belasten, laat zij onderzoek verrichten naar de negatieve effecten van vooral de landbouw op het milieu en geven haar leden milieueducatie op lokale basisscholen.

Kan Den Boer, respectievelijk de Stichting Milieubelangen Brabant, als belanghebbende ex artikel 1:2 Awb in een procedure tegen de omgevingsvergunning worden aangemerkt?

Vraag 4b

Den Boer heeft samen met negen andere personen de Belangenvereniging Wijk Vleesbuurt opgericht. Behalve Den Boer wonen de negen personen binnen een straal van 200 meter afstand van de varkenshouderij in Boxtel-centrum. Kan de Belangenvereniging Wijk Vleesbuurt als belanghebbende ex artikel 1:2 Awb in een procedure tegen de omgevingsvergunning worden aangemerkt?

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Allereerst moet worden beoordeeld of de gemeente een rechtspersoon is. Dit is het geval. In Art. 2:1 BW staat omschreven dat de gemeente rechtspersoonlijkheid bezit. De gemeente is daarmee een rechtspersoon. Tevens is zij krachtens publiekrecht ingesteld. De formele wetgever heeft het BW gemaakt, daarnaast is er de gemeentewet. Gesteld kan dus worden dat de gemeente een rechtspersoon is die krachtens publiekrecht is ingesteld (a-orgaan). Het College van Burgemeester en Wethouders is een orgaan van de gemeente Utrecht, op grond van Art. 6 Gemw. Volgens Art. 1:1 is ieder orgaan van een rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld een bestuursorgaan in de zin van de Awb. Het College van Burgemeester en Wethouders is dus een bestuursorgaan, een a-orgaan.

Vraag 1b

Het College van Bestuur is het bestuur van de Universiteit Utrecht. 1.8 lid 2 Wet Hoger Onderwijs staat dat de Universiteit een publiekrechtelijk rechtspersoon is. Volgens de bijlage van deze wet bezit de Universiteit rechtspersoonlijkheid. Het College van Bestuur is een orgaan van de Universiteit Utrecht, want in Hoofdstuk 11 staat dit beschreven: ‘’Het bestuur en de inrichting van de Universiteiten’’. In Art. 9.2 Wet Hoger Onderwijs staat er dat er een College van Bestuur is en dat deze een aantal bevoegdheden heeft. Dit maakt het College van Bestuur een a-orgaan, want het is een orgaan van een rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld.

Vraag 2a

In de Publieketaakjurisprudentie wordt al geruime tijd aangenomen dat een privaatrechtelijke rechtspersoon ook als bestuursorgaan kan worden gekwalificeerd als deze een publieke taak uitvoert, ondanks dat hier geen wettelijke grondslag voor bestaat.

Volgens het legaliteitsbeginsel dient er altijd een wettelijke grondslag te zijn voor het handelen, en dat hebben deze personen niet, omdat ze private instellingen zijn. Deze kunnen geen besluiten nemen, omdat zij geen bestuursorgaan in de zin van de Awb zijn. Dit is kwalijk, omdat burgers dan ook niet in beroep kunnen gaan. Dit zou dan een beperking van de bestuursrechtelijke rechtsbescherming opleveren. Als je beperkingen oplegt, moet daar een wettelijke grondslag voor zijn. In de Publieketaakjurisprudentie is deze er ook niet. Dus als je als private instelling niet aan te merken bent als Bestuursorgaan in de zin van Art. 1:1 Awb, mag je geen besluiten nemen. Echter, indien je voldoet aan de criteria van de publieketaakjurisprudentie, mag je wél besluiten nemen en val je dus toch onder het begrip bestuursorgaan, ondanks dat er geen wettelijke grondslag is. Dit is dus een uitzondering op de regel van Art. 1:1 Awb.

Deze uitzondering, dus de publieketaakjurisprudentie, is in strijd met het legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel is er ter bescherming van de belangen van de burger, maar de publieketaakjurisprudentie ook.

Vraag 2b

Volgens de wet is de stichting geen bestuursorgaan, de rechter bepaalt echter van wel. Onder 5.1 legt de rechter het begrip b-orgaan uit. In beginsel is er een wettelijke grondslag nodig. Het openbaar gezag wordt door de rechter verder ingevuld in dit arrest.

Deze uitspraak (Stichting bevordering kwaliteit leefomgeving Schiphol) geeft echter criteria weer om van deze regel af te wijken, dus een uitzondering, waardoor de personen die niet onder a- of b-organen vallen tóch nog besluiten kunnen nemen, indien zij aan de gestelde criteria voldoen. Zij zijn dan alsnog aan te merken als bestuursorgaan, op grond van de publieke taak.

Blz. 601 beschrijft deze criteria + noot

Vraag 3a

Om als een belanghebbende in de zin van de Awb te kunnen worden aangemerkt, dient er voldaan te worden aan de volgende criteria:

• Objectief belang: Op basis van objectieve maatstaven dient er een belang te zijn.

• Persoonlijk belang: Of jij je persoonlijk onderscheidt van de andere mensen. Je moet door je belang waarin je geraakt wordt moet je je onderscheiden van de massa

• Eigen belang: Je moet echt zelf een belang hebben bij wat er gebeurt.

• Rechtstreeks belang: Beroep op een belang dat wel te maken heeft met de kwestie, maar het is ontleend aan het belang van een ander. Er is dan sprake van een afgeleid belang.

• Actueel, voldoende zeker belang: Misschien wordt je ooit belanghebbende, maar ben je het nu niet, dan kun je ook niets doen.

Art. 1:2 Awb beschrijft het begrip belanghebbende. Martijn is een natuurlijk persoon, dus gelden de OPERA criteria. Welk belang heeft hij? > Rust, ongestoorde leefomgeving.

• Objectief belang: Martijn is omwonende. Op basis van dit objectieve feit is voldaan aan dit criterium.

• Persoonlijk belang: Hiervoor moet Martijn zich onderscheiden van de massa. Aan de Neude wonen wel meerdere mensen, maar die onderscheiden zich allemaal van de andere groep, dus de mensen die niet omwonend zijn. Martijn is omwonende, en heeft dus een persoonlijk belang, waardoor aan dit criterium is voldaan.

• Eigen belang: Gesteld kan worden dat Martijn als omwonende overlast kan ondervinden aan de latere sluitingstijden. Martijn heeft een eigen belang. Hijzelf kan geraakt worden door de wijziging van terrasvergunningen, omdat hij op de Neude woont en dus zelf last kan krijgen van de horeca de langer open is. Aan dit criterium is voldaan.

• Rechtstreeks belang: Martijns belang wordt geschonden door die nieuwe regeling. Er is een causaal verband. Zijn belang is ook niet afgeleid uit een ander belang.

• Actueel belang: Martijn heeft een actueel belang. Op dit moment woont hij in het studentenhuis aan Neude. Zijn belang is dus actueel. Op het moment het besluit wordt genomen, is hij woonachtig aan de Neude. Aan dit criterium is voldaan.

Martijn kan als belanghebbende worden beschouwd.

Vraag 3b

Er is sprake van een rechtspersoon, zij heeft een collectief/algemeen belang. Om een rechtspersoon als belanghebbende aan te kunnen merken, dient deze normadressaat te zijn. Schoon Utrecht is normadressaat, want het besluit over de subsidie is tegen haar gericht, en dit besluit raakt de vereniging rechtstreeks. Een normadressaat is altijd belanghebbende.

Schoon Utrecht kan beschouwd worden als belanghebbende in de zin van de Awb.

De OPERA criteria kunnen ook worden toegepast op een rechtspersoon, maar deze moet dan echt een eigen belang hebben.

Vraag 3c

Het is een rechtspersoon, maar deze komt op voor zijn eigen belang, dus kan John Metgod ook als een natuurlijk persoon aangemerkt worden. John Metgod is geen normadressaat, maar hij is wel belanghebbende.

Zijn belang: concurrentie

• Objectief belang: Zijn concurrentiebelang is objectief bepaalbaar. John mist duidelijk inkomen. Het betreft hetzelfde bedrijfsterrein (zelfde gebied) en het ziet op dezelfde markt (casino-casino).

• Persoonlijk belang: John onderscheidt zich voldoende van andere concurrenten. Het betreft hetzelfde bedrijfsterrein.

• Eigen belang: John ondervindt zelf schade van het vergunning.

• Rechtstreeks belang: Er is een causaal verband. John wordt rechtstreeks geraakt door het vergunning.

• Actueel belang: Het casino heeft een actueel belang. Het besluit wordt op het moment genomen dat John werkzaam is op het industrieterrein. Hij heeft op dit moment dus een casino.

John Metgod kan worden aangemerkt als belanghebbende.

Vraag 4a

De stichting is een rechtspersoon (Art. 2:3 BW). Deze stichting heeft een algemeen belang , namelijk de milieubelangen. Dit is één belang dat heel groot is, een ideaal. Dit algemeen belang dient in het bijzonder te zijn, omdat anders alsnog iedereen mits zij maar een stichting oprichten, in beroep kan. Het belang moet dus voldoende afgebakend en gekwalificeerd zijn (geografisch functioneel).

De algemene belangen i.c. voldoen niet aan dit ‘in het bijzonder’ criterium. Het gaat namelijk over heel Brabant, dat is heel ruim. Daarnaast valt er onder Milieubelangen veel te rekenen. Stichting Milieubelangen Brabant is dus geen belanghebbende.

Stel dat het in casu niet gaat om de Stichting Milieubelangen Brabant (SMB), maar om Belangenvereniging Wijk Vleesbuurt. Volgens artikel 2, eerste lid, van de statuten van die vereniging, is het doel van haar: het bevorderen, behouden en verbeteren van de leefbaarheid en het leefmilieu ten behoeve van hen die wonen in de Wijk Vleesbuurt in de gemeente Boxtel; het behartigen van collectieve belangen van bewoners in de Wijk Vleesbuurt richting derden, een en ander ter beoordeling van het bestuur van de vereniging; het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.

Vraag 4b

De stichting is een rechtspersoon (Art. 2:3 BW), deze is geen normadressaat. Er is sprake van een collectief belang, i.c. zijn dit 10 mensen die zich samen verenigd hebben in die belangenvereniging. De belangenvereniging komt op voor al die individuele belangen.

Doelstellingen van de stichting, is dit voldoende afgebakend? Ja, want de stichting is gericht op de Wijk Vleesbuurt. Om deze reden is er ook voldaan aan het criterium ‘In het bijzonder’.