Koninkrijk Marokko tegen X - Arrest

Hoge Raad, Koninkrijk Marokko tegen X, 5 februari 2010, p. 859-872 (Essentie: HR par. 3.2, 3.3.2, 3.4 en Conclusie Strikwerda par. 10, 15-20 en 23-30).

Dit betreft een arbeidsrechtelijk geschil. De verweerster was in dienst bij de Marokkaanse Ambassade in Den Haag. Na enige tijd is de verweerster ziek geworden en niet meer naar haar werk gegaan. Ze heeft geen ontslag genomen en het Koninkrijk heeft haar vervolgens ontslagen. Hierop heeft de verweerster het Koninkrijk Marokko gevorderd tot betaling van het haar verschuldigde loon vermeerderd met wettelijke rente en wettelijke verhoging van loon.

Op 2 november 2005 heeft de kantonrechter van s'Gravenhage de vordering van de verweerster toegewezen. Koninkrijk Marokko is vervolgens tegen deze uitspraak in verzet gekomen door zich te beroepen op de onbevoegdheid van de Nederlandse rechter. Verweerster heeft dit beroep bestreden en de kantonrechter heeft in overeenstemming met het standpunt van de verweerster het verzet van het Koninkrijk Marokko afgewezen en het vonnis bekrachtigd. Marokko is vervolgens in hoge beroep gegaan tegen deze uitspraak en het huidige arrest is het eindvonnis van het hof in de zaak.

De vraag in het arrest is of Koninkrijk Marokko een beroep op immuniteit van jurisdictie toekomt. In de zaak wordt een uitzondering gemaakt op hoofdregel van art. 5 van de in 1985 in werking getreden Europese Overeenkomst inzake de immuniteit van Staten en Aanvullend Protocol (hierna de Europese Overeenkomst). In de Europese Overeenkomst is de nationaliteit van de werknemer één van de aspecten die wordt meegenomen in de beoordeling of een vreemde staat (in casu Marokko) een beroep kan doen op immuniteit van rechtsmacht als het geding betrekking heeft op een arbeidsovereenkomst tussen die vreemde staat en een natuurlijk persoon en de arbeid in kwestie verricht wordt op het grondgebied van een forumstaat (in casu Nederland).

Echter, de uitspraak van het Hof in deze zaak bevestigd de eerdere uitspraak van de kantonrechter dat Marokko geen aanspraak kan maken op immuniteit van rechtsmacht. Als onderbouwing voor haar vonnis geef het Hof aan dat de rechtsopvattingen sinds de inwerkingtreding van de Europese Overeenkomst over immuniteit van rechtsmacht op basis van de nationaliteit van de werknemer in kwestie gerelativeerd zijn.

In casu is de verweerster aan te merken als een lokaal (in Nederland) geworven personeelslid, ze heeft inmiddels zowel de Marokkaanse als ook de Nederlandse nationaliteit (bij indiensttreding had ze alleen de Marokkaanse nationaliteit) en heeft bovendien haar bestaan hoofdzakelijk in Nederland. Hierdoor kan Koninkrijk Marokko geen aanspraak maken op immuniteit van rechtsmacht. Ook op grond van het karakter van de door de verweerster verrichte werkzaamheden komt Koninkrijk Marokko geen immuniteit toe. In casu vindt de regel uit de Europese conventie dus geen toepassing omdat de verweerster, hoewel ze de Marokkaanse nationaliteit heeft op het moment waarop het geding aanhangig wordt gemaakt, haar gewone verblijfplaats heeft in de forumstaat (Nederland).

De bovenstaande uitspraak die afwijkt van de Europese Overeenkomst is volgens het Hof in overeenstemming met meer recente ontwikkeling van internationaal gewoonterecht. Deze ontwikkeling van het gewoonterecht blijkt onder andere uit art. 11, lid 2 (e) van de United Nations Convention on Jurisdictional Immunities of States and their Property (hierna VN-Verdrag). Ook al heeft Nederland deze conventie nog niet getekend of geratificeerd (Koninkrijk Marokko heeft deze conventie overigens wel ondertekent). Het bestaan van het VN-Verdrag is desalniettemin een aanwijzing van de relativering van immuniteit van rechtsmacht in dergelijke gevallen, aldus het Hof, en hieraan doet de afwezigheid van ratificatie van Nederland niet af.