Hoge Raad, X tegen Europese Octrooi Organisatie, 23 oktober 2009, p. 855-858

Casus

Eiser X werkte als patentonderzoeker voor een orgaan van de Europese Octrooi Organisatie EOO; het Europees Octrooibureau. Dit is gevestigd in (o.a.) Rijswijk (waar de eiser werkte) en heeft een hoofdkantoor in München (Duitsland).

Op de arbeidsovereenkomst tussen X en EOO is een reglement van toepassing voor ambtenaren die permanent in dienst zijn. In dit reglement staat ook een regeling voor arbeidsongeschiktheid. Op grond van het Verdrag inzake de verlening van Europese Octrooien geldt dat geschillen tussen het personeel en EOO aan het Administrative Tribunal van de Internationale Arbeidsorganisatie (het Ambtenarengerecht) moeten worden voorgelegd.

De eiser is wegens RSI-klachten arbeidsongeschikt geworden en daarom heeft hij een financiële genoegdoening en een invaliditeitspensioen van EOO ontvangen. De eiser heeft zijn werkgever aansprakelijk gesteld voor de door hem geleden en te lijden immateriële schade die is of zal ontstaan door zijn gezondheidsklachten. EOO heeft de aansprakelijkheid afgewezen en de zaak naar een interne geschillencommissie doorverwezen, die het beroep X heeft afgewezen.

X heeft de EOO toen gedagvaard voor de rechtbank 's-Gravenhage, en gevorderd voor recht te verklaren dat EOO aansprakelijk is voor de schade die hij heeft geleden in de uitoefening van zijn werkzaamheden in dienst van EOO en EOO te veroordelen tot betaling van zijn geleden en nog te lijden (immateriële) schade.

EOO voerde aan dat er een exclusieve rechtsgang (het Ambtenarengerecht) bestond voor geschillen tussen de EOO en haar (ex)werknemers, zoals X. De eiser daarentegen voerde aan dat deze rechtsgang niet voldeed aan de eisen van art. 6 EVRM.

De kantonrechter heeft verklaard dat de Nederlandse rechter geen rechtsmacht heeft. Tegen dit vonnis heeft de eiser hoger beroep ingesteld bij het hof te ’s-Gravenhage die het vonnis heeft bekrachtigd.
 

Hoge Raad

De Hoge Raad stelt dat het niet onbegrijpelijk is dat het Hof heeft geoordeeld dat de vordering van de eiser gebaseerd is op aansprakelijkheid uit een voormalige dienstbetrekking tussen partijen. Bij het beoordelen hiervan is van belang of de gedragingen die de internationale organisatie worden verweten onmiddellijk verband houden met de vervulling van de taken die door deze organisatie zijn opgedragen. Bij de vraag of de interne rechtsgang binnen de internationale organisatie voldoet aan art. 6 EVRM (recht op openbare hoorzitting) stelt de Hoge Raad dat niet is gebleken dat het procesgang bij het Administrative Tribunal in strijd is met art. 6 EVRM.

Zie rechtsoverwegingen 3.3-3.5. Het cassatieberoep wordt verworpen.

Christine Goodwin v. United Kingdom: par. 71-75, 84-85, 89-93, 107-108
 

Casus

Christine Goodwin gaat na verschillende operaties te hebben ondergaan (vergoed door de Nationale Gezondheidszorg van Engeland) als vrouw door het leven. Echter, haar geboorteakte kon niet worden gewijzigd, aldus de Britse wetgeving. Als gevolg hiervan bleef ze voor de wet een man en kon ze onder andere geen aangifte doen van intimidatie, ze moest tot haar 65ste pensioenbijdragen betalen en kon geen man huwen. Ze beriep zich op het EVRM artikel 8, 12, 13 en 14.

Christine Goodwin klaagde dat haar recht op privé/familieleven (art. 8 EVRM) was geschonden doordat haar nieuwe geslacht niet was erkend door de autoriteiten. Ook klaagde zij erover dat bij de (niet-) toekenning van pensioen het discriminatiebeginsel (artikel 14 EVRM) en het recht op eigendom (Protocol nr. 1 EVRM) was geschonden.

Rechtsvraag

Heeft het Verenigd Koninkrijk de grenzen van 'margin of appreciation' overschreden door afwezigheid van een volledige juridische erkenning van het postoperatief geslacht van een transseksueel en is er sprake van een fair balance?

Het gaat hier om de positieve verplichtingen van Engeland om maatregelen te nemen die nodig zijn voor de naleving van de artikelen van het EVRM. Met betrekking tot de margin of appreciation oordeelde het Hof dat de marge bij artikel 8 van het EVRM groter is dan bij andere artikelen, aangezien de diversiteit aan wetgeving in verschillende Staten met betrekking tot de eerbiediging van het privé-leven. Het onmogelijk maken van het wijzigen van een geboorteakte valt buiten de marge en is dus in strijd met artikel 8 van het EVRM.

Ook het vereiste van de 'fair balance' bij de positieve verplichtingen van Engeland viel uit in het voordeel van Goodwin. Er zijn geen belangrijke factoren van publiek belang die opwegen tegen de nadelen die Goodwin ondervond. Engeland handelde in strijd met artikel 8 en 12 van het EVRM.

Kern

Het EHRM oordeelde dat ‘the United Kingdom Government’s continuing failure to take effective steps to effect the legal recognition of the change of gender of post-operative transsexuals to be in breach of Article 8 of the Convention.’