H C   5   -   2 2   M A A R T   2 0 2 3

Epistemologie en wetenschapsfilosofie

Het lichaam-geest probleem

• Mens heeft een lichaam en een geest die met elkaar in verbinding staan » dualistisch interactionisme
• hoe kunnen het stoffelijke lichaam en niet-stoffelijke geest elkaar beïnvloeden als de geest niet tastbaar/zichtbaar is?

Epistemologie: soorten kennis

• Praktische kennis: weten hoe
• Propositionele kennis: weten dat
  
  • Kennis van regels/afspraken/axioma’s (bijv. weten dat een trein op een bepaalde tijd vertrekt)
  • Levensbeschouwelijke kennis (bijv. weten dat de ziel onsterfelijk is) » het is niet wetenschappelijk toetsbaar
  • Toetsbare kennis » kennisuitspraken die te onderbouwen zijn door wetenschap
• Bij epistemologie gaat het om toetsbare propositionele kennis

Epistemologie: wat is kennis?

• Empirisme: je komt tot kennis via de waarneming/zintuigen
• Rationalisme: tot kennis komen door zuiver na te denken
• Logisch positivisme (naïef empirisme): voor het verkrijgen van kennis moeten we vertrouwen op onze waarneming. Kennis is de afspiegeling van de werkelijkheid. De waarneming zorgt ervoor dat we kennis kunnen verkrijgen
  
  • Claims: objectieve waarneming is mogelijk (als je je houd aan de wetenschap) en er is een fundament waar kennis op getoetst kan worden (toetsen aan de werkelijkheid)
  • Gecontroleerde waarneming is de manier om kennis te toetsen
• Kanttekeningen (over de betrekkelijkheid van kennis):
  
  • Waarneming is theorie geladen (brilmetafoor). Onze achtergrond bepaald hoe we dingen waarnemen
  • Taal structureert en sjabloneert. De kennis de je opdoet en uitspreekt is vaak niet hetzelfde.

Fundering van kennis

• Anti-fundamentalisme: constructivisme » objectieve kennis is niet mogelijk, dus geen objectieve kennis mogelijk
• (Kennis van) de werkelijkheid is fictie/consensus
• Claims van constructivisme:
  
  • Leren is een actief proces
  • Ware kennis wordt uitgevonden, niet ontdekt
  • Wat wij voor waar houden is een sociale consensus (= de meeste mensen zijn het over bepaalde zaken eens)
  • Leren is effectief als het gebeurt a.d.h.v. betekenisvolle, open en uitdagende problemen

het constructivisme gereconstrueerd

• ‘constructivism examined Fox’
  • Hoe waar zijn de claims van het constructivisme?
  • Hoe nieuw of afwijkend zijn de claims van het constructivisme?

Poppers realisme

• Kennis als instructie verbonden met ….
• Waarneming is niet objectief omdat het gestuurd wordt door onze achtergrond/opvattingen
• Onze kennis is altijd voorlopig waar, omdat wetenschap gebaseerd is op een beperkt aantal waarnemingen
• Falsificatie in plaats van verificatie » niet zoeken naar bewijzen maar zoeken naar dingen om het te kunnen ontkrachten
• Inductie: algemeen losse waarnemingen bepalen de theorie (uit losse waarnemingen kun je geen theorie afleiden)
• Deductie: algemeen » je hebt een theorie (die niet perse juist is) waaruit je een hypothese opstelt
• De werkelijkheid laat zich niet kennen, je weet vaak niet of iets echt waar is. Je kan wel ontdekken dat iets niet klopt (falsificatie). Dit brengt ons dichter bij de werkelijkheid  

De waarde van de wetenschap

Evidence based interventies voor de pedagogische praktijk

• Slavin: door experimenteel onderzoek bewezen effectieve praktijken zal de status en de bruikbaarheid van onderwijskundig onderzoek verbeteren (en daarmee verbetering brengen voor het leren van kinderen)
• Biesta: kritische beschouwing van een aantal veronderstelling die ten grondslag liggen aan de aanname dat evidence-based interventies leiden tot een verbetering van de onderwijspraktijk

“Research can tell us what worked but cannot tell us what works”

“Research cannot supply us with rules for action but only with hypotheses for intelligent problem solving”