Aantekeningen hoorcollege 2 - Werken aan Normatieve professionaliteit - Universiteit Utrecht (2022-2023)

H C   2   -   2 2   F E B R U A R I   2 0 2 3

Ethiek – deel 1

Analyseren van argumentatie

1. Structuur analyseren
2. Inhoudelijke analyse
   
   • Is het wel een argument?
   • Wat voor soort argument is het?
3. Kritische analyse
   
   • Hoe houdbaar is het argument (klopt het feitelijk?)?
   • Ondersteunt het argument het standpunt (bewijskracht)?

Ethiek

• Ethiek = een tak van de filosofie die zich bezighoudt met het bestuderen van het goede/juiste handelen » welk handelen is gerechtvaardigd, welk handelen vinden wij juist?
• Niet de inhoud van het antwoord maakt iets ethisch, maar de manier van redeneren
• Welk handelen is juist, wat is rechtvaardig?

Stroming in de ethiek: utilitarisme

• Je moet doen wat leidt tot de beste consequenties
• Wat is moreel handelen:
  
  • Consequenties afwegen
  • Maximalisatie van geluk
• Utilitaristen maken keuzes op basis van de gevolgen van bepaalde handelingen
• Bezwaren:
  
  • Voorspelbaarheid van de uitkomst
  • Rechtvaardigheid
  • Is geluk zo waardevol dat het als richtlijn voor handelen mag gelden?

Waarden, deugden en normen

• Waarden: dingen die je belangrijk vind. Het goede leven. Wat is belangrijk en nastrevenswaardig?
• Drie verschillende waarden van Van Hees:
  
  • Vrijheid (positief en negatief): het wordt door iedereen van belang geacht, maar het is een breed begrip en er zijn verschillende opvattingen over de betekenis ervan.
    
    • Negatieve vrijheid: als je precies kunt doen wat je zelf wilt, je bent vrij van dwang en beslissingen worden je niet opgelegd door anderen
    • Positieve vrijheid: als de mogelijkheid om dingen te doen aanwezig is
  • Authenticiteit: Een mens is authentiek als die zich niet alleen laat drijven door zijn interne bronnen/driften/wensen/emoties van zijn identiteit, maar ook niet door externe bronnen/eisen/plichten/aanspraak die op hem gemaakt wordt. Je bent authentiek als je een balans weet te vinden tussen wat je zelf wilt, en wat de omgeving wilt.
    
    • Als je je alleen gehoorzaamt aan je interne bronnen van de identiteit ben je een kind of een sociopaat.
    • Als je je alleen gehoorzaamt aan je externe bronnen van de identiteit ben je willoos of een slaaf.
  • Geluk: wordt niet tot de hoogste waarde gerekend. Geluk is niet een waarde op zichzelf, maar het is iets wat voor komt uit het nastreven van andere waarden (vb: als mensen zich vrij voelen, als mensen vrijheid in keuzes hebben, dan zijn ze gelukkig). Dus: geluk is niet iets wat nagestreefd zou moeten worden, maar het is een effect van het nastreven van andere waarden.
• Deugden: waarde als een (goede) karaktereigenschap
• Normen: handelingsrichtlijnen. Het juiste leven » hoe behoren mensen zich te gedragen?

Stroming in de ethiek: deontologie

• Je moet kijken naar de principes waarop het handelen gebaseerd is. Een handeling is moreel juist, als we handelen op basis van zelfgekozen principes en geboden.
• Wat is moreel handelen?
  
  • Absolute geboden (die als richtlijn voor hun handelen zouden moeten gelden, het zijn er heel erg veel, en soms sluiten ze elkaar zelfs uit of met elkaar in conflict): categorisch imperatief (met kleine letter c)
  • Categorisch imperatief (met hoofdletter C): als je een conflict hebt tussen 2 absolute geboden (je moet mensen te hulp schieten EN je mag mensen niet doden » is lastig in een oorlog), dan moet je datgene kiezen waarvan je zou willen dat het tot een wet verheven wordt.
• Plichtethiek Emanuel Kant » bezwaar: overschatting van de redelijkheid? Kant was een Verlichtingsdenker, en in de Verlichting stond de redelijkheid van de mens bovenaan. Maar kiezen mensen altijd hetgeen wat voor de gemeenschap het beste is? In deze discussie wordt er van uitgegaan dat mensen kiezen voor datgeen wat het meest van belang is voor de gehele mensheid.

Eigen kring eerst

De Jong en Snik: ‘Why should states fund denominational schools?’

• Dilemma: kan en moet een liberale staat ook confessionele scholen financieren of is dit in strijd met de liberale neutraliteit?
• In het artikel worden twee visies besproken. De Jong en Snik zeggen dat aan beide visies bezwaren hangen.
  
  • De liberale educatieve visie: ‘De staat mag alleen openbare scholen financieren.’
  • De standaard liberale visie: ‘De staat moet ook confessionele scholen financieren.’