Begrippenlijst Communicatieprofessionals en Ethiek

aandeelhouderskapitalisme

bedrijven moeten zich louter bezighouden met het maken van winst: alleen de aandeelhouder is van belang

bedrijfsethiek

de vraagstukken hoe een bedrijf dient te handelen en wat goed of fout handelen is in een bepaalde situatie

belanghebbendenkapitalisme

niet alleen de aandeelhouders, maar de belangen van alle stakeholders staan centraal

beroepscode

opgeschreven regels, normen en richtlijnen voor een specifieke beroepsgroep

beroepsethiek

de morele waarden en normen voor een specifieke beroepsgroep

‘corporate governance’

de visie op hoe een bedrijf goed, efficiënt en verantwoord beleid voert

duurzaamheid

het vervullen van huidige behoeften met oog op toekomstige generaties

ethiek

de studie van het morele handelen van de mens

globalisering

het verspreiden van ondernemingen (multinationals) over de hele wereld

maatschappelijk verantwoord ondernemen

een sociale bedrijfsethiek waarbij een onderneming rekening houdt met ‘people, profit en planet’

organisatie-ethiek

de vraagstukken hoe een organisatie dient te handelen en wat goed of fout handelen is in een bepaalde situatie

verantwoordelijkheid

het zorgzaam handelen

welbegrepen eigenbelang

eigenbelang dat rekening houdt met anderen en met de gevolgen op de langere termijn

zelfactualisatie

persoonlijke zingeving: het ontwikkelen van eigen waarden en talenten

apathische organisatiecultuur

een organisatiecultuur met weinig aandacht voor werknemers en weinig aandacht voor prestaties

cultureel relativisme

het idee dat culturen weliswaar verschillen, maar wel gelijkwaardig zijn aan elkaar, met wederzijds respect

deterritorialization

culturele aspecten raken buiten hun oorspronkelijk culturele grenzen

dialoog

een symmetrisch gesprek waarin deelnemers gelijkwaardig zijn aan elkaar met

gedragscode

geschreven regels, normen en richtlijnen voor een organisatie of een groep

instrumentalisme

een benadering waarbij mensen worden ingezet als middel om een bepaald doel te bereiken, in plaats van de mensen als doel op zich te zien

integratieve organisatiecultuur

een organisatiecultuur met veel aandacht voor werknemers en veel aandacht voor prestaties

interculturalisatie

uitwisseling en contact tussen mensen van verschillende culturen

race naar de bodem

de mogelijke onderdrukking van lonen, werkomstandigheden en veiligheid, om bedrijven te behouden in een land

reterritorialization

culturele aspecten die buiten hun grenzen zijn geraakt worden onderdeel van een globale cultuur.

symmetrisch communiceren

gelijkwaardige communicatie tussen individuen of groepen, waarbij men van elkaar wilt leren

universalisme

de opvatting dat morele uitgangspunten en waarden overal en altijd geldig moeten zijn

veeleisende organisatiecultuur

een organisatiecultuur met weinig aandacht voor werknemers en veel aandacht voor prestaties

waarden

de ideeën waar mensen naar streven

zorgende organisatiecultuur

een organisatiecultuur met veel aandacht voor werknemers en weinig aandacht voor prestaties

corporate identiteit

de werkelijke of veronderstelde identiteit van een organisatie

corporate imago

de gedachten en gevoelens van buitenstaanders over een organisatie

‘his masters voice’

communicatieprofessional die als spreekbuis wordt gebruikt door de organisatietop en precies zegt wat hem verteld wordt

intermediaire positie

communicatieprofessional die een brugfunctie inneemt tussen verschillende relatiegroepen

relatiegroepen

de belanghebbenden van een bepaalde organisatie

altruïsme

het idee dat de belangen van anderen centraal moeten worden gesteld bij het menselijk handelen

binnenmoraal

de heersende moraliteit binnen de kring, van gezin, familie en andere intimi

buitenmoraal

de heersende moraliteit buiten de kring, van gezin, familie en andere intimi – juist in groepen, organisaties, culturen, landen of politieke systemen

deugden

de karaktertrekken die moreel handelen toelaten

deugdenethiek

het goede handelen en het goede leven komt voort uit de juiste karaktervorming, uit de juiste deugden

empirisme

de zintuigelijke waarneming van de natuur vertelt ons de waarheid

hedonisme

een ethische stroming waarbij genot, lust en plezier als doel wordt gesteld

levenskunst

de manier om een goed of geslaagd leven te leiden

moreel dilemma

situatie waarin een tragische keuze tussen twee of meerdere waarden moet worden gemaakt

algemeen belang

het belang van alle burgers, ofwel de hele samenleving

authenticiteit

eerlijk en openhartig communiceren

autonomie

de eigen morele overtuiging van een persoon, met eigen normen, waarden en wetgeving

beginselenethiek
(deontologie)

het vrij en zelfstandig denken en handelen – een handeling is juist als het beantwoordt aan een morele standaard

categorisch imperatief

een algemene, universele morele wet die voor iedereen geldig is

christelijke ethiek

de studie van de overgeleverde christelijke moraal

communicatief handelen

het handelen vanuit consensus, waarbij ook de gevolgen in kaart worden gebracht

communitarisme

een postmoderne ethische stroming waarbij de studie van moraliteit in tradities centraal staat

consensus

een gedeelde mening, overeenstemming

discoursethiek

het goede handelen bestaat uit het vinden van consensus tussen alle betrokkenen over de situatie en de gevolgen

egoïsme

puur eigenbelang staat voorop bij menselijk handelen

Eichmann-excuus

het aanvoeren van loyaliteit of gehoorzaamheid als plicht als een excuus voor een morele misstap (genoemd naar nazimisdadiger Eichmann, ‘Befehl ist Befehl’

gelukscalcus

de berekening van positieve en negatieve gevolgen binnen het utilisme

gevolgenethiek
(teleontologie)

de ethiek waarin de gevolgen van een handeling tegen elkaar worden afgewogen, om zo over een handeling te kunnen oordelen in morele zin

‘ideal role taking’

het verplaatsen in een ander

inclusion

de ander en de andere kant proberen te zien en te ervaren

kardinale deugden

de vier hoofddeugden van Aristoteles, te weten vastberadenheid, maat houden, gezond verstand (prudentie) en rechtvaardigheid

‘moral self-licensing’

jezelf een ‘morele vrijbrief’ geven om bepaalde handelingen goed te praten

morele impuls (‘call to obligation’)

de ‘gemarginaliseerde’ ander doet een beroep op je

normen

de invulling van waarden, ofwel geboden en verboden op basis van moraliteit

prudentie

verstandigheid, gezond verstand

‘pursuit of happiness’

het najagen van geluk

stoïcisme

een ethische stroming waarbij – apathisch – het lot over het leven beslist

utilisme (utilitarisme)

gevolgenethiek, waarbij een handeling moreel juist is als deze het geluk van zoveel mogelijk mensen voortbrengt

zorgethiek

een ethische stroming gebaseerd op emotionele betrokkenheid en wederzijdse verantwoordelijkheid

organisationele moraal

de morele opvattingen van een individu

persoonlijke moraal

de morele opvattingen van een organisatie of bedrijf

regelethiek (plichtethiek)

een ethische stroming waarbij onderzocht wordt hoe morele regels zich verhouden tot moraliteit

loonslaven

mensen worden ingezet als middel om het corporate doel te behalen

morele stress

de spanning tussen de groepsmoraal en de persoonlijke moraal

morele stilte

‘moral muteness’: communicatieprofessionals trekken bij misverstanden niet (snel) aan de bel of draaien er zelfs omheen

advertorial

een advertentie die lijkt op een redactionele tekst

brede moraliteit of ethiek

ethiek of moraliteit gericht op reflectie, discussie en dialoog over de moraliteit van bepaalde handelingen

framing

informatie in een bepaald kader plaatsen om zo beïnvloeding mogelijk te maken

infomercial

een commercial die lijkt op een documentaire

morele communicatie

het communiceren waarbij rekening wordt gehouden aan bepaalde waarden, principes en normen

preciezen

overheidsvoorlichters die neutrale voorlichting bepleiten, aanhangers van de beginselenethiek

pr-ethiek

morele communicatie door een organisatie om goede relaties met belanghebbenden op te bouwen en te onderhouden

rekkelijken

overheidsvoorlichting die beïnvloedende voorlichting bepleiten

smalle moraliteit of ethiek

ethiek of moraliteit gericht op het opstellen en naleven van normen en regels

spindoctoring

de waarheid zo verdraaien dat het de zender gunstig uitkomt

externe dwang

hogere instanties moeten grenzen stellen aan de mens

gouden regel

behandel een ander zoals je zelf wilt worden behandeld

innerlijke dwang

de mens is zelf verantwoordelijk om de moraal te controleren en in de hand te houden

multiculturele communicatie

communicatie tussen mensen uit verschillende culturen

klokkenluider

‘whistleblower’:

mutualiteit

de onderlinge begunstiging van één persoon

reciprociteit of wederkerigheid

de onderlinge begunstiging van meerdere personen

beneficence

het ‘goed doen’

maleficence

het ‘kwaad doen

non-maleficence

het morele principe waarbij een handeling geen schade mag toebrengen aan anderen

proactief communiceren

communiceren voordat een bepaald vraagstuk zich voordoet

reactief communiceren

communiceren wanneer een bepaald vraagstuk zich al heeft voorgedaan

redelijke discussie

discussie waarbij standpunten en argumentatie op redelijkheid en geldigheid worden getoetst

empathie

de mogelijkheid tot inleven in een ander

gulden middenweg

het juiste midden tussen een tekort enerzijds, en een exces anderzijds

morele intuïtie

op basis van eigen ervaringen weten wanneer iets moreel of amoreel is

‘dogwhistling’

communicatie die ‘gecamoufleerd’ is en daarom niet voor iedereen waarneembaar