hoofdstuk 17 De nieuwe orthopedagoog: 'change agent' en 'scientist-practitioner'

Op wat voor manier heeft er decentralisatie in de jeugdsector plaatsgevonden?

De overheveling van onder andere de jeugd-ggz, jeugd- en opvoedhulp en jeugd-lvb naar de gemeente moet ervoor zorgen dat er een meer samenhangend en efficiënter geheel komt. Deze decentralisatie is niet het enige wat er gedaan moet worden om de kwaliteit te verbeteren, ook inhoudelijk valt er nog veel te winnen. Er zijn veel veranderingen geweest maar de resultaten zijn beperkt. In dit hoofdstuk een overzicht van de veranderingen en de veranderingen die nog moeten worden doorgevoerd.

Welke verandering kwam er met Bureau Jeugdzorg in de jaren 1990?

Bureau Jeugdzorg was in eerste instantie bedoeld om twee problemen in het jeugdstelsel op te lossen. Ten eerste het voorzien van een laagdrempelige eerstelijnsvoorziening. Op de tweede plaats moest er een eind komen aan de versnipperde toegang tot de intensieve zorg en willekeur bij de hulp die cliënten kregen. Helaas, de bureaus kregen wettelijk niet de eerstelijnspositie en hiermee werd ook het tweede doel niet behaald.

Wat houdt ambulante aanpakken in?

Jeugdigen en ouders gaan naar hulpsessies of een hulpverlener komt naar het gezin. Deze aanpak was voor een deel succesvol. Er kwam een toename van ambulante begeleiding maar de afname van opnames in dagvoorzieningen nam niet af. Werd de ambulante begeleiding nu gebruikt om de groeiende vraag van zorg op te vangen, of was er een wezenlijk verschil in aanbod?

Wat is het nut van het inzetten van het eigen sociale netwerk in de jeugdzorg?

Het nut is groot maar in de praktijk wordt het niet toegepast. Deze aanpak lukt wel om het gezin meer te betrekken, maar de sociale netwerken blijven uit.

Hoe ziet de toekomst er voor de orthopedagoog uit?

De gemeenschap moet kritisch naar zichzelf kijken en zich afvragen wat er moet gebeuren om de trajecten wel te laten slagen. Er moet worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van de eerste lijn. Ook zal de intensieve jeugdhulp effectiever moeten en zullen sociale netwerken moeten worden ingezet. Er moet naar het kind worden gekeken en de juiste expert bij het juiste vraagstuk worden geplaatst.

Wat is de nieuwe rol van de orthopedagoog?

Er moet breder worden gekeken naar wat er van belang is voor het kind, de ouders en het gezin. In de praktijk moeten mensen en organisaties buiten hun eigen hokje kijken en het kind voorop zetten. De rol van orthopedagoog moet zich gaan onderscheiden van de HBO-werker door het aannemen van de volgende drie rollen:

• De uitvoerende hulpverlener,
• De supervisor,
• Het staflid.

De uitvoerende hulpverlener moet zijn eigen handelen reflecteren en de efficiëntie van dit handelen verder ontwikkelen.

De supervisor moet het overzicht hebben op alle organisaties en met die informatie leiding kunnen geven en het bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de werkwijze in de praktijk.

Het staflid moet specifiek naar een organisatie kijken en zich afvragen wat betreffende organisatie nodig heeft om vervolgens advies te geven aan de organisatie, maar ook deelnemen aan het maatschappelijke debat.

Change agent en scientist-practitioner als orthopedagoog, wat houdt dat in?

De orthopedagoog is als praktisch hulpverlener in staat om het eigen handelen te reflecteren en effectiever te worden in zijn/haar werk. Met de rol als supervisor wordt het overzicht bewaard en heeft hij/zij voldoende kennis van veranderstrategieën. Als staflid is hij/zij in staat om pedagogische problemen in de juiste context te plaatsen en deel te nemen aan het maatschappelijk debat. Waar het vooral om gaat, is dat de orthopedagoog zich moet kunnen aanpassen en dat er de wil is om eventueel te veranderen.