Hoorcollege 12: Alcohol
Geschiedenis alcohol: Alcohol Productie en consumptie zijn reeds lang bekend en wijdverspreid in de menselijke samenleving
Fermentatie van fruit (afbraak door bacteriën en gist) leidt tot alcoholhoudende vloeistof
Steentijd: opgraving laten al sporen zien van gefermenteerde vloeistoffen van circa 10.00 v. chr
Noord-China: opgravingen toonde gefermenteerde vloeistof van circa 7000 v.chr aan
Geschriften: 2000 v.chr wordt alcohol al opgenomen in tekstvorm
Grieken en Romeinen (1300 v.chr): vereerde god van de wijn (en vruchtbaarheid) Dionysos/Bacchus
GABA: remmende neurotransmitter die globaal hersenactiviteit en hersenfuncties onderdrukt.
Alcohol bootst GABA na en zo ontstaan na afhankelijke ontspanning verminderde motoriek, trager in het denken, gaten in het geheugen, verminderde inhibitie (frontaalkwab functioneren). Verder doordrinken kan zelfs leiden tot coma.
overmatige drinkers zijn personen die meer dan 21 (voor mannen) en …
Matig drinken: 10 eenheden per week
Stadia van druggebruik
Eerste contact: ja of nee zeggen
Experimenteren: proberen, zonder dat er een belangrijke reden is
GeÏntegreerd of sociaal gebruik: Af en toe gebruiken voor het effect, de sfeer. Het hoort er altijd bij, het is een gewoonte
Overmatig gebruik of gewenning: Als ik niet ondere invloed ben, voel ik me slecht
Verslaving afhankelijkheid: Ik zit er vast, ik kan niet zonder
Stoornis in het gebruik van een middel: alcohol
een stoornis in het gebruik van alcohol is een problematisch patroon van gebruik dat leidt tot klinisch significante beperkingen of lijdensdruk, zoals blijkt uit minstens 2 (uit de 11) van de volgende kenmerken die binnen een periode van een jaar optreden:
A) Beperkte controle
Het middel wordt vaak gebruikt in grotere hoeveelheden of langduriger dan de bedoeling was.
Er is een persisterende wens of er zijn vergeefse pogingen om het middelgebruik te minderen of in de hand te houden
Veel tijd wordt besteed aan activiteiten die nodig zijn om aan het middel te komen, te gebruiken of te herstellen van de effecten ervan
Hunkering, sterke wens of drang tot alcoholgebruik (= craving criterium = nieuw)
B) Sociale beperkingen
Recidiverend middelengebruik met als gevolg dat de belangrijkste rol verplichtingen niet worden nagekomen op het werk, op school of thuis
Aanhoudend middelengebruik ondanks persisterende of recidiverende sociale of interpersoonlijke problemen, veroorzaakt of verergerd door de effecten van het middel
Belangrijke sociale, beroepsmatige of vrijetijdsactiviteiten zijn opgegeven of verminderd
C) Risico Gebruik
Recidiverend alcoholgebruik in situaties waarin dit fysiek gevaar oplevert
Het alcoholgebruik wordt gecontinueerd ondanks de wetenschap dat er een persisterend of recidiverend lichamelijk of psychisch probleem is dat waarschijnlijk is veroorzaakt of verergerd door de alcohol
D) Farmacologische criteria
Tolerantie, zoals gedefinieerd door één van de volgende kenmerken: a. Behoefte aan een duidelijk toegenomen hoeveelheid alcohol om een intoxicatie of het gewenste effect te bereiken b. Een duidelijk verminderd effect bij voortgezet gebruik van dezelfde hoeveelheid alcohol
Onttrekkingssymptomen, zoals blijkt uit minstens één van de volgende kenmerken a. Het kenmerkende onthoudingssyndroom van alcohol b. Alcohol wordt gebruikt om onttrekkingssymptomen te verlichten of te voorkomen
Factoren van invloed op terugval. Algemene terugval 38%, zonder behandeling 47%
- Lager opleidingsniveau
- Geen werk
- Meer gebruik
- Frequenter gebruik na terugval
Factoren van invloed op voorkomen van terugval
Vrouw
Hogere leeftijd
Later beginnen ne kortere duur
Meer hulpbronnen: partner, SES, zelfeffectiviteit, sociaal kapitaal
Minder vermijdende coping
Minder life events
Effecten van alcoholgebruik
Lichamelijk
Verhoogde kans op hart- en vaatziekten
Bepaalde vormen van kanker en ziekten aan het maagdarmsysteem
Chronische ontstekingsreacties door het hele lichaam
Leverschade
Onttrekking (insulten)traumatisch letsel (vallen) bij intoxicatie
Voedingsproblematiek (zie Wernicke-Korsakov syndroom)
Neurale
Cognitief
Executieve functies (frontaal functie)
Sociale cognitie (frontaal functie)
Werkgeheugen (frontaal functie)
Visueel-ruimtelijke functies
Episodisch geheugen
Wernicke-Korsakov Syndroom: Ernstig alcoholmisbruik zorgt voor oa onderdrukking van het hongergevoel, waardoor er slechte voeding is (vaak alleen alcoholconsumptie) en zo vitaminetekorten die leiden tot serieuze hersenschade. Het syndroom bestaat uit 2 stadia
Wernicke Encefalopathie (stadium I): Symptomen zijn verwardheid/delier, loopproblemen, oog bewegingsproblemen. De mate van deze symptomen dienen als voorspeller voor de ontwikkeling van Korsakov
Hoge doses thiamine injecties: kunnen worden toegediend om ontwikkeling tot Korsakov tegen te gaan. Wordt echter vaak niet onderkend door de (para)medische behandelaar
Korsakov: In dit stadium is neurologische schade niet meer te herstellen. Onder andere aan de corpora mamillaria, thalamus, contricaal (frontaal) en wellicht de hippocampaal. Deze schade lijkt niet zozeer door de alcohol te komen maar meer door het vitamine B1 (thiamine) tekort.
Criteria voor Wernicke encephalopathie (WE)
- Dietary deficiencies
- Oculomotor abnormalities
- Cerebellar dysfunction
- Either an altered mental state
- or Mild memory impairment
Atypische oorzaken van Wernicke Korsakov Syndroom: diverse niet-typische oorzaken met ook een ernstig afwijkend voedingspatroon met serieus vitamine B1 tekort
Bariatrische chirurgie: maagverkleining zorgt voor een verstoord voedingspatroon, minder goede opname, onvoldoende vitamines etc. Door de jaren heen loopt het aantal gevallen waarmee dit het geval was toe
Hyperemesis Gravidarum
Kanker
Obesitaschirurgie
Hongerstaking
Frisdrank Dieet
Depressie
Ziekte van Crohn/colitis
Schizofrenie
Anorexia nervosa
Babyvoeding zonder thiamine
Differentiaal diagnose (DD) Korsakov en dementie
Voorheen werd Korsakov gezien als een geheugenstoornis en dementie een stoornis over meerdere domeinen
Momenteel wordt Korsakov gezien als problemen met geheugen, executief functioneren en andere specifieke problematiek. Dementie is over meerdere domeinen en ernstiger
Het verschil is oa in het beloop. Er is een duidelijke periode van verwardheid en/of motorische problemen (Wernicke Encefalopathie) die te ondersteunen is met MRI. Hierbij wordt gekeken naar voorafgaande alcoholproblematiek maar ook afwijkende voedingspatronen.
Bij Wernicke Korsakov Syndroom is weinig tot niets bekend over progressie van neurale schade over de jaren terwijl bij de ziekte van Alzheimer de deformatie van het brein toeneemt over de tijd
Gevolgen Wernicke Korsakov Syndroom
Cognitie
Geheugenstoornissen: lijken met name het expliciete, declaratieve geheugen te betreffen. Impliciete nondeclratieve geheugenvermogen lijken relatief gespaard
Anterograde amnesie: onvermogen nieuwe informatie bewust op te nemen
Retrograde amnesie: onvermogen oudere informatie en voorvallen bewust terug te halen
Confabulatie: vertellen van (meestal bizarre) verhalen die niet gebeurt zijn, een soort vals geheugen
Foutloos leren: veel beproefde geheugen revalidatiemethode waarbij patiënten nieuwe vaardigheden leren door veel te oefenen maar bij het oefenen geen fouten kunnen maken. Fouten kunnen namelijk als storend signaal in het geheugen terechtkomen.
Executieve problemen: controle, planning, monitoring, doelbewust handelen. Heeft te maken met het prospectief geheugen
Verminderde sociale cognitie: Sociale interacties verlopen moeizamer en er is vergrootte eenzaamheid.
theory of mind; moreel redeneren. Getest middel Sally Ann test, hierbij moeten patiënten zich inleven in wat een ander zou doen, perspectief innemen. Hierbij scoorde slechts 57% goed terwijl in de controlegroep dit 100% was
Lichamelijk: veel lichamelijke co-morbiditeit, oa leverziekten, COPD
Gedrag
Veel psychiatrische co-morbiditeit
Verhoogde agressie en agitatie. Dit komt oa door verminderd ziekte-inzicht
Vaak apathie en depressie
Prospectief geheugen: het vermogen plannen en voornemens bij te houden en op het goede moment uit te voeren. (“your mental to do list”). Het gaat om de doelen die je jezelf op korte of lange termijn stelt.
Bij KS is zowel het episodisch geheugen als executieve functies ernstig verstoord. Je zou hierdoor ook minder prospectief geheugen verwachten. Hier is echter nog onvoldoende onderzoek naar gedaan.
Onderzoek waarbij huishoudelijke items (lepel, tandenborstel, tuinslang) in de juiste setting moesten worden geplaatst (badkamer, slaapkamer, tuin, keuken). Wanneer een appel werd getoont moest de spatiebalk worden gedrukt.
Event Based Prospective Memory: externe cue triggert de gewenste prospectieve geheugen reactie. appel=spatiebalk. Dit is lastiger doordat je afgeleid wordt door een tal andere taken die die je gelijktijdig moet uitvoeren.
Alcoholische controles scoorde goed (bijna 100%) terwijl Korsakoff patiënten tussen de 10 en 20% scoorde. Wanneer aan hen werd gevraagd om de bijbehorende handeling in te beelden bij het plaatje (episodic thinking) scoorde ze iets beter (30%)
Time based prospective memory: lastiger dan event based prospective memory doordat ook het beloop van de tijd bewaakt moet worden. Dit vergt internal monitoring.
Case study: aan patiënt werd gevraagd middels 4 verschillende dingen te sturen om 4 verschillende tijdstippen. Wanneer er no aid weken de tijden erg af, bij gebruik van een telefoon verliep dit al beter, bij gebruik van MyWepp Smartwatch waren de minste fouten
Uit later onderzoek bleek dat een externe cue van een persoon (onderzoeker; verzorgende) of van een smartwatch even goed werkte. De smartwatch werd geprefereerd door de Korsakov patiënten doordat dit een gevoel van autonomie terug gaf.
Progressieve Alcohol Dementie: Ernstige verstoring van meerdere cognitieve domeinen welke telkens verder gaat. Er is weinig literatuur hier nog over; neurale beeld is onduidelijk; lastig te scheiden van klassieke Wernicke Korsakov Syndroom; is het niet dementia welke bovenop de alcoholstoornis komt
non-inferiority design analyse: analyse methode waarin de H0 en H1 hypothese worden omgedraaid. De H1 is de geen verschil hypothese die je wilt verwerpen.
Add new contribution