Ingrid Kolkman, HR 1 juni 1990, NJ 1991, 720

Rechtsartikelen

Art. 185 WVW

Onderwerp

Omvang van aansprakelijkheid; eigen schuld bij kinderen onder de 14 jaar

Casus
De 13-jarige Ingrid steekt op haar fiets een voorrangsweg over en automobilist Loohuis kan haar niet meer ontwijken. Ingrid raakt ernstig verwond en vordert schadevergoeding van Loohuis. Loohuis stelt zich echter op het standpunt dat hij niet volledig aansprakelijk is, omdat het aannemelijk is dat de aanrijding te wijten is aan overmacht, bestaande in min of meer verkeersfouten van Ingrid. Die verkeersfouten van Ingrid waren zo onwaarschijnlijk, alsdus Loohuis, dat hij met de mogelijkheid van die fouten naar redelijkheid en billijkheid geen rekening kon of behoefte te houden. Indien overmacht niet aannemelijk wordt bevonden, is Loohuis van mening wegens medeschuld slechts gedeeltelijk aansprakelijk te zijn.  Oftewel wordt het volgende door Loohuis aangedragen:

Primair: de aanrijding is te wijten aan overmacht, bestaande uit een of meer verkeersfouten van Ingrid, welke feiten zo onwaarschijnlijk waren dat Loohuis daar geen rekening mee kon of behoefde te houden.
Subsidiair: als overmacht niet aannemelijk is, dan is Ingrid door medeschuld aansprakelijk voor een deel van de schade.

Rechtsvraag

Kan een beroep op overmacht door bestuurder van het motorvoertuig slagen, indien de medeschuld van het slachtoffer wordt aangenomen en kan dat leiden tot vermindering van de aansprakelijkheid van de bestuurder?

Rechtsgang
Door het Hof wordt het primaire verweer omtrent overmacht verworpen, maar wordt het subsidiaire verweer toegewezen. Tevens bepaalt het Hof dat in dit geval ieder de helft van de schade draagt.
Beide partijen gaan in cassatie.

De Hoge Raad beoordeelt eerst de het primaire verweer omtrent overmacht en stelt vast dat aan de omstandigheden van het geval beoordeelt kan worden, dat niet kan worden gezegd kan dat Loohuis geen enkel verwijt kan worden gemaakt en dat overmacht dus niet aannemelijk is geworden. Loohuis diende rekening te houden met de kans dat Ingrid plotseling zou oversteken.

Het Hof heeft vastgesteld dat beide partijen in gelijke mate tot de schade hebben bijgedragen, maar verzuimd is, aldus de Hoge Raad, te onderzoeken of de billijkheid wellicht een andere verdeling eist.
"Als maatstaf om te beoordelen of er sprake dient te zijn om de aansprakelijkheid te delen evenals de schade geldt het volgende: de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige worden verdeeld in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen, met dien verstande dat een andere verdeling plaatsvindt of de vergoedingsplicht geheel vervalt of in stand blijft ingeval de billijkheid dit wegens de ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden het geval is" (r.o. 5.1).

Het gaat hier om een aanrijding tussen een motorrijtuig en een niet door een motorrijtuig vervoerd kind, die de leeftijd van 14 jaar nog niet heeft bereikt. De HR heeft geoordeeld dat in gevallen, betreffende zeer jeugdige kinderen, dat de billijkheid eist dat de eigenaar van het motorrijtuig in beginsel voor de gehele door het kind geleden schade aansprakelijk is. Ook in het geval van eigen schuld aan de kant van het kind.  Kinderen hebben door hun impulsieve onberekenbaarheid meer gevaar te duchten in het verkeer. Daar komt bij dat ernstig letsel, zoals in dit geval, voor kinderen extra ingrijpend is. Ook BW 6:164 hanteert de leeftijdsgrens van 14 jaar.
De HR oordeelt dat de gedragingen van Ingrid niet als roekeloos of opzet beoordeeld kunnen worden en het arrest van het Hof omtrent de toerekening van aansprakelijkheid, vernietigd dient te worden. Loohuis dient volledig aansprakelijk te zijn voor de schade die Ingrid volledig heeft opgelopen.

Leerstuk
·    Indien er sprake is van een aanrijding tussen een motorrijtuig en een niet door een motorrijtuig vervoerd kind, die de leeftijd van 14 jaar nog niet heeft bereikt, is de eigenaar van het motorrijtuig in beginsel aansprakelijk voor de gehele schade die geleden is door het kind (100% regel). Tenzij er sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid ter zake van de aanrijding aan de kant van het kind.