Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
HC39. Slikproblemen
Algemene informatie
- Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
- In dit klinische verdiepingscollege wordt de werking van het slikken en een aantal slikproblemen besproken
- Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
- Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
- Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
- Er zijn geen recente vakontwikkelingen besproken
- Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
- Er zijn geen opmerkingen gemaakt over het tentamen
- Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
- Er zijn geen potentiële tentamenvragen besproken
Slikken: normaal
Slikken is de passage van voedsel van de mond naar de maag. Het is een complex proces. Om slikproblemen op te lossen, moet je weten hoe dit in elkaar zit.
Cijfers:
- Een mens slikt ongeveer 1200 keer per dag
- Een mens slikt 600-700 ml per dag
Slikken: abnormaal
Epidemiologie:
Slikproblemen komen onder bepaalde bevolkingsgroepen vaker voor:
- 10% van de mensen > 50 jaar heeft slikproblemen
- Voedingsproblemen:
- Algemeen ziekenhuis: 12%
- Verpleeghuis: 60%
- Bij hersenletsel/CVA/Parkinson: 20-40% → komt meer voor
- 80% van de mensen met hoofd-halstumoren heeft slikproblemen
Gevolgen:
Het hebben van een slikprobleem kan verschillende gevolgen hebben:
- Dehydratie
- Ondervoeding
- Verslikken
- Aspiratie
- Pneumonie
- Dood
Specialisten:
Verschillende specialisten kunnen te maken krijgen met patiënten met een slikstoornis:
- Huisarts
- KNO-arts
- MDL-arts
- Neuroloog
- Internist
- Chirurg
- Verpleeghuisarts
- Revalidatiearts
- Psychiater
Werking van slikken
Slikken is een complexe neuromusculaire funtie, er moeten veel dingen tegelijkertijd gebeuren. Hier zijn verschillende anatomische structuren bij betrokken. De aansturing van het slikken wordt gedaan door:
- De cortex
- De medulla oblongata (hersenstam)
- Hersenzenuwen V, VII, IX, X, XII
- Spinale zenuwen C1 t/m C3
Organen die bij het slikken betrokken zijn:
- Mondholte
- Farynx
- Larynx
- Oesophagus
- Maag
Spiergroepen:
Bij de slikbeweging moeten spieren een bepaalde beweging maken. Spiergroepen die bij het slikken betrokken zijn:
- Aangezichts- en mondmusculatuur
- Spieren:
- Musculus orbicularis oris
- Musculus zygomaticus
- Musculus buccinator
- Functie:
- Lipsluiting
- Houden de bolus (voedsel) tijdens het kauwen in de mond
- Innervatie: vertakkingen van de nervus facialis (VII)
- Spieren:
- Kauwmusculatuur
- Spieren:
- Musculus temporalis
- Musculus masseter
- Musculus pterygoidus medialis
- Musculus ptreygoidus lateralis
- Functie:
- Bewegen van de mandibula
- Kauwbewegingen
- Innervatie: nervus trigeminus (V)
- Spieren:
- Tongmusculatuur:
- Spieren:
- Intrinsieke tongspier
- Extrinsieke tongspieren
- Musculus genioglossus
- Musculus hyoglossus
- Musculus styloglossus
- Musculus palatoglossus
- Functie:
- Voorste tongdeel:
- Vorming van een voedselbolus
- Transport van de voedselbolus naar achteren
- Tongbasis:
- Posterieure sluiting van de mondholte tijdens het kauwen
- Beginsel van het neerwaartse transport van de bolus door de pharynx
- Voorste tongdeel:
- Innervatie:
- Vertakkingen van de nervus trigeminus (intrinsieke spieren)
- Vertakkingen van de nervus facialis (intrinsieke spieren)
- Nervus vagus (musculus palatoglossus)
- Nervus hypoglossus (extrinsieke en intrinsieke spieren)
- Spieren:
- Mondbodemmusculatuur:
- Spieren:
- Musculus mylohyoideus
- Musculus digastricus
- Functie:
- Elevatie van de tong
- Transport van de voedselbolus naar achteren
- Innervatie:
- Nervus trigeminus (musculus mylohyoideus en digastricus)
- Nervus facialis (musculus digastricus posterior)
- Spieren:
- Palatummusculatuur:
- Spieren:
- Musculus palatopharyngeus
- Musculus palatoglossus
- Musculus levator veli palatni
- Musculus tensor veli palatni
- Functie:
- Depressie van het palatum → mondholte wordt afgesloten tijdens het kauwen
- Zorgt ervoor dat wat je in je mond hebt, niet direct naar de keel gaat
- Elevatie van het palatum → nasopharynx wordt afgesloten tijdens het slikken
- Depressie van het palatum → mondholte wordt afgesloten tijdens het kauwen
- Innervatie:
- Nervus vagus (musculus palatopharyngeus, palatoglossus en levator veli palatni)
- Nervus trigeminus (musculus tensor veli palatni)
- Spieren:
- Pharynxmusculatuur:
- Spieren:
- Musculus constrictor superior
- Musculus constrictor medius
- Musculus constrictor inferior
- Musculus cricopharyngeus
- Bovenste slokdarmsphincter, hoort ook bij de pharynxmusculatuur
- Functie:
- Constrictie → peristaltiek van de pharynx
- Bovenste slokdarmsphincter: zorgt ervoor dat de slokdarm op het juiste moment open en dichtgaat.
- Innervatie: nervus vagus
- Spieren:
- Larynxmusculatuur:
- Spieren:
- Musculus suprahyoidalus
- Musculus infrahyoidalus
- Musculus laryngeus interna
- Functie:
- Elevatie en depressie van de larynx tijdens het slikken
- Afsluiting van de luchtweg
- Innervatie:
- Suprahyoidale spieren:
- Nervus trigeminus
- Nervus facialis
- Spinale zenuw C1
- Infrahyoidale spieren:
- Ansa cervicalis
- Deel van de plexus cervicalis
- Intrinsieke larynxspieren:
- Nervus vagus
- Suprahyoidale spieren:
- Spieren:
- Slokdarmmusculatuur:
- Longitudinaal en circulair
- Draagt bij aan de peristaltiek van de oesophagus → transporteert de bolus door de slokdarm
Sensibele innervatie:
Sensibele innervatie speelt tijdens het slikken een grote rol. De slikactie neemt een korte tijd in beslag (1 seconde). In deze tijd moet veel worden afgesteld. Hierbij spelen de volgende zenuwen een rol:
- Nervus trigeminus:
- Aangezicht
- Mondholte
- Voorste 2/3 van de tong
- Nervus facialis
- Smaak voorste 2/3 van de tong
- Nervus glossopharyngeus
- Gevoel smaak achterste 1/3 van de tong
- Gevoel palatum, oropharynx, bovenste deel hypopharynx
- Nervus vagus
- Gevoel onderste hypopharynx
- Gevoel larynx
Fases van het slikken
- Orale voorbereidende fase → willekeurig
- Afhappen/slok nemen
- Kauwen
- Voedsel in de mond vasthouden
- Lippen en wangen
- Palatum
- Transport van het voedsel naar achteren
- De tong zet zich anterieur en lateraal af tegen de processus alveolaris (tandenrij)
- De tong beweegt zich in een voor en een achterwaartse richting omhoog → drukt de bolus tegen de pharynx
- De nasopharynx wordt door het palatum afgesloten
- Faryngeale slikreflex wordt bij de voorste farynxboog gestart
- Faryngeale fase → reflex
- Door contact met de tongbasis wordt een peristaltische golf van de farynxwand ingezet
- De larynx maakt een voorwaartse beweging omhoog, onder de tongbasis
- De epiglottis kantelt over de ingang van de larynx
- De adem wordt reflectoir vastgehouden
- De stembanden sluiten
- Het voedsel gaat in 2 delen zijdelings langs de epiglottis naar de hypopharynx
- De musculus cricopharyngeus (bovenste slokdarmsphincter) ontspant
- Oesophageale fase
- De bovenste slokdarmsphincter sluit zich over het voedsel
- Peristaltische bewegingen zorgen voor transport naar de maag
- Dit gebeurt door circulaire slokdarmmusculatuur en zwaartekracht
Dysfagie
Dysfagie is een verzamelterm voor slikproblemen: klachten die samenhangen met slikken. Er kan in 3 gebieden dysfagie optreden:
- Passageproblemen
- Verslikken
- Penetratie: terechtkomen van voedsel op de stembanden
- Aspiratie: er is een hoestreactie
- Regurgitatie
Pathofysiologie:
- Mechanische obstructies
- Tumoren
- Divertikels: uitstulping van het slijmvlies waar eten of drinken in blijft hangen
- Oplossing: endoscopische of inwendige benadering
- Stenose
- Verstoorde aansturing → onvoldoende coördinatie, kracht of sensibiliteit
- Vaak een neurologische oorzaak
- Centraal: CVA
- Perifeer: myastenia gravis, een aandoening die leidt tot onvoldoende functioneren van de spieren
- Vaak een neurologische oorzaak
- Beide
- Veroorzaakt door HH-chirurgie (hoofd-hals)
Diagnostiek:
- Anamnese → het is belangrijk om veel vragen te stellen
- Lichamelijk onderzoek
- KNO-onderzoek
- Oriënterend neurologisch onderzoek
- Aanvullend onderzoek
- X-oesophagus: een slikfoto
- Screenend onderzoek
- Contrastvloeistof wordt gebruikt
- Videofluoroscopie: een slikvideo
- Geeft informatie over specifieke losse facetten
- Contrastvloeistof wordt gebruikt
- FEES (functional evaluation of swallowing)
- Met een flexibele naso-endoscoop wordt via de neus in de keel gekeken → de patiënt drinkt een gekleurde substantie: er kan gekeken wordt of er sprake is van aspiratie
- Problemen in de keel zijn zichtbaar, in de slokdarm niet → er kan worden gekeken waar het voedsel in de keel blijft hangen
- X-oesophagus: een slikfoto
Collegeaantekeningen bij Mens tot Cel 2019/2020
- Mens tot Cel HC2: Geschiedenis van de anatomie 1
- Mens tot Cel HC3: Bouwplan van het Menselijk Lichaam algemene inleiding
- Mens tot Cel HC22: Geschiedenis van de anatomie 2
- Mens tot Cel HC23: Klinische beeldvorming
- Mens tot Cel HC24: topografische anatomie
- Mens tot Cel H25: Radiologische anatomie
- Mens tot Cel HC26: Patiënt met pijn op de borst
- Mens tot Cel HC27+28: Thorax- en longontwikkeling
- Mens tot Cel HC29+30: Buik en bekken: topografie en klinische toepassing
- Mens tot Cel HC31: Ontwikkeling van de buikorganen
- Mens tot Cel HC32+33. Hersenzenuwen en schedelbasis
- Mens tot Cel HC34: Bouw van de hals
- Mens tot Cel HC35: Ontwikkeling hals
- Mens tot Cel HC36: Bouw en functie pharynx
- Mens tot Cel HC37: Bouw en functie larynx
- Mens tot Cel HC38: Zwelling in de hals
- Mens tot Cel HC39: Slikproblemen
Collegeaantekeningen bij Mens tot Cel 2019/2020
Uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges van de laatste 3 thema's van het blok Mens tot Cel, Univeristeit Leiden.
- 1 of 105
- next ›
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Add new contribution