• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

Onrechtmatige daad

De redenering van de wetgever om wetgeving op dit gebied te introduceren gaan we rechtseconomisch bekijken:

Het gaat er in zekere zin over om kosten voor de maatschappij te minimaliseren. Kosten van de maatschappij bestaan niet alleen uit kosten voor het slachtoffer, maar ook het voorkomen van ongelukken. Als iemand geen voordeel van schadevermindering heeft, dan is hij het beste uit wanneer hij afziet van zorgvuldig gedrag. Dit is vaak inefficiënt omdat de dader geen rekening houdt met de schadegevolgen voor het slachtoffer. Er is sprake van een negatief extern effect.

Veronderstellingen:

• De dader, het slachtoffer en de schade is bekend
• Het juridisch vereiste causale verband ligt vast.
• Er zijn geen rechtvaardigingsgronden.

Beredeneren:

• Levert de introductie van een aansprakelijkheidssysteem een hogere welvaart op?
• Hoe is het met de alternatieven: schuldaansprakelijkheid, risicoaansprakelijkheid of geen aansprakelijkheid.

Unilaterale ongevallen versus bilaterale ongevallen

Unilateraal: Alleen daders kunnen ongevallen veroorzaken; slachtoffers kunnen daar niets aan doen.

Ook voor het slachtoffer geldt dat hij zich op een bepaalde manier gedraagt en heeft te gedragen.

Unilaterale ongevallen

De mate van zorg is afhankelijk van kosten van zorg en schade.

Bij unilaterale ongevallen leidt het ontbreken van een aansprakelijkheidssysteem tot de keuze van een inefficiënt niveau van zorg. Een risicoaansprakelijkheidssysteem leidt tot de keuze van een efficiënt niveau van zorg. Een schuldaansprakelijkheidssysteem is voor zijn werking afhankelijk is van de keuze van de norm (deze kan ook efficiënt zijn).

Algemene analyse

• Hoger niveau van zorg => hogere kosten
• Verwachte schade => bestaat uit de kans op schade maal de omvang van de schade (hoger zorgniveau kan ertoe leiden dat de kans op schade of de schade zelf afneemt)
• Maatschappelijke kosten => kosten van dader en slachtoffer, kosten voor derden tellen we niet mee hier.

Deze algemene analyse kan je grafisch weergeven, zie dia 15.

Als er geen aansprakelijkheid is, zal het efficiënte zorgniveau niet worden gekozen. Als er een risicoaansprakelijkheidssysteem is, zal het efficiënte zorgniveau worden gekozen. Als er een schuldaansprakelijkheidssysteem is, wordt het niveau van zorg gekozen dat het recht vaststelt, mits dat niet een te hoog niveau is.

Activiteiten

Wanneer de dader de kosten en opbrengsten kent van elke keer dat een activiteit wordt ontplooid, kiest hij voor dat aantal dat hem het hoogst mogelijke verschil tussen opbrengsten en kosten oplevert. Denk bijvoorbeeld aan een transport van plutonium door de binnenstad van Groningen, het liefst hebben we dat niet elke dag. Maar het is afhankelijk van een aansprakelijkheidssysteem of dit vaker gebeurt of niet.

• Bij geen aansprakelijkheid zal de dader kiezen voor een efficiënt aantal activiteiten.
• Bij schuldaansprakelijkheid is de dader niet aansprakelijk als hij zich aan de wettelijke norm houdt. Dat betekent ook dat hij voor een redelijk hoog activiteitsniveau kiest. Omdat zijn netto-opbrengsten altijd omhooggaan. De reden dat de dader voor een inefficiënt aantal activiteiten kiest, heeft te maken met het feit dat hij door het aanhouden van het rechtens vereiste zorgvuldigheidsniveau niet aansprakelijk is voor de schade en daardoor niet de volledige maatschappelijke kosten van zijn activiteiten hoeft te dragen!

Conclusie

Het ontbreken van aansprakelijkheid leidt zowel tot de keuze van een inefficiënt zorgniveau als tot een inefficiënt aantal activiteiten. Het risicoaansprakelijkheidssysteem leidt zowel tot de keuze van een efficiënt zorgniveau als tot een efficiënt aantal activiteiten.  Het schuldaansprakelijkheidssysteem leidt tot de keuze van een efficiënt zorgniveau indien het recht dat zorgniveau vaststelt, maar leidt dan tot een inefficiënt aantal activiteiten. Als rechters een lager of een iets hoger (inefficiënt) zorgniveau kiezen, valt zowel de keuze van het zorgniveau als ook het aantal activiteiten inefficiënt uit.

Onder schuldaansprakelijkheid valt zowel de keuze van het zorgniveau als van het aantal activiteiten efficiënt uit, indien het vereiste zorgniveau ‘te hoog’ is (in die zin dat de kosten van zorg, benodigd om aansprakelijkheid te vermijden, hoger zijn dan de totale kosten in geval van aansprakelijkheid) => dader kiest ervoor om voor alle schade aansprakelijk te zijn.

Bilaterale ongevallen

In Nederland is er altijd de mogelijkheid om beroep te doen op eigen schuld van het slachtoffer, art 6:101 BW. Als er sprake is van opzet of aan opzet grenzende roekeloosheid, dan is de motorvoertuigbestuurder niet meer per definitie aansprakelijk voor de hele schade. Er is een strikte risicoaansprakelijkheid

Risicoaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep op eigen schuld van het slachtoffer (aansprakelijkheid vervalt), er is een strikte schuldaansprakelijkheid. Schuldaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep op eigen schuld van het slachtoffer

Comparatieve schuldaansprakelijkheid: dader en slachtoffer dragen de schade naar rato van de afwijking van het vastgestelde zorgniveau

We hebben nu met de gedragingen van zowel dader als slachtoffer te maken, zodat we twee efficiënte zorgniveaus moeten vaststellen. Het efficiënte zorgniveau van het slachtoffer wordt medebepaald door het zorgniveau van de dader, terwijl het efficiënte zorgniveau van de dader wordt medebepaald door het zorgniveau van het slachtoffer. Er zijn nu twee personen die voor een zorgniveau moeten kiezen en die zorgniveaus zijn afhankelijk van elkaar. Hiervoor gebruiken we een uitkomstenmatrix (zie dia 39). Er is dan keuze uit twee strategieën: veel en weinig zorg. De schade varieert met de mate van de zorg die wordt betracht door dader en slachtoffer. Wij veronderstellen dat het vereiste zorgniveau gelijk is aan het efficiënte niveau.

Activiteiten

Risicoaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep op eigen schuld van het slachtoffer: De dader moet zijn activiteiten aanpassen om schade te voorkomen, omdat slachtoffer alleen aansprakelijk is als hij niet aan de norm voldoet.

Schuldaansprakelijkheid: De dader is alleen aansprakelijk als hij niet aan het zorgniveau voldoet. Omdat het slachtoffer de schade moet dragen, houdt deze daar rekening mee in de keuze van het aantal activiteiten.

Risicoaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep op eigen schuld van het slachtoffer en Schuldaansprakelijkheid zijn efficiënt als het rechtens vereiste zorgniveau efficiënt is. Beide zijn niet efficiënt als het om het activiteitsniveau gaat. Geen systeem is perfect!

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alle onderwerpen zijn terug te vinden in de literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld zouden kunnen worden op het tentamen.