Hoe kom ik er achter wat ik wil?

Sint gaf mij een boekje over lang en gelukkig leven. Het concept Ikigai wordt er in behandeld, wat zoiets betekent als de zin van je leven, het doel in je leven, en/of passie voor het leven. In Japan, waar mensen actief bezig zijn met hun Ikigai, worden mensen relatief oud en gelukkig en de schrijvers van het boekje zien die Ikigai dan ook als sleutel voor een lang en gelukkig leven. Ik worstel een beetje met dat cadeautje van de Sint. Hoe verhouden zin, doel of passie zich tot keuzes die ik maak met betrekking tot werk, studie of carriere? Komt passie niet nadat je een keuze maakt en ervaring op doet? Of is passie een soort onbewogen beweger die je op goddelijke wijze kan inspireren keuzes te maken? Hoe verhoudt je passie zich tot je levenskeuzes?

Je passie volgen is problematisch

Sinds de publicatie van What color is your parachute van Bolles in de jaren '70 tot op de dag vandaag komt eenieder die zich afvraagt wat zij wil doen in het leven bij het mantra dat je je passie moet volgen. Van Steve Jobs tot Mark Zuckerberg raden big shots je aan om werk te zoeken dat aansluit bij je passie en dat zin geeft aan je bestaan. Het idee is eenvoudig en aantrekkelijk: de sleutel tot geluk in je carriere is om er eerst achter te komen waar je gepassioneerd over bent en vervolgens een baan te vinden die past bij jouw passie. Eenieder die niet de dreamjob heeft gevonden kent zichzelf nog niet goed genoeg of heeft daar nog niet doortastend genoeg naar gehandeld. Het devies: leer jezelf kennen en kies voor jezelf. Of in de woorden van Steve Jobs:

You’ve got to find what you love…. [T]he only way to do great work is to love what you do. If you haven’t found it yet, keep looking, and don’t settle.

Het advies om je passie te volgen is volgens Cal Newport echter problematisch en wel om drie redenen.

Allereerst zijn passies die je aan je carriere kan relateren zeldzaam. Zo deden Robert Vallerand en zijn team in 2002 onderzoek onder 539 canadese studenten. Het onderzoek was er op gericht om twee onderzoeksvragen te beantwoorden: Hebben deze studenten passies? En zo ja, wat zijn die dan? De resultaten van het onderzoek: 84% van de ondervraagden hadden passies. Wat waren die dan? Top vijf: dansen, hockeyen, skien, lezen en zwemmen. Zoek daar maar passend werk bij... Verder gravend kwamen de onderzoekers er achter dat zo'n 96% van de ondervraagden geen enkele carrieregerelateerde passie had. Deze studenten hadden al een keer een carrierepad gekozen stonden op het punt de arbeidsmarkt te betreden en 96% van deze studenten voelde geen passie die zou kunnen motiveren tot het vinden van een baan - het hebben van passie is zeldzaam en het volgen van je passie dus moeilijk voor 98% van de mensen.

Ten tweede komt passie vaak nadat je een keuze hebt gemaakt voor een carriere en niet daarvoor. Onder administratieve assistenten bij onderwijsinstellingen onderzocht Amy Wrzesniewski of deze medewerkers hun werk beschouwden als een baan, een carriere of een roeping. Er zijn bijzonder weinig mensen die van jongs af aan dromen over een carriere als administratief assistent dus haar hypothese was dat ook weinig medewerkers hun werk als roeping zouden bestempelen. Het resultaat van haar onderzoek was dat de antwoorden gelijkelijk verdeeld waren over de respondenten en dat dus ongeveer 1/3 van de medewerkers het werk als roeping zag. Dit verbaasde haar. Vervolgonderzoek naar waarom deze groep mensen het werk als roeping zag liet zien dat de belangrijkste voorspeller het aantal jaar dat iemand haar functie had vervuld was. Newport interpreteert dat als volgt: in haar onderzoek waren de mensen die hun werk als roeping bestempelden niet de mensen die hun passie volgden maar lang genoeg bleven om het werk onder de knie te krijgen.

Ten derde geeft Newport een lange lijst aan mensen die hun passie hebben gevonden, hun dagelijkse werk opzeggen en zonder de juiste vaardigheden en achtergrond aan de slag denken te gaan en daar leeg op lopen. De boodschap: wanneer je je passie volgt kan dat gevaarlijk zijn.

We moeten, met andere woorden, op zoek naar een andere, of ten minste een aanvullende, drijfveer dan passie voor onze levenskeuzes.

Gewoon doen, stapje voor stapje

Newport gaat verder en onderzoekt wat voor mensen hun beroepsmatig geluk bevordert en raakt geinspireerd door Self-Determination Theory. Daarin komt naar voren dat je voor intrinsieke motivatie om iets te doen drie psychologische basisbehoeftes zou moeten voelen:

• Autonomie: het gevoel dat je controle hebt over je tijd en dat je acties belangrijk zijn
• Competentie: het gevoel dat je goed ben in wat je doet
• Verwantschap: het gevoel van connectie met andere mensen

Uitzonderingen daargelaten zal je zonder autonomie, competentie of verwantschap niet intrinsiek gemotiveerd worden om een prestatie te leveren. Het punt is dat het tijd kost om ergens goed genoeg in te worden voordat je je compentent voelt, dat je acties belangrijk zijn en dat je controle hebt over je tijd. Pas nadat je ergens tijd in hebt geinvesteerd om goed te worden in wat je doet zal je ook intrinsieker gemotiveerd worden om het werk te doen en zal je je werk eerder zien als roeping.

Newport roept dan ook op om zeldzame en waardevolle skills te ontwikkelen en deze door je gehele carriere in te cashen. Wanneer je eenmaal goed bent in wat je doet en de cutting edge hebt bereikt van het veld waarin je je begeeft dan is het makkelijker om een missie te ontwikkelen die je werk overstijgt en die je ondersteunt bij het maken van keuzes. Vanuit de cutting edge kan je namelijk de werkzaamheden van jouw werkveld combineren met ideeen uit andere werkvelden waarmee je een missie kan bouwen. De enige manier om bij die cutting edge te komen is om in het veld waarin je actief bent kleine stapjes te zetten - little bets - die in 1 a 2 maanden feedback opleveren. Gaat het goed, dan kan je een volgend stapje zetten, gaat het niet goed verander dan een klein beetje van richting.

Pistool tegen het hoofd: je moet, dus je kan

We hebben net gelezen dat onze 'passie' niet kunnen gebruiken om keuzes mee te maken en dat we ergens goed in moeten worden voordat we dat als 'roeping' gaan ervaren en er onze 'missie' van gaan maken. Maar geconfronteerd met eindeloos veel mogelijkheden voor studies, banen, projecten, hobby's, reizen en andere zaken waar we goed in kunnen worden is het bijzonder moeilijk daar een keuze in te maken zonder dat we een passie, missie of ander intern raamwerk van algehele richting hebben waar we op kunnen sturen. Geconfronteerd met al die keuzes zonder sturing is het de normaalste zaak van de wereld dat je niet weet wat je wil en verlamd raakt.

Mark Manson geeft tegen verlamming op verschillende plekken hetzelfde advies: stel je eens voor dat je een pistool op je hoofd krijgt en dat je iedere dag naar buiten moet - waar zou je heen gaan en wat zou je doen? Wat zou je doen met al je tijd als je niet thuis mag zitten, geen TV mag kijken, niet op nutteloze websites kan, en geen spelletjes kan spelen? Leren dansen? Meedoen aan een boekenclub? Een opleiding volgen? Een irrigatiesysteem ontwikkelen dat duizenden kinderen in sub-sahara afrika kan redden? leren para-gliden? Wat zou je doen?

Het pistool is wat dramatisch, maar de kracht van de vraag is dat het je dwingt een keuze te maken zonder dat je alle relevante informatie tot je beschikking hebt. Je weet niet of je er gelukkig van wordt of dat het bij je past maar je kan er wel voor kiezen. Pas nadat je het hebt gedaan weet je of het iets voor je is of dat je iets anders had moeten kiezen. Dat weet je nu nog niet en toch dwingt het pistool je tot een keuze. Het pistool maakt ook duidelijk dat niet kiezen geen optie is. Wie niet kiest maakt namelijk ook een keuze - de keuze voor thuis blijven en / of stilstand. Inherent aan het leven en de tijd is dat je de keuze moet maken zonder dat je alle informatie paraat hebt en ondanks dat doet iedereen het - je moet de keuze maken en dus kun je de keuze ook maken.

Wat je kiest maakt minder uit dan je denkt

Natuurlijk, je bent je keuzes, en wat je kiest maakt ook echt wat uit. Maar het maakt minder uit dan je denkt.

De Self-Determination Theory die door Cal Newport werd aangestipt gaf al aan dat occupational happiness pas kon komen als je al wat werkervaring hebt opgedaan; wat je kiest maakt dan relatief weinig uit.

Er zijn ook andere aanwijzingen die het belang van de keuzes die je maakt relativeren. Gemiddeld genomen verandert 1 op de 5 studenten van studie, verandert een werknemer tussen de 15 en 25 om het jaar van baan en doet de werknemer van 25 tot 45 dat eens in de 7 jaar. De overheid - waar werknemers gemiddeld genomen het langst voor werken (wat de statistieken overigens flink verdraait) - maakt er actief beleid van dat je iedere 5 tot 7 jaar van rol en functie verandert en iedere werknemer die zichzelf wil ontwikkelen en meer geld zou willen verdienen zou volgens schrijvers bij Fortune en Forbes iedere drie jaar van baan moeten wisselen.

Wanneer je hebt gekozen voor een studie of voor een baan kan je de keuze dus weer veranderen en in sommige gevallen wordt dat zelfs van je verwacht dat je dat gaat doen. De keuze die je nu maakt is belangrijk, maar niet allesbepalend voor de rest van je leven.

Zelfs in het hypothethische geval dat je je keuze nooit meer aan zou passen en je nu dus voor de rest van je leven zou kiezen dan is je keuze nog van relatief belang. Studie na studie laat de veel geciteerde Daniel Gilbert zien dat wij een persoonlijk geluksniveau hebben waar het lichaam naar toe beweegt. Ben je een tijd diep ongelukkig dan maakt het stoffen aan waarmee je je vanzelf weer gelukkiger gaat voelen - en ben je een tijd enorm gelukkig dan reguleert het lichaam zichzelf zo dat je je weer wat minder gelukkig gaat voelen. Met andere woorden: veel gelukkiger (of ongelukkiger) word je niet van optie 1 ten opzichte van optie 2.

Een eerste inventarisatie van vragen om dan toch een keuze te maken

Je keuze is dus belangrijk maar heeft bijzonder weinig invloed op je levensgeluk en is aan te passen en soms zelfs terug te draaien. Je hebt eindeloos veel opties en kan niet sturen op je persoonlijke missie. Idealiter zou je nu niet kiezen en wachten tot je ergens goed in bent, maar niet kiezen is geen optie en gevoelsmatig lijkt er toch een verschil te zijn tussen kiezen voor schoonmaken bij de buren en medicijnen studeren op de universiteit. Hoe ga je daar mee om?

1. Waar hecht je waarde aan?

1. Wat is een groot probleem in de wereld waar de meeste mensen te weinig aandacht aan besteden?
2. Welke problemen zie je waarbij je haast niet kan geloven dat er niet meer mensen mee bezig zijn?
3. Welke puzzels en problemen los jij graag op die anderen liever links laten liggen?
4. Waar ben je van nature mee bezig wanneer je op jezelf bent?

2. Welke waarde voeg je toe?

1. Welke 'hard skills' heb je jezelf aangeleerd in je leven?
2. Welke 'soft skills' breng je mee?
3. Welke talenten en krachten heb je?
4. Wat voor persoonlijkheid heb je?
   1. Ben je een leider of een volger?
   2. Werk je graag alleen of liever in een groep?
   3. Werk je graag samen of liever competitief?
   4. Help je graag anderen direct of geef je ze liever de mogelijkheden om het zelf te doen?
   5. Ben je een denker of een doener?
   6. Ben je creatief en artistiek of gebaat bij structuur en routine?
   7. Bij al bovenstaande schijnbare tegenstellingen: wanneer ben je het een, wanneer ben je het ander?
5. Kan je hier specifiek en overtuigend voorbeeld bij noemen?
6. Welke factoren maken jou uniek?

3. Waar hecht de wereld waarde aan?

1. Kan je 1 en 2 combineren?
2. Waar kan je voor worden betaald?
3. Zijn er wel banen in dat gebied?
4. Moet je andere combinaties van 1 en 2 zoeken?
5. Moet je een eigen baan maken?

4. Welke waarde kan je er uit halen?

1. Wat moet je nog leren?
2. Wat wil je leren en kan dat ook?
3. Hoeveel controle heb je over je tijd en activiteiten?
4. Wat voor vergoeding wil je ontvangen?

Deel je ervaringen

• Heb jij ideeën bij levenskeuzes, passie, zelf-determinatie?
• Heb jij andere vragen die helpen met levenskeuzes maken?
• Deel je ideeën via de reacties hieronder, of schrijf er zelf een blog over.

Meer lezen

Boeken

• Mark Manson - The subtle art of not giving a f*ck
  • Artikel
  • Boek (website van Mark Manson)
• Cal Newport - So good they can't ignore you: why skills trump passion in the quest for work you love-Business Plus (2012)
  • Boek (website van Cal Newport)
• Daniel Pink - Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us
  • Boek (website van Daniel Pink)
• Héctor García & Francesc Mira - Ikigai: The Japanese secret to a long and happy life
  • Boek (website van de uitgever)
• Cia Ricco - Living as if your life depended on it!
  • Boek (goodreads)

Actualiteiten

• The ‘What’ and ‘Why’ of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior
• Why job hoppers make the best employees
• You should plan on switching jobs every three years for the rest of your career
• is job hopping losing its bad rap?
• Employees that stay in companies longer than 2 years get paid 50% less
• De staat van het hoger onderwijs 2019

Skills

• Hard skills
• Soft skills

Tools

• Toolshop voor zinvol werken en leven

Nog een laatste drankje of op tijd naar bed voor die opdracht van morgen? Blijven doorwerken van het weekend om die order binnen te halen of met vrienden een weekend naar dat huisje? Die leuke avond met die leuke vrouw of terug naar de kinderen?

We horen doorlopend dat je moet doen wat je wil maar soms is het wel even zoeken wat je nou precies wil. Iets wat goed voelt hoeft niet goed te zijn en hoe we op dit moment over iets denken is niet altijd de beste voorspeller van hoe we er over een periode over zullen denken. Iets wat nu heel belangrijk is hoeft niet het belangrijkst van ons leven te zijn en als we voor het ene kiezen dat we willen kan het voorkomen dat we het andere dat we willen moeten laten vallen.

Hoe stem je je acties en beslissingen consistent af op wat je echt wilt en hoe houd je daarbij je korte termijn doelen, middellange termijn doelen en lange termijn doelen in het achterhoofd - als je die nu nog niet hebt? Het vergt dat je prikkels uit je omgeving vergelijkt met wat je wil op de korte termijn en op de lange termijn. Dat vereist dat je effecten kan evalueren van je acties en beslissingen die verder gaan dan wat je nu ziet en dat je wensen en voorkeuren kan inschatten die verder gaan dan die je nu hebt. Hoe schat je die toekomstige effecten en toekomstige wensen in? In de toekomst kijken kunnen we niet, maar we kunnen ons wel afvragen hoe we ons in de toekomst zouden voelen over onze huidige beslissingen.

Vragen die je jezelf kan stellen om je acties en beslissingen consistent af te stemmen op wat je wilt

1. Hoe voel ik mezelf over 10 minuten over deze beslissing?
2. Hoe voel ik mezelf over 10 maanden over deze beslissing?
3. Hoe voel ik mezelf over 10 jaar over deze beslissing?

Als je jezelf continu bij beslissingen deze drie vragen stelt, dan train je jezelf om directe en indirecte gevolgen van acties te onderkennen zonder dat je ze direct kan zien en maak je het jezelf makkelijker om conflicterende wensen en gedachtes te balanceren met prikkels uit je omgeving. Ook bouw je daarmee - al doende - lange termijn doelen op zonder dat je wist dat je ze had en zal je daar ook steeds meer naartoe kunnen leven. Het zal niet alle beslissingen die je moet maken kunnen oplossen, maar het zal je verbazen hoe goed je de meeste ermee kunt diagnosticeren.

Deel je ervaringen

• Heb jij ideeën over en/of ervaring met deze methode? Wat draagt het bij, of juist niet?
• Heb jij andere vragen die helpen met consistente keuzes maken?
• Deel je ideeën via de reacties hieronder, of schrijf er zelf een blog over.

Verder lezen

• Blog van Zat Rana over de 10/10/10 methode: Everybody wants to make better decisions, but nobody is asking the right questions
• Praktische tips voor als je jezelf wil leren kennen? JoHo biedt achtergronden, tools en goede vragen om je eigen weg te zoeken en te vinden