Hoofdstuk 5 Onderwijs, uit het boek Jeugdrecht in de praktijk

Dit hoofdstuk zal niet in het (opgenomen) college worden behandeld en dien je dus zelf te bestuderen. Als hulpmiddel hierbij kun je onderstaande studievragen gebruiken:

1. Kinderen hebben niet alleen recht op onderwijs, maar zijn tevens leerplichtig (p. 83-85).

a. Welke plichten brengt de Leerplichtwet mee voor degene met gezag over het kind?

Degene die het gezag over een jongere uitoefent en degene die zich met de feitelijke verzorging van een jongere heeft belast, zijn verplicht te zorgen dat de jongere als leerling van een school is ingeschreven en deze na inschrijving geregeld bezoekt.

b. Welke verschillende soorten schoolverzuim worden onderscheiden?

·   Absoluut verzuim (kind is niet ingeschreven bij school)

·   Luxe verzuim (vakantie)

·   Wettelijk verzuim (minder dan 16 uur lesverzuim in periode van 4 weken)

o   Hoeft niet gemeld te worden bij leerplichtambtenaar. 

·       Langdurig relatief verzuim (meer dan 4 weken verzuim zonder geldige reden)

c. Hoe verhouden de ‘startkwalificatie’ en de ‘kwalificatieplicht’ zich tot de leerplicht?

Kwalificatieplicht

·   Kwalificatieplicht voor 16- en 17-jarigen die nog geen startkwalificatie hebben behaald

·   Startkwalificatie = diploma op mbo-2 niveau, of op havo of vwo niveau

·   Plichten voor ouder met gezag/verzorger en kind zijn dezelfde als bij leerplicht

·   NB. algemene regels leerplicht en kwalificatieplicht gegeven, er zijn uitzonderingen.

De leerplicht eindigt in het schooljaar waarin de leerling 16 is geworden óf als hij een startkwalificatie heeft behaald (mbo2, havo, vwo diploma). Als een leerling van 16 nog geen startkwalificatie heeft, geldt een kwalificatieplicht. Deze kwalificatieplicht vervalt als de leerling 18 jaar is geworden.

Voortijdige schoolverlaters zijn kinderen die stoppen met school, zonder startkwalificatie.

2. Voor scholen geldt een ‘zorgplicht’ (p. 86-87). Wat houdt deze plicht in?

Als ouders hun kind aanmelden bij een school naar keuze is de school verantwoordelijk om een passende onderwijsplek te bieden. Bijvoorbeeld door extra ondersteuning te bieden of door een geschikte plek op een andere school te zoeken. De regionale samenwerkingsverbanden van scholen ontvangen geld voor deze extra ondersteuning. Dit geld wordt verdeeld op basis van afspraken die in het samenwerkingsverband zijn gemaakt over de scholen.

3. a. Vul het onderstaande schema betreffende de verschillen tussen openbare en bijzondere scholen verder aan (of maak een ander eigen schema om een goed overzicht te krijgen) (p. 87-90):

b. Wat wordt verstaan onder algemeen bijzonder onderwijs (p. 91-92)?

dit onderwijs is in pedagogisch opzicht specifiek en uitgesproken, maar neutraal in levensbeschouwelijke zin (montessori bv)

4. Op het punt van privacy van leerlingen en hun ouders gelden een aantal regels (p. 93-94). Zo moeten scholen de privacy van leerlingen en personeel waarborgen, en ouders en leerlingen informeren over hun rechten en over de wijze waarop de school persoonsgegevens verwerkt.

a. Wat geldt er op het punt van inzage in de gegevens en het aanbrengen van wijzigingen?

Ouders met een kind jonger dan 16 en leerlingen ouder dan 16 jaar hebben het recht op inzage van hun gegevens en mogen daar wijzigingen in laten aanbrengen of gegevens laten verwijderen.

a. Wat geldt er op het punt van toestemming van ouders/voogd voor de publicatie van foto’s of video’s van leerlingen?

Het publiceren van beeldmateriaal van leerlingen is een vorm van het verwerken van persoonsgegevens en valt dus onder de AVG. Er is dus toestemming nodig van de leerling / ouder. Deze toestemming moet expliciet en ‘vrij’ van druk van de school zijn. De toestemming mag altijd worden ingetrokken.

5.  Welke rol spelen de klachtencommissie (van de school zelf, of de regionale of landelijke klachtencommissie) en de Inspectie van Onderwijs als het gaat om klachten van ouders en/of personeel? (p. 95-96)

Wanneer ouders / personeel een klacht hebben en ze komen er zelf met de school (betrokkene/directie/schoolbestuur) niet uit, kan er een klacht worden ingediend bij de klachtencommissie van de school. Deze geeft een niet-bindend advies aan de school voor maatregelen. De klacht kan ook naar de Inspectie van Onderwijs worden gestuurd, en kan dit ter info meenemen in de inspectie van de school, maar zal de klacht niet op zichzelf staand behandelen.

Wanneer er klachten zijn over seksueel misbruik/intimidatie, discriminatie, ernstig fysiek geweld, grove pesterijen en radicalisering kunnen deze ook worden neergelegd bij een vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs. Deze kan advies/begeleiding bieden van het indienen van een klacht of bij het doen van aangifte. Bij (vermoeden van) seksueel misbruik is de school verplicht de vertrouwensinspecteur in te lichten.

H.J.M. Spanjaard e.a., Achterlopende ontwikkeling. Het begrip ‘onvoltooide ontwikkeling’ in de toepassing van het adolescentenstrafrecht, Amsterdam: Spanjaard Development & Training 2020, p. 1-8 (samenvatting) (zie Blackboard)[1]

1. Wanneer kan in een strafzaak tegen een jongvolwassene een jeugdsanctie worden opgelegd en hoe speelt een ‘onvoltooide ontwikkeling’ daarbij een rol (p. 1)?

Bij personen van 18 t/m 22 jaar die verdacht worden van een strafbaar feit is de vraag aan de orde in hoeverre er sprake is van een ‘onvoltooide ontwikkeling’. Is hier sprake van, dan vormt dit een reden om een sanctie op te leggen uit het jeugdstrafrecht in plaats van het volwassenstrafrecht. De invulling van het begrip ‘onvoltooide ontwikkeling’ heeft de wetgever overgelaten aan de praktijk. In de praktijk blijft er echter onduidelijkheid bestaan over de vraag wanneer er sprake is van ‘onvoltooide ontwikkeling’.

2. Het advies vanuit de wetenschap en de praktijk is om de term ‘onvoltooide ontwikkeling’ niet meer te gebruiken. Welke term zou beter zijn, en waarom (p. 2)?

De rijping van enkele cruciale hersenfuncties loopt voor de meeste jongvolwassenen door tot rond de 25 jaar. In die zin is de ontwikkeling van de gemiddelde jongvolwassene op 18- tot 23- jarige leeftijd nog niet ‘voltooid’. Het lijkt dan ook beter om te spreken van een ‘achterstand in ontwikkeling’ of ‘vertraagde ontwikkeling’. Sommige jongvolwassenen lopen in vergelijking met leeftijdsgenomen op sommige aspecten namelijk achter.

3. Waarom is het belangrijk om in het kader van het ASR zowel rekening te houden met de gemiddelde ontwikkeling van jongvolwassenen als met individuele achterstanden (p. 2)?

Rekening houden met de gemiddelde ontwikkeling van jongvolwassenen: Het feit dat – gemiddeld genomen – alle jongvolwassenen nog in ontwikkeling zijn, zou betekenen dat in principe bij alle jongvolwassenen het jeugdstrafrecht toegepast zou moeten worden. Beter passend is dan ook het uitgangspunt ‘jeugdstrafrecht tenzij’.

Rekening houden met individuele achterstanden: in het strafrecht meer kijken naar de mate waarin een jongvolwassene in zijn ontwikkeling achterloopt tov leeftijdgenoten en in hoeverre er mogelijkheden zijn om deze achterstand (gedeeltelijk) in te lopen. Hierom is het van belang om te onderzoeken of de jongvolwassene meer kan profiteren van interventies uit het jeugdstrafrecht dan van interventies uit het volwassenstrafrecht. Binnen het sanctiestelsel voor jeugdigen zijn er namelijk meer mogelijkheden om de ontwikkeling van de jongvolwassene verder te stimuleren dan binnen het sanctiestelsel voor volwassenen.

4. Welke conclusie wordt getrokken betreffende de bestaande instrumenten van het MO, de 3RO en het NIFP die worden gebruikt bij de afweging toepassing jeugdstrafrecht (JSR) of volwassenstrafrecht (VSR), in het licht van de operationalisatie van de ‘onvoltooide ontwikkeling’  (p. 5)?

De dertien dimensies in het artikel zijn vergeleken met de items van deze instrumenten. Hieruit blijkt dat meer dan driekwart van de relevant geachte dimensies en signalen niet terug te vinden is in de items van de drie instrumenten. Voor het maken van een goede inschatting van achterstand in de ontwikkeling bij jongvolwassenen die verdacht worden van strafbare feiten, is dus een aanpassing van de bestaande instrumenten noodzakelijk.

5. Welke verbetersuggesties worden gegeven op het punt van ‘aanpassing van (de toelichting op) de wet’ (p. 8)? Kun je je in deze suggesties vinden?

- kies voor het uitgangspunt jeugdstrafrecht tenzij. Dit past bij de oorspronkelijke bedoeling van de wet en past bij het gegeven dat 18- tot 22-jarige volwassenen nog volop in ontwikkeling zijn.

- pas de maximumstraffen voor 18- tot 22- jarigen aan, zodat de lage maximumstraf geen belemmering meer vormt voor de advisering en oplegging van sancties uit het jeugdstrafrecht.

Mening: bijzonder dat vervangen woord ‘onvoltooide ontwikkeling’ niet is meegenomen in het advies. Advies zou moeten zijn: jeugdstrafrecht tenzij een achterstand in de ontwikkeling van de jeugdige of als sancties uit het JSR beter passend zijn bij de ontwikkelingsbehoefte van de jongere.