In dit artikel wordt de effectiviteit van ‘Houvast’ onderzocht in Nederlandse dienstverleningen voor dakloze jongeren en de betrouwbaarheid van dit sterke (‘strenghts’) model. De onderzoeksvragen hierbij zijn:

1. Is Houvast effectiever dan de gebruikelijke zorg om de kwaliteit van het bestaan van dakloze jongeren te verbeteren?

2. Is Houvast effectiever in vergelijking tot de gebruikelijke zorg met betrekking tot herstel in termen van lichamelijke gezondheid, middelengebruik, coping, weerbaarheid, psychologische behoeften, zorgbehoeften, werkrelaties met professionals en het bereiken van persoonlijke doelen?

3. In welke mate is er consensus tussen professionals en jongeren over de mate van hun werkrelatie?

4. Wat is de betrouwbaarheid van de strengths based methode en is er een positief verband met de effectiviteit van Houvast?

In dit artikel wordt de effectiviteit van ‘Houvast’ onderzocht in Nederlandse dienstverleningen voor dakloze jongeren en de betrouwbaarheid van dit sterke (‘strenghts’) model. De onderzoeksvragen hierbij zijn:

1. Is Houvast effectiever dan de gebruikelijke zorg om de kwaliteit van het bestaan van dakloze jongeren te verbeteren?

2. Is Houvast effectiever in vergelijking tot de gebruikelijke zorg met betrekking tot herstel in termen van lichamelijke gezondheid, middelengebruik, coping, weerbaarheid, psychologische behoeften, zorgbehoeften, werkrelaties met professionals en het bereiken van persoonlijke doelen?

3. In welke mate is er consensus tussen professionals en jongeren over de mate van hun werkrelatie?

4. Wat is de betrouwbaarheid van de strengths based methode en is er een positief verband met de effectiviteit van Houvast?

Methode

De effectiviteit en betrouwbaarheid van Houvast wordt getest in tien Nederlandse dienstverleningen voor dakloze jongeren, welke willekeurig toegewezen worden aan de interventiegroep of een controlegroep waarbij de gebruikelijke zorg wordt verleend.

De objectieve en subjectieve kwaliteit van bestaan en secundaire uitkomsten (mentaal en lichamelijke gezondheid, middelengebruik, coping, weerbaarheid, psychologische behoeften, zorgbehoeften, werkrelatie met de professional en het behalen van persoonlijke doelen) worden onderzocht onder dakloze jongeren. De controle groep en de interventiegroep worden geïnterviewd bij aanvang, aan het einde van de dienst of na het ontvangen van 6 maanden dienst (T1) en negen maanden na aanvang van de dienst (T2).

Houvast

Houvast is gericht op het behouden van het herstelproces bij dakloze jongeren door zich te richten op vier voorwaardelijke factoren om sociale kwaliteit te bereiken: (1) sociale inclusie, (2) sociaal-economische zekerheid, (3) sociale cohesie en (4) sociale empowerment.

Het traject bestaat uit drie delen, namelijk (1) het opbouwen van een vertrouwde werkrelatie en de instelling van persoonlijk herstel (personal recovery) gebaseerd op ‘strengths’ beoordeling (assessment), (2) activiteiten voor het ondersteunen van het persoonlijk herstelproces (personal recovery proces) van dakloze jongeren en (3) evaluatie en het beëindigen of doorgaan met het traject. Deze trajecten zijn onderling met elkaar verbonden.

De ‘strengths assessment’ en het persoonlijk herstelplan (personal recovery plan) zijn de twee belangrijkste instrumenten in het strengths model. De strengths assessment stelt jongeren en professionals in staat om te organiseren en gebruik te maken van meerdere sterke eigenschappen (‘strengths’) van jongeren in combinatie met bronnen uit hun leefomgeving. Na het maken van een inschatting van de persoonlijke kwaliteiten van een jongere, kan een persoonlijk herstelplan hem of haar helpen om zijn betekenisvolle en belangrijke lange termijn hersteldoelen stap-voor-stap te bereiken.

Discussie

Er is een grote behoefte voor een evidence-based methode die effectief is in het aanpakken van de specifieke behoeften van dakloze jongeren. Om dit gat op te vullen wordt in deze studie de effectiviteit en betrouwbaarheid van de strengths bases Houvast methode onderzocht.

Deze studie bevat zes sterke punten:

• De studie is uniek omdat het de effectiviteit van een strengths based interventie bij dakloze jongeren onderzoekt.

• Deze studie zou gedetailleerde informatie verstrekken over de ontwikkeling en herstel van dakloze jongeren in de kritieke periode van hun leven.

• Deze studie heeft voor het eerst de betrouwbaarheid van een werkwijze onderzocht, wat niet eerder heeft plaatsgevonden in studies naar dakloze jongeren. De nadruk in deze studie lag op de implementatie van de Houvast methode bij professionals en managers.

• Deze studie biedt naast een kader voor betrouwbaarheid ook een kwaliteitskader dat gebruikt kan worden in andere organisaties met dakloze jongeren.

• Tevens kan de Houvast methode verbeterd worden op basis van de resultaten van effectiviteit en betrouwbaarheid en het geeft organisaties en beleidsmakers handvatten voor het invoeren of het wijzigen van het beleid voor dakloze jongeren.

• Tot slot is dit de eerste studie die gebruik gemaakt van een grote steekproef van dakloze jongeren die gevolgd zijn voor een periode van negen maanden.

Gebreken van deze studie zijn dat er vanwege de complexe en onvoorspelbare situatie van de dakloze jongeren het moeilijk was hen te motiveren om mee te doen aan follow-up interviews. De meeste jongeren hebben de dienst binnen 9 maanden verlaten. Door deze jongeren een financiële compensatie te geven voor hun tijd en moeite, hopen de onderzoekers hen te motiveren mee te doen aan de interviews. Tevens bestond er een (kleine) kans dat jongeren zijn beïnvloedt in hun beginfase door het noteren of zij in de experimentele of de controlegroep willen meedoen.

Als de Houvast methode effectief blijkt in het verbeteren van de kwaliteit van bestaan bij dakloze jongeren, biedt deze studie sterke praktische relevantie zoals het verbeteren en meer professionaliseren van de kwaliteit van werk binnen dienstverleningen voor dakloze jongeren.