TentamenTests 1 bij Ontwikkelingspsychopathologie aan de Universiteit Leiden - 2012/2013

Oefentoets 1

1. De socioculturele theorie van Vygotsky richt zich op
a) de evolutionaire achtergrond van gedrag en cognitieve ontwikkeling van kinderen.
b) de sociale ontwikkeling van kinderen in een bepaalde cultuur
c) de manier waarop de culturele waarden van groepen per generatie worden doorgegeven
d)de ontwikkeling van culturele gebruiken en opvattingen door de geschiedenis

2. Noem twee manieren waarop een onderzoeker het onderzoek/resultaat kan beïnvloeden.

3. Stel dat de moeder Rhesus-negatief is, en het kind Rhesus-positief. Welke reactie kan er optreden en wordt dit erger of minder bij een tweede Rhesus-positief kind?

4. Noem minimaal twee reflexen die een kind vanaf de geboorte al kan uitvoeren.

5. Experience-dependent brain growth stelt dat

a) tijdens het hele leven hersenstructuren kunnen groeien door specifiek leren
b) de uiteindelijke grootte van de hersenen afhankelijk is van het aantal ervaringen
c) tijdens de jeugd hersenstructuren groeien door ervaringen en stimuli
d) de hersenen alleen volledig kunnen groeien wanneer kinderen genoeg ervaring opdoen

6. Geef bij elk van de vier stadia van Piaget een kenmerk. (H6)

7. Wat houdt de fuzzy-trace theory in? (H7)
a) Peuters worden gemakkelijk misleid door dwaalsporen in hun geheugen
b) Door hints te geven worden herinneringen makkelijker opgehaald
c) Dingen worden makkelijker onthouden wanneer er een mentaal beeld bij wordt voorgesteld
d) Wanneer herinneringen worden opgeslagen, wordt er een wazig beeld gemaakt dat de essentiële elementen bevat

8. Wanneer een kind het woord ‘bal’ ook gebruikt voor allerlei andere voorwerpen, is er sprake van…(vul in).(H9)

9. De functie van zelfbewuste emoties en effecten op het kind kunnen per cultuur verschillen. Geef hiervan een voorbeeld. (H10)

10. In welk opzicht draagt de generalized other bij aan het ontwikkelen van een zelfbeeld?(H11)

11. Wanneer kinderen bij een moreel dilemma niet alleen kijken naar gevolgen voor de directe omgeving maar ook de sociale wetten meeneemt in de beslissing, bevinden ze zich in de …. level van Kohlberg. (H12)

12. Match de volgende vier uitspraken van ouders aan de best passende opvoedingsstijl: authorative; authoritarian; permissive; uninvolved (H14)
1. ‘Het maakt mij niet uit waar je na schooltijd naartoe gaat, als je maar op tijd thuis bent om mij met de afwas te helpen.’
2. ‘Je mag vanavond naar je vriendin toe, als je eerst met de afwas helpt omdat dat vandaag jouw taak is.’
3. ‘Je gaat vanavond niet meer weg. Punt uit.’
4. ‘Natuurlijk mag je naar dat feestje! Ik doe de afwas wel weer, net zoals gisteren en eergisteren en…’

13. Zal een kind laag in ‘dominance hierarchy’ een stoeimaatje kiezen dat laag of hoog in de hierarchy staat? (H15)

Antwoorden oefentoets 1

1. c) de manier waarop de culturele waarden van groepen per generatie worden doorgegeven

2.

1. observer bias: de onderzoeker kent het doel van het onderzoek, wat de objectie blik van de onderzoeker kan vertroebelen wanneer hij gedrag bestudeert.
2. invloed van de onderzoeker: (vooral aan het begin van een onderzoek) de aanwezigheid van de onderzoeker kan het gedrag van de participanten beïnvloeden, doordat ze zijn aanwezigheid bijvoorbeeld als belemmerend opvatten of zich geen houding weten te geven.

3. Alle mensen hebben, naast hun bloedgroep (A, B, AB of O), Rhesus negatief (Rh-) of Rhesus positief (Rh+) bloed. Een moeder die Rh- is, vormt antistoffen wanneer het in aanraking komt met Rh+ bloed (dat het kind dan van de vader heeft geërfd). Dit kan gebeuren tijdens de bevalling (en soms tijdens de zwangerschap) en veroorzaakt bloedarmoede in het lichaam van de baby met schadelijke gevolgen en soms overlijden als gevolg. Wanneer dit bij een tweede bevalling(of zwangerschap) gebeurt, zijn er al antistoffen in het lichaam van de moeder aanwezig en wordt de reactie sneller en heftiger.

4.

- zuigreflex: een baby zuigt automatisch wanneer er iets in zijn mond wordt gestopt
- palmar grasp: een baby grijpt iets vast wanneer je op zijn handpalm drukt
- Babinski-reflex: wanneer er over de voetzool wordt gestreken, strekt de voet, buigt de grote teen naar achteren en spreiden de overige tenen
- Moro reflex: een baby strekt zijn benen en maakt een omhelzende beweging wanneer er een plotseling hard geluid dichtbij is of wanneer de baby losgelaten wordt

5. a) tijdens het hele leven hersenstructuren kunnen groeien door specifiek leren

6.

1. sensorimotor stadium (1-2 jaar): kinderen vertonen vooral motorische activiteit en weinig tot geen mentale activiteit.
2. preoperationele stadium (2-7 jaar): er vindt een grote ontwikkeling plaats in het mentaal denken.
3. concreet operationele stadium (7-11 jaar): er vindt cognitieve ontwikkeling plaats: de gedachtegang wordt logischer, flexibeler en meer georganiseerd
4. formele operationele stadium (vanaf 11 jaar): in dit stadium ontwikkelen kinderen het vermogen om abstract, systematisch en wetenschappelijk te denken.

7. d) Wanneer herinneringen worden opgeslagen, wordt er een wazig beeld gemaakt dat de essentiële elementen bevat

8. overextension

9. n het Westen wordt de emotie ‘schaamte’ geassocieerd met gevoelens van tekortkoming en persoonlijk falen. In het Oosten, waar je positie in de groep als erg belangrijk wordt ervaren, is schaamte een manier om je eraan te herinneren hoe belangrijk de mening van anderen is.

10. Kinderen ontwikkelen een inzicht in het lezen van onderliggende boodschappen en verwachtingen van anderen. Ze creëren een ideaal zelfbeeld aan de hand van deze verwachtingen om hun ‘echte zelf’ mee te vergelijken. Hoe meer overeenkomsten er zijn, hoe beter de ontwikkeling. Wanneer de ‘echte zelf’ veel tekort schiet, kan dit de zelfwaardering omlaag halen en zelfs een depressie tot gevolg hebben.

11. Ze bevinden zich dan in het conventionele level, ‘social-order-maintaining orientation’.

12.

1: uninvolved
2: authorative
3: authoritarian
4: permissive

13. Het kind zal een stoeimaatje kiezen dat het meest overeenkomt met zijn eigen status, dus een stoeimaatje ook laag in de dominance hierarchy. (Hoe hoger in de hierarchy, hoe hoger je status).

Oefentoets 2

Vanwege een opmaakfoutje zijn de letters A,B,C,D verdwenen bij de antwoordmogelijkheiden. De antwoorden zullen wel worden geven met A,B,C,D.

1 Een ontwikkelingspsychologe doet onderzoek naar de ontwikkeling van agressie bij kinderen. Zij registreert dezelfde groep kinderen op meerdere momenten en heeft een onderzoeksdesign gekozen waarin zij mogelijke cohort effecten zowel kan signaleren als er in haar analyses voor corrigeren. Wat is het design van deze onderzoekster?

• cross-sectioneel design

• cross-cultureel design

• longitudinaal-sequentieel design

• microgenetisch design

2 Berk typeert ontwikkelingspsychologische theorieën als theorieën die de ontwikkeling zien als discontinu of als continu. In welke onderstaande combinatie van twee ontwikkelingspsychologische theorieën wordt eerst een discontinue ontwikkelingstheorie genoemd en vervolgens een continue ontwikkelingstheorie?

• Piaget’s cognitieve ontwikkelingstheorie – Selman’s theorie van perspectief nemen

• Kohlberg’s morele ontwikkelingstheorie – Bandura’s sociale leertheorie

• Selman’s theorie van perspectief nemen – Erikon’s theorie van de identiteitsontwikkeling

• Siegler’s model van strategie keuze - Kohlberg’s theorie van de morele ontwikkeling

3 Jorrin is 3 jaar en wordt gevraagd een groep van 7 blokken te rangschikken van klein naar groot. Het volbrengen van deze taak vergt __________ en Jorrin zal waarschijnlijk _________ in staat zijn de taak te volbrengen.

• seriatie; niet

• transitieve inferentie; wel

• klassificatie; niet

• compensatie; wel

4 In de ontwikkelingspsychologie verwijst een “sensitieve periode” naar:

• een tijdelijke situatie waarin het kind biologisch rijp is om, met de steun van een stimulerende omgeving, bepaald adaptief gedrag te verwerven

• de periode waarin kinderen de strategieën van emotionele zelf-regulatie beginnen toe te passen

• de periode waarin kinderen gevoelig worden voor het ontstaan van attachment omdat ze onderscheid beginnen te maken tussen de primaire verzorger(s) en relatieve vreemden

• een periode die optimaal is voor het ontstaan van bepaalde capaciteiten omdat in die periode het individu extra gevoelig is voor omgevingsinvloeden op dat gebied

5 De neo-Piagetaanse benadering combineert:

• uitgangspunten van Piaget’s theorie met die van het “core knowledge” perspectief

• uitgangspunten van Piaget’s theorie met die van de informatieverwerkingsbenadering

• uitgangspunten van Piaget’s theorie met die van Galperin’s systeem theoretische instructie

• uitgangspunten van Piaget’s theorie met die van de evolutionaire ontwikkelingspsychologie

6 Camille zegt tegen haar vader die aan de andere kant van de kamer zit: “Kijk papa, een olifant!” Camille houdt het boek omhoog zonder het om te draaien zodat ook haar vader het plaatje kan zien. Het gedrag van Camille is karakteristiek voor _________ denken.

• sensorimotorisch

• presymbolisch

• transductief

• egocentrisch

7 Siegler’s strategie keuze model lijkt op het denken in stadiamodellen omdat:

• zowel strategieën als stadia elkaar opvolgen in de ontwikkeling

• kinderen zowel strategieën als stadia van denken redelijk consistent gebruiken

• elke strategie of elk stadium een kwalitatief verschillende manier van denken is

• zowel a), b) als c)

8 Transities in gedrag en cognities zijn vaak gekoppeld aan veranderingen in het zenuwstelsel. De meeste van die ontwikkelingen na het tweede levensjaar hangen samen met:

• groei van het aantal neuronen

• groei van het aantal axonen

• groei van het aantal synapsen

• myelinisatie van axonen

9 Welk van de onderstaande ontwikkelingen zijn een voorbeeld van een zogenaamde proximodistale trend?

• Het verschijnsel dat baby’s een relatief groter hoofd hebben dan volwassenen.

• Het verschijnsel dat de motorische controle van de romp eerder ontwikkelt dan die van de armen en handen.

• Het verschijnsel dat de groei van de ledematen en handen en voeten in de puberteit voorafgaat aan de ontwikkeling van het lijf.

• Het verschijnsel dat kinderen tegenwoordig groter worden dan 100 jaar geleden.

10 Welke van de onderstaande beweringen over de ontwikkeling in de puberteit is waar?

• bij meisjes vindt de eerste menstruatie altijd voor de piek in de lengtegroei plaats.

• bij meisjes wordt de puberteitsontwikkeling geheel gestuurd door oestrogenen (‘estrogens’) en bij jongens door androgenen (androgens)

• de secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen zich na de primaire geslachtskenmerken.

• Meisjes bereiken hun volwassen lengte eerder dan jongens.

11 Bij welke stroming passen de volgende aannames het best: Een continu ontwikkelingsverloop, diverse mogelijke ontwikkelingstrajecten, vooral ervarings (i.e., omgevings)-gestuurd

• psycho-analytische benadering

• sociale leertheorie

• informatieverwerkingsbenadering

• ethologische benadering

12 De benadering waarbij ontwikkeling typisch wordt gezien als een web van mogelijke vertakkingen in verschillende richtingen is de

• behavioristische benadering

• evolutionaire benadering

• socioculturele benadering

• dynamische systeem benadering

13 De ‘false-belief’ taak is een test voor

• Theory of Mind

• Morele ontwikkeling

• Empathie

• Sociaal probleemoplossen

14 Bij de ontwikkeling van agressief gedrag zijn twee trajecten te onderscheiden: vroege starters en late starters (“early onset” en “late onset”). Belangrijke verschillen tussen deze twee groepen zijn dat:

• kinderen in de eerste groep als volwassenen meer problemen hebben.

• kinderen in de laatste groep als volwassenen meer problemen hebben.

• agressie in de eerste groep volledig biologisch bepaald is en in de tweede groep niet.

• agressie in de tweede groep volledig biologisch bepaald is en in de eerste groep niet.

15 In de neo-Piagetiaanse theorie van Robbie Case is cognitieve ontwikkeling vooral te danken aan

• toenemende capaciteit van het werkgeheugen

• connectionistische netwerken

• sociale interactie en sociale kennis

• rijping van de hersenen

16 Op het consultatiebureau vertelt een moeder dat ze zich zorgen maakt over de éénkennigheid van haar dochter van 16 maanden. Haar dochtertje wil zich uitsluitend door haar laten troosten. Als moeder erbij is, speelt het kind fijn en is ze vrij tegenover anderen. Maar zodra moeder weggaat is er geen land meer met het kind te bezeilen. Hoe zou jij het gedrag van dit kind uitleggen?

• Als gedrag dat voortkomt uit een onveilige hechting aan de vader.

• Als gedrag dat voortkomt uit veilige hechting aan de moeder.

• Als gedrag dat voortkomt uit een vertraagde hechtingsontwikkeling aan de moeder.

• Als gedrag dat voortkomt uit een moeilijk temperament van het kind.

17 Vanuit een ontwikkelingspsychologisch perspectief moeten conflicten tussen kinderen worden be-schouwd als:

• een vroege aanwijzing van antisociaal gedrag;

• een aanwijzing van ontwikkelingsproblemen van een van de betrokken kinderen;

• een teken dat de kinderen de hulp van een volwassene behoeven bij het oplossen van hun conflict;

• als voorwaarde voor de ontwikkeling van vaardigheden om handelingen en intenties te coördineren.

18 Een 4-jarige valt met haar knieën op het grintpad. Ze kijkt naar haar moeder, trekt even met haar mondje, staat op en gaat door met rennen. Dit gedrag duidt op:

• angstige gehechtheid aan de moeder

• social referencing

• internalisering van moeders normen

• emotionele geremdheid

19 In verschillende culturen leren kinderen hoe en in welke situaties ze hun emoties wel/niet horen te uiten. Volgens de functionele emotietheorie leren ze:

• emotional display rules

• social referencing

• rolgedrag

• alle bovengenoemde alternatieven zijn waar

20 Welke van de volgende factoren is geen bron van gezonde zelfwaardering?

• sociale vergelijking

• feitelijke prestaties

• onvoorwaardelijke steun

• onvoorwaardelijke goedkeuring

21 Wat blijkt geen goede methode voor leerkrachten om te zorgen dat kinderen een uitdaging aangaan?

• de boodschap uitdragen dat iedereen kan leren

• prijzen uitloven voor de beste prestatie

• individuele vorderingen benadrukken

• kinderen samen laten werken en elkaar laten helpen

22 Cognitieve zelf-regulatie

• is al aanwezig vanaf de geboorte

• wordt bereikt tijdens de peuterjaren

• is nog steeds moeilijk voor kinderen op de basisschool

• is niet aanwezig voor de adolescentie

23 Anna van 10 geeft haar schoolwerk snel op omdat zij het toch niet kan. Het is waarschijnlijk dat Anna’s taak-orientatie op

• prestatie gericht is (“performance orientation”)

• investering gericht is (“investment orientation”)

• leren gericht is (“learning orientation”)

• zelf-bescherming gericht is (“self-protective orientation”)

24 Kees van 18 heeft gebroken met zijn ouders en is lid geworden van een extremistische groepering. Hij is een van de meest dogmatische, inflexibele, en intolerante leden van zijn groep. Bij een classificering naar identiteitsstatus zou Kees waarschijnlijk worden ingedeeld

bij de jongeren met/in een

• “diffused identity”

• “foreclosed identity”

• “moratorium”

• “achieved identity”

25 In de ecologische systeem theorie van Bronfenbrenner bestaat de omgevingsinvloed die hij situeert in de buitenste ring, en die alle andere omgevingsniveaus beïnvloedt, uit:

• waarden, wetten en gewoonten van de cultuur

• de directe sociale omgeving, zoals ouders, school en speelplaatsen

• sociale omgevingen waartoe het kind niet direct behoort maar die wel indirect invloed op het kind uitoefenen, zoals het werk van de ouders, vrienden en buren

• de sociale omgevingen waarin het kind niet frequent participeert, zoals het consultatiebureau

26 Amina van 6 jaar heeft ‘Infantile amnesia.’ Dit betekent dat zij

• lijdt aan een zeldzame geheugenaandoening die vooral voorkomt in Aziatische landen

• lijdt aan een geheugenaandoening die met het intreden van de puberteit meestal vanzelf verdwijnt

• zich weinig tot niets herinnert van voor haar derde levensjaar

• weinig impliciete herinneringen in haar lange termijn geheugen kan opslaan

27 Welke reeks theoretische begrippen past geheel in de cultuur-historische benadering van Vygotsky?

• mediatie, constructivisme, intersubjectiviteit, zone van de naaste ontwikkeling,

• scaffolding, zone van de naaste ontwikkeling, schemata, cognitief conflict

• mediatie, cognitief gereedschap, scaffolding, internalisatie

• zone van de naaste ontwikkeling, internalisatie, reflectieve abstractie, coöperatief leren

28 Tanisha ziet dat haar 5-jarige zoon en zijn vriendje in zichzelf praten terwijl zij aan het spelen zijn. Volgens Vygotsky is dit taalgebruik

• functioneel omdat het richting geeft aan het handelen

• functioneel voor het oefenen en versterken van representatieve schema’s

• een manifestatie van het onvermogen van jonge kinderen te denken over het perspectief van de ander

• een onvermijdelijke stap op weg naar sociaal taalgebruik

29 Anne zegt dat zij kroketten ‘romantisch’ vindt en trekt daarbij een verzaligd gezicht. Dit gebruik van ‘romantisch’ is een voorbeeld van

• overextensie

• onderextensie

• overregularisatie

• fast mapping

30 Het ‘language acquisition device’ (LAD) van Chomsky heeft betrekking op

• Een biologisch programma voor de taalverwerving dat zich onafhankelijk van taalaanbod van de omgeving ontwikkelt

• De aangeboren informatie over de universele grammatica van talen

• De universele mechanismen voor communicatie tussen volwassene en kind

• De cognitieve vaardigheden om patronen en systematiek van de taal te ontdekken

31 Een Afro-Amerikaanse grootmoeder zegt tegen een onderzoekster uit de Amerikaanse middleclass: “We don’t talk to our chil’rn like you folks do. We don’t ask’em ‘bout colors, names, ‘n things (...) Whatcha call it ain’t so important as whatcha do with it. That’s what things ‘n people are for, ain’t it?” . Deze grootmoeder verwijst naar:

• de structuur van het Engels waarin object woorden meer nadruk krijgen dan in niet-westerse talen.

• de feedback in de vorm van expansies en recasts in het taalaanbod van blanke middle-class moeders

• het expressieve karakter van de interaktiestijl tussen blanke middle- class moeders en hun kinderen

• het referentiele karakter van de interaktiestijl tussen blanke middle-class moeders en hun kinderen

Antwoorden oefentoets 2

1 c

2 b

3 a

4 d

5 b

6 d

7 d

8 d

9 b

10 d

11 b

12 d

13 a

14 a

15 a

16 b

17 d

18 b

19 a

20 d

21 b

22 c

23 a

24 b

25 a

26 c

27 c

28 a

29 a

30 b

31 d