Hoofdstuk 1. Normatieve ethiek en praktische problemen

Terugkijkend naar de 19de eeuw met een moreel kritische blik word je al snel een beetje verdrietig. Aan het begin van de eeuw leek men ervan overtuigd dat er een ongeschreven wet was betreffende moreel acceptabel gedrag. Aan het eind van de eeuw bleek daar echter weinig van over. Niet alleen hebben politiek leiders en invloedrijke personen, met hun achterban, misdaden gepleegd en openlijke gruweldaden verricht tegen de gehele mensheid maar daarnaast zijn er zoveel 'gewone' burgers geweest die hier stilzwijgend naar gekeken hebben zonder een poging te doen het tegen te gaan. Je zou bijna denken dat er sprake was van morele blindheid.

Bestond er wel een morele code? Of waren de geaccepteerde normen en waarden toentertijd zo verschillend van nu dat wat wij als misdaad zien voor hun meer op gerechtigdheid leek? Het is moeilijk vast te stellen of men 100 jaar geleden onwetend was of gewoon een andere instelling had. Het is makkelijk om het verleden te bekritiseren, maar hoe zit het eigenlijk met het heden? Vinden er in onze hedendaagse samenleving nog steeds praktijken plaats die eigenlijk, moreel gezien, niet door de beugel kunnen? Hier zijn drie voorbeelden van verschrikkelijke situaties die zich al langere tijd relatief onopgemerkt voordoen.

• Onze (het menselijk wezen) onderdrukking van andere wezens (dieren).

• Onze (het menselijk wezen) bijdrage aan de verwoesting van onze leefomgeving, denk hierbij bijvoorbeeld aan het broeikaseffect.

• Onze (het rijke gedeelte van de wereld) tolerantie ten opzichte van hongersnood en armoede in de armere delen van de wereld.

We zien bijna dagelijks afbeeldingen op televisie of het internet van kinderen die zwaar ondervoed zijn, of langzaam dood aan het gaan zijn als gevolg van een besmettelijke ziekte. Toch doen we vrij weinig om deze mensen te helpen. Betekent dit dat we immoreel bezig zijn? Neem nou bijvoorbeeld een man die elke dag naar zijn werk gaat, zijn studie afgerond heeft, zorgt voor de mensen om hem heen en braaf zijn belasting afdraagt. Houdt deze man zich aan de morele code? Of overtreedt hij deze? Dit voorbeeld noemen we ook wel een praktische vraag.

Een praktische vraag wordt beantwoord met een handeling, deze handeling is afhankelijk van wat je besluit te doen met je leven. We worden continu geconfronteerd met dergelijke praktische vragen. Wat moeten we met de rest van ons leven doen? Een jonge vrouw is zwanger, moet ze het houden of zou een abortus beter zijn? Praktische vragen hoeven niet van individuele aard te zijn, vaak is het een vraag waar we

Inleiding

In onze democratische samenleving zijn alle soorten leerkrachten hard nodig. Leerkrachten zijn hardwerkende mensen die tegenwoordig te weinig waardering krijgen voor hun werk. Problemen zoals bijvoorbeeld jeugdcriminaliteit, drugsgebruik en racisme worden in deze tijd allemaal toegeschreven aan het falen van de school, in het specifiek de basisschool, en dus aan de leerkrachten. Het zou vooral de taak van de basisschool zijn om deze problemen aan te pakken; hoe later je hiermee begint, hoe moeilijker de problemen uit het kind te krijgen zijn.

Je zou denken dat de leerkrachten met deze zware taak gerespecteerd worden, maar het tegenovergestelde is waar. De salarissen van leraren zijn laag en er hangt een slecht imago aan dit beroep vast. Over het omhoog brengen van de status van leerkrachten wordt weleens gedebatteerd bij het ministerie van financiën. In het hoger onderwijs gebeurt dit al weleens. Het hoger onderwijs wordt dan ook beter gefinancierd door de politiek dan het lager onderwijs. Dit is vreemd, aangezien het hoger onderwijs sterk afhankelijk is van het werk dat door het lager onderwijs is verricht. Het is belangrijk dat de eerste leraren hun werk goed doen, zodat de latere leraren hierop voort kunnen bouwen. Het punt is volgens Savater dat het onderwijs, en dan vooral het basisonderwijs, prioriteit en waardering moet krijgen, zodat men vooruit kan gaan.

Het doel van het basisonderwijs is om het kind voor te bereiden op later onderwijs. Zonder goed basisonderwijs is het hoger onderwijs niet veel waard.

Onderwijs en opvoeding staan naast elkaar en zijn even belangrijk in de vorming van het kind. Dit kan niet zomaar aan de politiek worden overgelaten. De burgers moeten zelf het maatschappelijk belang van het verbeteren van het onderwijs inzien, en hiervoor pleiten. Wanneer de politiek ziet dat dit onderwerp leeft in de samenleving, zal zij zich er pas serieus mee bezig gaan houden.

Een gevaar is het fatalisme. Dit betekent dat sommige mensen denken dat het onderwijs altijd zal falen. Het educatief pessimisme is verwant aan het fatalisme. Het educatief pessimisme houdt in dat leerkrachten niet veel kunnen bereiken met lesgeven, en het zelfs negatieve effecten kan hebben.

Het is hoogstwaarschijnlijk zo dat het onderwijs gebonden is aan grenzen. Het heeft doeleinden en kan niet verder gaan dan een bepaalde hoogte. Dit wil echter nog niet zeggen dat het onderwijs overbodig is of zomaar een routine. We moeten juist constant blijven zoeken om nieuwe methoden te vinden, die een zo goed mogelijk resultaat leveren.

Veel mensen willen dat hun kinderen een betere opvoeding en beter onderwijs krijgen dan dat zij hebben gehad. Dit bevat echter een paradoxale gedachte: juist deze mensen,