Staatsrecht 1 - RUG - Werkgroepopdrachten 2017/2018 Week 7

Vragen

Vraag 1a

Artikel 7 GW beschermt de vrijheid van meningsuiting, in het eerste lid wordt de vrijheid van drukpers beschermd

Wordt een handgeschreven brief door de vrijheid van drukpers beschermd? En een gehouden toespraak?

Vraag 1b

In de jurisprudentie met betrekking tot artikel 7 lid 1 GW wordt onderscheid gemaakt tussen het openbaringsrecht en het verspreidingsrecht. Wie kan het verspreidingsrecht beperken, en onder welke voorwaarden?

Vraag 1c

Stel, een journalist loopt een aantal maanden mee met premier Rutte om een beeld te krijgen van diens werkzaamheden. In een contract is vastgelegd dat slechts tot publicatie mag worden overgegaan als de regering tegen het artikel geen bezwaren heeft op grond van staatsveiligheid, de economische belangen van de staat of de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Hoe beoordeelt u deze voorwaarde?

Vraag 1d

Stel, de gemeenteraad van Wassenaar meent dat het aanzien van de gemeente wordt geschaad doordat overal maar posters en affiches worden aangeplakt. Daarom wordt een verbod op het aanplakken van affiches en posters op vanaf de openbare weg zichtbare plaatsen afgekondigd, met uitzondering van verkiezingsposters. De gemeenteraad laat in een toelichting weten de vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel te hebben, maar meent dat dergelijke uitingen tegenwoordig prima via social media kunnen worden gepromoot. Door te kiezen voor een algeheel verbod wil de raad bovendien laten zien dat het niet om de specifieke inhoud van bepaalde posters of affiches gaat. Acht u dit verbod toelaatbaar?

Vraag 2a

Het RIVM heeft in de zomer van 2017 een rapport uitgebracht waaruit blijkt dat de vaccinatiegraad in Nederland voor het derde jaar op rij is gedaald. Het RIVM vindt dit verontrustend, omdat met de gedaalde dekking het risico op een mazelenepidemie toeneemt. Stel, een aantal leden van de Tweede Kamer maakt zich zorgen over specifieke regio’s van Nederland waar de dekkingsgraad het laagst is (denk: de ‘Biblebelt’). Deze Kamerleden stellen dat ouders verplicht moeten worden hun minderjarige kinderen in te enten. Ze dienen een voorstel van wet met deze strekking in.

In het Kamerdebat rijst de vraag in hoeverre het wetsvoorstel verenigbaar is met de vrijheid van godsdienst zoals die onder andere is neergelegd in artikel 9 EVRM. Volgens de initiatiefnemers staat artikel 9 niet aan het aannemen van deze wet in de weg, omdat artikel 9 lid 2 EVRM ruime beperkingsmogelijkheden kent. U krijgt als ambtenaar de vraag een en ander uit te zoeken. De beperking moet allereerst ‘bij wet voorzien’ zijn. Wat betekent het woord ‘wet’ hier, en wanneer kan gezegd worden dat een beperking ‘voorzienbaar’ is?

Vraag 2b

De beperking moet in de tweede plaats ‘noodzakelijk zijn in een democratische samenleving’. Volgens het EHRM wordt de ‘democratische samenleving’ gekenmerkt door een aantal ‘waarden’. Welke zijn dit volgens het Hof?

Vraag 3a

U maakt deel uit van de actiegroep Onder de Blauwe Hemel. Uw actiegroep bereidt een meerdaagse betoging voor die plaats moet gaan vinden op de Grote Markt in Groningen. De leden van de groep zullen op die plek gedurende in ieder geval een week buiten leven en slapen om steun te betuigen aan de zwakste leden van de samenleving, zoals daklozen en mensen zonder rechtmatig verblijf in Nederland. De hoop en verwachting is dat daklozen en anderen zich bij de actievoerders aansluiten. In totaal rekent u op tussen de vijftig en vijfhonderd deelnemers. De actiegroep plaatst voor de actie partytenten, gaskookstellen en andere kampeerspullen op de grote markt. U bent de enige jurist van de actiegroep en u rust de schone taak een en ander goed ‘juridisch te regelen’. U begint met een kennisgeving aan de burgemeester van de voorgenomen actie.

Wat is de wettelijke grondslag van de kennisgeving?

Vraag 3b

De burgemeester besluit beperkingen te stellen aan de betoging. De actie mag niet plaatsvinden tussen 21 uur en 6 uur en de partytenten, gaskookstellen en andere kampeerspullen mogen niet worden meegebracht. Welke grondslag heeft de burgemeester voor het stellen van beperkingen?

Vraag 3c

Uw actiegroep wil zich niet bij de beperkingen neerleggen. Om de burgemeester te overtuigen van uw oorspronkelijke plan, inclusief overnachtingen, stelt uw actiegroep voor de burgemeester erop te wijzen dat de boodschap die de actiegroep met de betoging uitdraagt van groot maatschappelijk belang is en daarom verdient optimale ondersteuning vanuit het gemeentebestuur. Hoe beoordeelt u, gelet op het wettelijk kader op basis waarvan uw betoging is beoordeeld, de kans op succes met deze argumentatielijn?

Vraag 3d

Stel, de burgemeester voert nog aan dat gevreesd wordt voor verstoringen van de openbare orde. In de genoemde periode draait de politie namelijk met een minimumbezetting, omdat ook agenten recht hebben op zomervakantie, aldus de burgemeester. Hoe beoordeelt u deze beslissing van het gemeentebestuur?

Vraag 4a

De makers van een actualiteitenprogramma hebben een reportage gemaakt over extreem-rechtse jongeren op het platteland. In de reportage, die na het journaal van 20:00 uur is uitgezonden door de publieke omroep, zijn veelvuldig jongeren aan het woord gekomen die zeer racistische, beledigende en opruiende teksten hebben geuit. De jongeren worden vervolgd en veroordeeld voor belediging van een groep mensen en het aanzetten tot haat (art. 137c en 137d Wetboek van Strafrecht). Ze beroepen zich in hoger beroep op hun vrijheid van meningsuiting, zoals dat wordt beschermd door het artikel 10 EVRM.

Onder welke voorwaarden kunnen beperkingen worden gesteld aan de vrijheid van meningsuiting, als vastgelegd in artikel 10 EVRM?

Vraag 4b

Stel, ook de presentator en de eindredacteur van het programma worden vervolgd en veroordeeld omdat ze de jongeren actief hebben opgezocht en met ze hebben gesproken. Volgens de strafrechter hebben de presentator en eindredacteur het oogmerk gehad de jongeren strafbare uitlatingen te laten doen en hebben ze in de reportage geen tegenwicht geboden aan de strafbare uitlatingen van de jongeren. De presentator en de eindredacteur stellen in hoger beroep dat hiermee artikel 10 EVRM is geschonden. Beoordeel dit betoog. Besteed in uw antwoord aandacht aan de reikwijdte van artikel 10 EVRM en de beperkingensystematiek zoals u die heeft omschreven onder vraag 4a.

Meerkeuzevragen

Vraag 5

Kan de burgemeester rechtsgeledig vooraf een demonstratie verbieden?

1. Nee, zou neerkomen op het eisen van voorafgaan verlof, en censuur is in NL niet toegestaan.
2. Nee want er moet altijd gebruik van enige betekenis van een zelfstandig middel van  verspreiding overblijven
3. Ja mits dat niet gebeurt op grond van de inhoud van de boodschap die zal worden uitgedragen
4. ja mits dat geschiedt ter voorkokming van strafbare feiten of bescherming van rechten van anderen

Vraag 6

De vrijheidvan godsdienst neergelegd in atrikel 7 lid 1 GW kan worden beperkt: 

1. door de regering worden beperkt, mits de bevoegdheid daartoe door de wetgever in formele zin is gedelegeerd;
2. kan door de regering zelfstandig worden beperkt, mits de inbreuk niet de kern van het grondrecht raakt;
3. kan alleen door de wetgever in formele zin worden beperkt. 

Vraag 7

Het openbaringsrecht neergelegd in artikel 7 lid 1 GW, kan worden beperkt: 

1. Door de formele wetgever en door lagere regelgevers, mits n beide gevallen niet op grond van de inhoud;
2. Door de formele wetgever op grond van de inhoud en door lagere regelgevers op andere gronden dan de inhoud;
3. door de formele wetgever, mits achteraf, en dan zowel op grond van de inhoud als op andere gronden; dit is juist; C (het gaat erom dat de wetgever een beperking aanbrengt, maar die beperking kan alleen achteraf spelen. De wetgever kan alleen beperken wat hij noodzakelijk acht. Achteraf op inhoud mag wel! Als het maar achteraf)
4. Door de formele wetgever, mits achteraf, en dan alleen op andere gronden dan de inhoud 

Vraag 8

Het recht op respect voor het gezinsleven wordt niet beschermd door het Europese Verdrag voor de rechten van de mens maar wel door het IVBPR. Deze stelling is? 

1. Juist; 
2. Onjuist; (zie art. 8 EVRM)

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Art 7 GW moet ruim worden uitgelegd (de oude bepaling m.b.t. drukpersvrijheid van 1983 is ongewijzigd gelaten omdat men de daarop gebaseerde jurisprudentie wilde behouden). Dit geldt ook voor het woord “drukpers”. Niet alleen worden met de hand geschreven uitingen er ondergebracht ook neonletters op een toren bijvoorbeeld. Het moet echter wel blijven gaan om een geschrift of  een afbeelding; toespraken vallen buiten het begrip drukpers. Dus de handgeschreven brief valt er wel onder maar een gehouden toespraak niet.

Vraag 1b

Het openbaringsrecht (inhoud heb je opgeschreven op een papiertje) en het verspreidingsrecht  (als dit papiertje op de grote markt gaat uitdelen) als onderscheid heeft als functie een verschil mogelijk te maken tussen beide rechten op het punt van de beperkingsbevoegdheid. Het verspreidingsrecht is namelijk vatbaar voor beperking door lagere regelgevers, zoals de provinciale staten en gemeenteraden. Deze organen mogen de uitoefening van het verspreidingsrecht reguleren in het belang van onder meer de openbare orde, verkeer, natuur- of stedenschoon en rechten van anderen.  De decentrale (gemeentelijke/provinciale) regelingen mogen dus niet de inhoud maar wel de tijd plaats en wijze van uiting betreffen. (bijvoorbeeld: je mag alleen in de Herenstraat (plaats) op donderdag (tijd) zelf (wijze) de papieren uitdelen) De lagere wetgevers mogen nimmer treden in de inhoud van gedrukte stukken.

Vraag 1c

7 lid 1 GW - geen voorafgaand verlof nodig. Dus voorwaarden zijn niet juist want censuur

Vraag 1d

Dit verbod is niet toelaatbaar omdat er een zelfstandig middel van verspreiding in het algemeen wordt verboden.

Vraag 2a

Wet betekent elke kenbare regeling, vb: AMVB, ongeschreven recht, gemeentelijke verordening etc. ​ (zelfs jurisprudentie! -> dus wet = recht) Voorzienbaar = je moet de regeling kunnen kennen en snappen.

Vraag 2b

Pluralisme, tolerantie en vrijheid van politieke discussie

Vraag 3a

Art. 4 WOM (wet openbare manifestaties)

Vraag 3b

Artikel 5 WOM j.o. 2 WOM.

Vraag 3c

Een betoging mag niet worden beperkt op grond van de inhoud. Het eerste besluit van de burgemeester zal dus op grond van een andere reden zijn genomen dan puur op de inhoud. Er zal dus geen andere uitkomst moeten komen. art. 5 lid 3 WOM - voorschrift, beperking of verbod mag geen betrekking hebben op de inhoud.

Vraag 3d

Deze beslissing is onjuist. Er ontstaat een positieve verplichting om de betoging mogelijk te maken voor de actiegroep. De gemeente moet dus zorgen voor extra politie om ze te beschermen.

Vraag 4a

Er kan een beperking worden gesteld aan de vrijheid van meningsuiting indien​ ​ zij kan worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.

Vraag 4b

De gedraging van de presentator en eindredacteur van het programma valt onder de reikwijdte van artikel 10 EVRM. Ze hebben het recht om denkbeelden te verstrekken zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Een beperking hiervan kan zijn het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten.

• Valt onder de reikwijdte van 10 EVRM ? -> Ja
• Sprake van inbreuk op recht? -> Ja
• Inbreuk voorzien bij wet? -> ja
• Legitiem doel? -> bescherming van de goede naam of rechten van anderen
• Noodzakelijk in democratische samenleving?
• > Volgens het EHRM is expressievrijheid een pijler van de democratie. De pers moet vrijelijk informatie en ideeën kunnen verspreiden en het publiek heeft het recht die te ontvangen.
• > De pers vervult als public watchdog een essentiële rol in de democratische samenleving. Beperkingen op de uitingsvrijheid van de pers moeten daarom aan strikte criteria voldoen.
• > Art. 10 EVRM beschermt niet alleen de inhoud van ideeën, maar ook de vorm van verspreiding

Vraag 5

C

Vraag 6

C

Vraag 7

D

Vraag 8

B