Hechting en de mogelijkheden van de ouders van Kuijpers - 2015 - Artikel

Wat is sensitiviteit?

Een veilige hechtingsrelatie komt voort uit de mate van sensitiviteit. Dit gaat over het vermogen van ouders om de stemmingen en de behoeftes van hun kind aan te voelen. Dit vermogen wordt deels bepaald door de aard en persoonlijkheid van de ouders zelf. De mate van sensitiviteit hangt samen met de tijd die ouders geven aan hun baby om die te leren kennen. Motherhood constellation verwijst naar een staat van zijn die alleen jonge moeders ervaren. Dit gaat over het volledig opgaan in het kind om het totaal te kunnen leren begrijpen. Door intensief en met aandacht met de baby om te gaan, door ernaar te kijken en door samen te zijn leren ouders verschillende soorten van huilen te onderscheiden en leren ze waar hun kind juist wel of juist niet van geniet. Zo krijgen ze inzicht in hun baby.

In de huidige samenleving is dit soms lastig, omdat er een gebrek is aan tijd om samen te zijn met de baby. Baby’s worden de derde maand al vaak meerdere dagen naar een kinderdagverblijf gebracht. Dit hangt samen met een verhoogd stressniveau, eenzaamheid en vluchtigheid. Een kind kan zich eenzaam voelen doordat het zich verlaten voelt. Vluchtigheid verwijst naar dat het kind leert om zich niet te veel te hechten aan de verzorgers. In Nederland heeft een kind dus gemiddeld zes verzorgers en de vraag is wie van deze zes het kind intensief leert kennen. Dit ligt niet aan de jonge moeders. Ook zij voelen zich van slag wanneer ze hun kind naar het kinderdagverblijf brengen. Het ligt eerder aan de samenleving. Deze is namelijk niet ingesteld op dat ouders thuis blijven om voor hun kind te zorgen. Ook loopt een jonge moeder het risico om te vereenzamen wanneer zij veelvuldig thuis is met haar kind. Dit is dus een groot dilemma voor ouders: als zij gaan werken na de geboorte voelen ze de pijn van het achterlaten van hun kind en als ze thuisblijven voelen ze zich in maatschappelijk opzicht nutteloos en sociaal geïsoleerd. De mate van beschikbaarheid en de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een sensitieve relatie met het kind staat dus onder druk.

Wat wordt er bedoeld met afstemming?

Sensitiviteit staat voor het aanvoelen van het kind en afstemmen staat voor het handelen wat daaruit voortkomt. Hoe beter ouders hun kind kennen, hoe beter zij afstemming kunnen vinden. Een goede afstemming houdt in dat ouders op het juiste moment de juiste hoeveelheid prikkels en de juiste reacties geven op de behoeftes van het kind. Jonge baby’s stemmen zich af op gevoelens. Als zij doorhebben dat de moeder bedroefd is, dan voelt een baby zich ook bedroefd. Als de moeder opgewekt en blij is, dan is de baby ook opgewekt en blij. Er wordt gesteld dat een baby bij de geboorte nog niet af is. Het lichaam en de persoonlijkheid is nog niet gerijpt. De baby ontwikkelt zich door interactie. Een baby leert in de eerste maanden aan wat de normale mate van het prikkelniveau is en de norm voor normaal ontstaat door een sociaal proces. De baby stemt zijn systemen af op de mensen om zich heen. Baby’s van depressieve moeders stellen zich bijvoorbeeld af op weinig prikkels en raken gewend aan een gebrek aan positieve gevoelens. Baby’s van geagiteerde moeders raken overprikkeld en krijgen uitbarstingen zonder dat zij hier iets aan kunnen doen. Baby’s die goed verzorgd zijn bereiden zich voor op een wereld die responsief is voor hun gevoelens, op een wereld die hen helpt om intense situaties terug te brengen naar een comfortabel niveau. Hierdoor leren ze dat op den duur zelf te doen. Afstemming is dus een wederkerig proces tussen kind en ouder, waarbij de gevoelens en stemmingen van de moeder richtinggevend zijn voor de hoeveelheid prikkels die het kind in zijn leven normaal aanneemt.

Wat betekent beschikbaarheid?

De mate van sensitiviteit hangt dus af van hoe beschikbaar ouders zijn voor hun kind in de eerste maanden. Tijd of beschikbaarheid is dus een belangrijke voorwaarde voor het opbouwen van een goede band. Tijd om aanwezig te zijn bij het kind zonder dat er iets hoeft of moet. Dat is beschikbaarheid.

Wat is voorspelbaarheid?

Voor het ontstaan van een veilige hechting is het belangrijk dat de ouders voorspelbaar reageren op signalen van het kind. Dat houdt in dat de ouders open staan voor de signalen van het kind (sensitiviteit), dat zij die signalen goed begrijpen en in staat zijn om hier adequaat op te reageren (afstemming). Als ze dit telkens op dezelfde manier doen, ontstaat voorspelbaarheid. Door voorspelbaar te reageren zijn de ouders voor hun kind een veilige uitweg en een veilige haven. Zo weet het kind waar het aan toe is. Daardoor kan het kind vertrouwen in hen ontwikkelen en hoeft het niet continu alert te zijn op wat de ouders nu weer gaan doen. Bij voorspelbare ouders vertrouwt het kind er op dat de troost komt als deze nodig is. Bij onvoorspelbare ouders zal het kind alert en hangerig worden.

Wat is mentaliseren?

Mentaliseren houdt in dat er wordt gepraat met het kind over wat er gebeurt, wat er gaat gebeuren of wat het kind of de ouder beleeft of voelt. De baby kan nog niet spreken, maar neemt wel de essentie van de tot hem gesproken woorden op. Het is daarom belangrijk om te praten tegen een baby, omdat dit de hersenen aanzet tot ontwikkeling en daarmee de drang om later zelf te gaan spreken. De baby tast de woorden af en let op de intensiteit waarmee ze uitgesproken worden als op de mimiek van de ouder. De ouder kan een antwoord verwachten in de vorm van ‘uh’ of ‘ah’. Als ouders er een gewoonte van maken om met het kind te praten over alles wat ze meemaken, ontstaat er een diep contact. Het kind gaat verbanden leggen tussen wat er gebeurt en gezegd wordt. Zo leert het om ingewikkelde structuren van de wereld om zich heen te begrijpen. Het kind luistert naar de felt sense, wat verwijst naar het gevoel dat het in zijn lichaam voelt wanneer daaraan met woorden uitdrukking gegeven wordt. Een jong kind dat zo taal aangereikt krijgt over de gevoelens van zichzelf en zijn ouders, leert in de eerste twee jaren van zijn leven emoties op latere leeftijd te reguleren door ze uit te spreken. Door te praten met het kind vanuit zijn perspectief wordt het kind ondersteund in zijn sociaal-emotionele ontwikkeling en voelt het zich gezien en begrepen.

Wat wordt er bedoeld met comfortzone en stressregulatie?

Bij de ontwikkeling van een veilige hechtingsrelatie speelt de comfortzone van zowel het kind als de ouders een grote rol. De comfortzone verwijst naar de ruimte die men heeft om frustraties te verdragen en daar correct op te reageren zonder uit balans te raken. Er zijn grote verschillen hierin tussen mensen. Frustratie leidt tot stress. Ongezonde stress betekent dat men constant spanning ervaart. Cortisol speelt een rol bij dit spanningsgevoel. De gevolgen hiervan voor het menselijk lichaam zijn aanzienlijk. Baby’s hebben een stressregulatiesysteem dat nog niet volledig is ontwikkeld en ze hebben een kleine comfortzone. Alle situaties kunnen een trigger zijn om hard te gaan huilen. Het is belangrijk dat ouders het kind dan troosten. Zo ontwikkelen zij meer cortisolreceptoren. Zij kunnen dan op latere leeftijd beter omgaan met cortisol en dus beter omgaan met stress. Gevoelige kinderen hebben nog meer behoefte aan een goede verzorging en een goede afstemming. Zij hebben dus ouders nodig met een grote comfortzone. Het huilen van de baby in de eerste acht weken neemt vaak forst toe omdat de baby steeds alerter wordt. Als de baby voldoende getroost wordt, zal het in de loop van de tijd steeds minder heftig gaan huilen. De smalle comfortzone van baby’s wordt op deze manier steeds breder naarmate ouders meer afgestemde zorg bieden. Het is belangrijk dat ouders niet zelf uit evenwicht raken door een heftig huilend of boos kind. Anders kunnen zij onvoldoende uitzoeken wat de oorzaak van het huilen is en zullen hun eigen negatieve emoties in de weg gaan staan. Bij onveilige hechting speelt dit een belangrijke rol. Het kind leert van ouders met een heftig reactiepatroon niets over emotieregulatie. Het zal daarom zijn eigen gevoelens onderdrukken of juist extreem ventileren.

Bulletpoints

Wat is sensitiviteit?

• Een veilige hechtingsrelatie komt voort uit de mate van sensitiviteit. Dit gaat over het vermogen van ouders om de stemmingen en de behoeftes van hun kind aan te voelen. Dit vermogen wordt deels bepaald door de aard en persoonlijkheid van de ouders zelf. De mate van sensitiviteit hangt samen met de tijd die ouders geven aan hun baby om die te leren kennen. Motherhood constellation verwijst naar een staat van zijn die alleen jonge moeders ervaren. Dit gaat over het volledig opgaan in het kind om het totaal te kunnen leren begrijpen. Door intensief en met aandacht met de baby om te gaan, door ernaar te kijken en door samen te zijn leren ouders verschillende soorten van huilen te onderscheiden en leren ze waar hun kind juist wel of juist niet van geniet. Zo krijgen ze inzicht in hun baby.
• In de huidige samenleving is dit soms lastig, omdat er een gebrek is aan tijd om samen te zijn met de baby. Baby’s worden de derde maand al vaak meerdere dagen naar een kinderdagverblijf gebracht. Dit hangt samen met een verhoogd stressniveau, eenzaamheid en vluchtigheid. Een kind kan zich eenzaam voelen doordat het zich verlaten voelt. Vluchtigheid verwijst naar dat het kind leert om zich niet te veel te hechten aan de verzorgers. In Nederland heeft een kind dus gemiddeld zes verzorgers en de vraag is wie van deze zes het kind intensief leert kennen. Dit ligt niet aan de jonge moeders. Ook zij voelen zich van slag wanneer ze hun kind naar het kinderdagverblijf brengen. Het ligt eerder aan de samenleving. Deze is namelijk niet ingesteld op dat ouders thuis blijven om voor hun kind te zorgen. Ook loopt een jonge moeder het risico om te vereenzamen wanneer zij veelvuldig thuis is met haar kind. Dit is dus een groot dilemma voor ouders: als zij gaan werken na de geboorte voelen ze de pijn van het achterlaten van hun kind en als ze thuisblijven voelen ze zich in maatschappelijk opzicht nutteloos en sociaal geïsoleerd. De mate van beschikbaarheid en de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een sensitieve relatie met het kind staat dus onder druk.

Wat wordt er bedoeld met afstemming?

• Een goede afstemming houdt in dat ouders op het juiste moment de juiste hoeveelheid prikkels en de juiste reacties geven op de behoeftes van het kind. Jonge baby’s stemmen zich af op gevoelens. Als zij doorhebben dat de moeder bedroefd is, dan voelt een baby zich ook bedroefd. Als de moeder opgewekt en blij is, dan is de baby ook opgewekt en blij.

Wat betekent beschikbaarheid?

• De mate van sensitiviteit hangt dus af van hoe beschikbaar ouders zijn voor hun kind in de eerste maanden. Tijd of beschikbaarheid is dus een belangrijke voorwaarde voor het opbouwen van een goede band. Tijd om aanwezig te zijn bij het kind zonder dat er iets hoeft of moet. Dat is beschikbaarheid.

Wat is voorspelbaarheid?

• Voor het ontstaan van een veilige hechting is het belangrijk dat de ouders voorspelbaar reageren op signalen van het kind. Dat houdt in dat de ouders open staan voor de signalen van het kind (sensitiviteit), dat zij die signalen goed begrijpen en in staat zijn om hier adequaat op te reageren (afstemming). Als ze dit telkens op dezelfde manier doen, ontstaat voorspelbaarheid. Door voorspelbaar te reageren zijn de ouders voor hun kind een veilige uitweg en een veilige haven. Zo weet het kind waar het aan toe is. Daardoor kan het kind vertrouwen in hen ontwikkelen en hoeft het niet continu alert te zijn op wat de ouders nu weer gaan doen. Bij voorspelbare ouders vertrouwt het kind er op dat de troost komt als deze nodig is. Bij onvoorspelbare ouders zal het kind alert en hangerig worden.