Hoorcollege 3 Verbintenissenrecht

Deeltoets & oefentoets

-        Deeltoets op blackboard: vanaf 14 oktober, 12:00

-        Deeltoets inleveren: uiterlijk 21 oktober, 11:59

-        Oefentoets op blackboard: vanaf 26 september, 18:00

o   Volgende week maandag online en werkgroep volgende week inleveren

-        Inleveren: uiterlijk 3 oktober 11:59 uur

Algemene voorwaarden

-        Bedingen die zijn opgenomen met de bedoeling om in meerdere bedingen te zijn opgenomen

-        Gebruiker en wederpartij

o   Gebruiker: diegene die de algemene voorwaarden heeft geformuleerd en deze wil gebruiken in al zijn overeenkomsten

o   Wederpartij: diegene die de algemene voorwaarden aanvaardt

-        Heel veel algemene voorwaarden in Nederland

-        Voordelen

o   Gemak bij contractsluiting

o   Standaard bedingen (voorkomt ellende met nadenken en uitschrijven van specifieke voorwaarden)

o   Handig voor risicoverdeling

o   Doorstaan gemakkelijk de tand des tijds

o   In sommige branches zijn de algemene voorwaarden overal hetzelfde

§  Voorbeeld: BOVAG (garagebedrijven) -> bij aanschaf tweedehandsauto bij de ene garage, zelfde voorwaarden bij de andere garage

-        Nadelen

o   Er is niet of nauwelijks onderhandeld over de inhoud van de algemene voorwaarden, dus je móét ze eigenlijk wel accepteren

o   De gebruiker bepaalt wat de voorwaarden zijn en wat de risicoverdeling is

§  Eenzijdig

§  Zal dus snel in belang gebruiker zijn

§  Wederpartij dient dus te worden beschermd

o   Zijn doordat ze vele bedingen bevatten vaak ondoorgrondelijk en lastig leesbaar (kleine lettertjes, vaak worden ze dus niet eens gelezen)

o   Zijn van toepassing zonder dat je er erg in hebt -> toepasselijkheid van algemene voorwaarden gaat heel snel en makkelijk

-        Afdeling 6.5.3. BW

o   Art. 6:231 BW

§  Definitie algemene voorwaarden

§  Een of meer bedingen, opgesteld teneinde in een of meerdere overeenkomsten te worden gebruikt

§  Objectieve maatstaf

·        Gaat er niet om of de voorwaarden meer dan eens gebruikt worden, maar of ze ervoor bestemd zijn om vaker gebruikt te worden

·        Gaat er ook om wat je als wederpartij ervan mag verwachten

o   Schriftelijk, mondeling of elektronisch

§  In oud wetboek mochten algemene voorwaarden enkel schriftelijk zijn, veranderd door digitalisering (maatschappelijke verandering)

§  Door jurisprudentie mogen mondelinge algemene voorwaarden soms ook worden opgesteld

o   Kernbedingen

§  Gaat over de kern van de overeenkomst (zonder dit beding zou de overeenkomst niet gesloten zijn)

Toepasselijkheid

-        Hiervoor gelden geen bijzondere wetsbepalingen

-        Algemene wetsbepalingen

-        Art. 3:33 en 3:35 BW

o   Art. 3:33 BW -> aanbod en aanvaarding

o   Art. 3:35 BW -> aanvaarding is ongewenst

§  Algemene voorwaarden zitten in de overeenkomst ingebakken

§  Wederpartij: ‘’ik heb de algemene voorwaarden niet gezien’’ -> toch sprake van aanvaarding (wilsvertrouwensleer, gebruiker mocht gerechtvaardigd vertrouwen op aanvaarding wederpartij)

-        Art. 6:232 BW

o   Algemene voorwaarden maken ook deel uit van de overeenkomst, indien de gebruiker wist dat de wederpartij de algemene voorwaarden niet kende

o   Consequentie: Toch vernietigbaar/niet onaantastbaar

-        Art. 6:225 lid 3 BW

o   Gaat over een situatie waarin meerdere algemene voorwaarden worden aangeboden

o   Voorbeeld:

§  2 grote bedrijven

§  Bedrijf A doet aanbod en zegt dat zijn algemene voorwaarden van toepassing zijn op de betreffende overeenkomst, staat in aanbod

§  Bedrijf B aanvaardt dit aanbod en stuurt zijn algemene voorwaarden

§  Welke algemene voorwaarden zijn nu van toepassing nadat er sprake is geweest van aanbod en aanvaarding (‘’battle of forms’’)

§  De algemene voorwaarden van bedrijf A zullen gelden (hij kwam als eerste), tenzij bedrijf B uitdrukkelijk de eerste voorwaarden van de hand heeft gewezen

§  Indien de voorwaarden van bedrijf B dan weer van de hand worden gewezen, gaat dit door totdat er uiteindelijk overeenstemming wordt bereikt

-        Indien toepasselijk: uitleg

-        Art. 6:238 lid 2 BW

o   Contra-referentumregel (in principe uniek, normaal enkel ongeschreven, jurisprudentiële regels)

o   Europeesrechtelijke regel

o   ‘’Indien een algemene voorwaarde onduidelijk is, geldt de voorwaarde die het meest voordelig is voor de consument’’

Bijzondere bescherming

-        Art. 6:233 sub b jo. 6:234 BW

o   Hoofdregel: je moet de algemene voorwaarden ter hand stellen

o   Gebruiker die algemene voorwaarden wil hanteren zal moeten zorgen dat ze onaantastbaar zijn (oftewel zorgen dat de ander ze heeft) -> kan ook elektronisch

o   Soms is het niet mogelijk om ze ter hand te stellen

§  NS

§  Ondoenlijk om iedere keer bij de koop van een kaartje de algemene voorwaarden ter hand te stellen (ook met oog op het kappen van bomen)

§  Dus: verwijzen waar je die voorwaarden dan wel kan vinden, bijv. ns.nl

§  Redelijke mogelijkheid tot kennisneming geven, anders is de overeenkomst vernietigbaar

-        HR Geurtzen/Kampstaal

o   Uitzondering: je kan geen beroep doen op de vernietigbaarheid van overeenkomst, indien je de algemene voorwaarden kende of behoorde te kennen (bijv. indien partij A en B al jaren vergelijkbare overeenkomsten sluiten waarop dezelfde algemene voorwaarden van toepassing waren, die ook meermaals ter hand zijn gesteld)

o   Bij de zevende overeenkomst worden de algemene voorwaarden ineens niet ter hand gesteld

§  Wederpartij behoorde dus de algemene voorwaarden te kennen

• HR First Data/KPN Hotspots Schiphol
• Art. 6:235 lid 1 BW

o   Algemene voorwaarden zijn niet vernietigbaar (ook indien ze niet ter hand zijn gesteld), met betrekking tot hele grote bedrijven (met jaarrekeningen/meer dan 50 personen in dienst hebben) -> kunnen zich niet beroepen op bescherming art. 6:233 sub b jo. 6:234 BW, enkel op redelijkheid en billijkheid

• Art. 6:235 lid 3 BW

o   Je hebt geen recht op bescherming indien je dezelfde algemene voorwaarden hanteert als de wederpartij

Inhoudscontrole

-        Art. 6:233 sub a BW

-        Onredelijk bezwarend

-        Vernietigbaar

-        Art. 6:235 leden 1 en 3 BW

-        Art. 6:236 & 6:237 BW

o   Verhouding tegenover consument

o   Zwarte lijst: bedingen die onredelijk bezwarend zijn tegenover de consument (6:236 BW)

o   Grijze lijst: bedingen die worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn tegenover de consument (6:237 BW) -> je kan als consument zijnde waarschijnlijk de algemene voorwaarden vernietigen -> gebruiker moet aantonen dat dit niet het geval is

o   Beide lijsten gelden enkel voor de consument

o   Heeft voor niet-consumenten reflexwerking

§  Het helpt voor de gebruiker om te zeggen dat de zwarte lijst niet van toepassing is op zijn gebruikte beding, ook al is het voor de consument wel een sterk argument om te zeggen dat een beding onredelijk bezwarend is.

Dwingend recht

-        Art. 6:246 BW

o   Kan niet van worden afgeweken

Verbodsactie

-        Art. 6:240 & 6:241 BW

o   Belangenorganisaties kunnen algemene voorwaarden laten verbieden door toetsing bij de Hoge Raad

Ambtshalve toetsing

-        Europeesrechtelijke invloeden

Reflectie

Karakteristiek

-        Risicoverdeling

-        Krachtveld van beginselen

Toepassing

-        Snelle toepasselijkheid op basis van wilsvertrouwensleer

-        2 vernietigingsgronden

o   Geen redelijke mogelijkheid tot kennisneming

o   Onredelijk bezwarend

Europese invloed op afd. 6.5.3 BW

Algemeen

-        Richtlijn 93/13/EEG oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten

-        Heeft geleid tot een aantal aanpassingen

o   Hoofdzaken stonden er al

o   De blauwe Europese lijst

§  Zijn bedingen in opgenomen die als indicatie gelden

§  Zijn niet grijs of zwart

§  Inspiratiebron, niet dwingend

§  Moet wel richtlijnconform worden uitgelegd/getoetst

-        Uitlegregel voor onduidelijke bedingen (6:238 lid 2 BW)

o   Niet zuiver Nederlands recht

o   Europese regel die door de wetgever is geïmplementeerd in afdeling 6.5.3 van het BW

Europese ontwikkelingen

-        Vanaf 2000 is de algemene voorwaardenregeling al constant in beweging/wordt deze aangepast

-        Autoriteit Consument & Markt

-        Richtlijn 2000/21/EG Elektronische handel

o   2004: schriftelijk en 6:234 lid 2 BW als toevoeging om ook elektronisch algemene voorwaarden opstellen mogelijk te maken

-        Dienstenrichtlijn 2006/123/EG

o   2009: afd. 6.5.2a BW voor dienstverrichters en verwijzing naar 6:230 c in 6:234 lid 1 BW

o   Dienstverrichters hebben een eigen mogelijkheid/plicht om de algemene voorwaarden ter hand te stellen

-        Wet van Dam, Verlenging en opzegging lidmaatschappen en abonnementen

o   2011: art. 6:236 j, o t/m s en 6:237 k, l, o

o   Europese richtlijn

o   Heeft invloed gehad op Nederlands recht, december 2011 aangenomen

o   Wanneer je abonnement hebt mag je dit maandelijks opzeggen, tenzij het gaat om een tijdschrift, een krant of een blad

-        Zwarte en grijze lijst regelen andersoortige bedingen dan hierboven zijn benoemd

Europese invloed op afd. 6.5.3. BW

-        Europese rechtspraak

o   Hof van Justitie van de Europese Unie

§  HvJ VB Penzugyi Lizing Zrt./Ferene Schneider

·        Europeesrechtelijk arrest

·        Beginsel van effectiviteit van Unierecht

·        Moet worden gehandhaafd/nageleefd

·        Europees Hof van Justitie: rechter moet ambtshalve toetsen of algemene voorwaarden wel of niet onredelijk bezwarend zijn

§  HR Heesakkers/Voets

·        ‘’Indien de rechter over de daartoe noodzakelijke gegevens, feitelijk en rechtens, beschikt om te vermoeden dat een overeenkomst onder het bereik van de Richtlijn valt en een beding bevat dat oneerlijk is, dient hij daarnaar onderzoek te doen, ook indien daarop gerichte stellingen niet aan de vordering of het verweer ten grondslag zijn gelegd. Wanneer niet alle ter zake dienende feiten vaststaan, zal de rechter de instructiemaatregelen moeten nemen die nodig zijn om de volle werking van de Richtlijn te verzekeren, zowel wat betreft de toepasselijkheid van de Richtlijn, als wat de mogelijke oneerlijkheid van het beding aangaat.’’

-        Prejudiciële vragen

o   Bijvoorbeeld over begrippen consument, kernbeding en oneerlijk beding

o   Europese rechter dient deze begrippen uit te leggen, op een manier dat ze duidelijk worden in het kader van nationaal recht

-        Ambtshalve toetsing

Europese invloed op elektronisch contracteren

-        Hoofdlijnen:

o   Algemene informatieplicht (art. 3:15d BW)

o   Rechtstreeks en permanent 

o   Informatie over totstandkoming overeenkomst (6:227b BW)

o   Bescherming tegen onbedoelde muisklikken (6:227c lid 1 en 6:227b lid 1 sub c)

§  Bol.com -> gebonden door onbedoelde klik -> bovenstaande artikelen verplichten aanbieder consument in te lichten over gevolgen van onbedoelde muisklik en ook te vermelden hoe consument deze kan herstellen

o   Mogelijkheid tot opslaan van contractuele (niet algemene) voorwaarden (6:227b lid 2)

§  Voor algemene voorwaarden -> 6:234 BW

o   Spoedige bevestiging aanvaarding (6:227c lid 2)

§  Zolang aanvaarding niet is bevestigd, kan de overeenkomst worden ontbonden

-        Het betreft hier dus Europese bepalingen die zijn opgenomen in ons nationale BW -> moeten ook door Europeesrechtelijk karakter geïmplementeerd worden

Europese invloed op contracten tussen handelaren & consumenten

-        Uitdrukkelijke instemming met aanvullende verbintenissen (6:230j BW)

o   Er kunnen enkel betaalde nevenverbintenissen worden afgesproken indien daarmee wordt ingestemd

-        Kosten van gebruik betaalmiddel en telefonisch contact (6:230k BW)

-        Informatieplichten (6:230l BW)

-        Bedenktijdregeling (6:23o BW)

o   Bijzonder regime voor financiële producten en diensten (6:230w e.v. BW)

Rode draad context geïllustreerd

-        Het verbintenissenrecht (de verdeling van bepaalde (vermogensrechtelijke) risico’s beweegt voortdurend mee met maatschappelijke problemen en ontwikkelingen

-        Steeds meer standaardisering (hetzelfde product wordt gestandaardiseerd en aan heel veel consumenten tegelijkertijd aangeboden)

-        Consumentenbescherming via implementatie Europees recht

Ageren Schuldeiser

-        Tijdig klagen

o   Klachtplicht 6:89 BW en 7:23 BW

Remedies bij tekortkoming:

-        Opschorting bij wederrechtelijke overeenkomsten (6:52 + 6:262 BW)

-        Veroordeling tot nakoming (3:296 BW)

-        Ontbinding bij wederkerige overeenkomst (6:265 BW)

-        Schadevergoeding: 6:74 BW (alleen bij toerekenbare tekortkoming)

o   Let op verzuimregeling (6:81 e.v. BW)

o   Zie AA Noot Hartlief bij HR Endlich/Bouwmachines

Niet ageren schuldenaar

-        Klachtplicht geschonden? (6:89 & 7:23 BW)

-        Rechtsverwerking

o   HR Van den Bos/Provincial

§  Van den Bos is failliet gegaan door ongeval in 1975

§  Faillissement in 1978 opgeheven

§  In 1986 vraagt Provincial verval van instantie aan

§  Van den Bos doet hier voorlopig niets mee

§  1989: nieuwe dagvaarding -> Provincial: ‘’nu heeft u uw recht verwerkt, u bent veel te laat’’ -> ‘’gedrag onverenigbaar met alsnog geldig maken van uw recht’’

§  Conclusie Hoge Raad bekijken

§  ‘’Rechtsverwerking is zeer uitzonderlijk,