Inleiding Sociaal Recht: sheetnotes week 6

1. Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• De onderwerpen, besproken door prof. dr. Vonk en prof. mr. Peters, zijn grotendeels hetzelfde gebleven, maar een in enkele gevallen aangevuld. Het hoorcollege van week 6A is te vergelijken met hoorcollege 5B van vorig jaar. Hoorcollege 6B is vergelijkbaar met 6A van vorig jaar. De volgende onderwerpen worden in 17/18 behandeld die niet in 16/17 voorkwamen:
  • Rechtsvoorwaarden Werkloosheidwet: artikelen 15 jo. 8, 16 en 17.
  • Hoogte van de werkloosheiduitkering: artikel 47 WW.
  • Verplichtingen en sancties: artikelen 24, 27, a-grond, b-grond, passende arbeid.
  • Participatiewet: artikelen 11, 15, 81, 14, 35, 38, 22a.
  • Medewerkingsverplichtingen en sancties: over directe en afgeleide arbeidsverplichtingen, sanctiesystematiek (art. 18 lid 5) en de taaleis.
  • Vormen van gebondenheid op grond van Wet cao/ AVV: zie schema sheet 15.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur.

• Er worden geen onderwerpen besproken die niet voorkomen in de literatuur.
• De docent geeft daarnaast extra voorbeelden, namelijk:
  
  • ‘Beveiligingsmedewerker Schiphol’: over de a-grond.
  • Doorwerkingsjurisprudentie naaister: over de b-grond.
  • CRvB 9 maart 2005: over passende arbeid.
  • ‘Persvoorlichter SZW: over benadelingshandeling en passende arbeid.
  • ‘De schoffelaar’, ‘Weigering maatschappelijke tegenprestatie’, ‘Het zelfverklaarde nachtmens’: over verplichte arbeid of dwangarbeid.
  • Suk/Brittania, Hop/Hom, Rode Kruis Ziekenhuis/Te Riet, Beenen/Vanduho, Bongers/KSB: over cao-recht.
  • Arresten ‘Enerco’, ‘Amsta’: over stakingsrecht.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Er worden geen recente ontwikkelingen besproken.

4. Wat is belangrijk voor het tentamen?

• Wat betreft de fictieve opzegtermijnen in artikel 19 lid 3 en 4 WW, kun je het beste de tekst van het artikel letterlijk volgen en toepassen. Dan kom je er wel uit.
• In de hoorcollegeaantekeningen zelf staan ook nog enkele oefenvragen uitgewerkt.
• In het hoorcollege is niet gesproken over de uitleg van cao-bepalingen (Haviltex-norm vs. cao-norm; arrest CSM/Fox), maar dit is wel een belangrijk onderwerp.

Oefenvragen WW en bijstand

1. Appie Boersma heeft een WW-uitkering met een maximale looptijd van 20 maanden. Op 1 juni 2015 vertrekt Boersma naar Turkije voor een vakantie. Als hij twee maanden later door het UWV wordt opgeroepen, komt men tot de conclusie dat hij dan nog steeds niet uit Turkije is teruggekomen. Pas op 1 september meldt Boersma zich weer op het kantoor bij het UWV. Wat is correct wat betreft het recht voor Boersma op een WW-uitkering?

   a. Het recht op WW moet per 1 juni 2015 worden beëindigd en zal per 1 september 2015 weer herleven.
   b. Het recht op WW moet na de toegestane vakantieperiode van één maand worden gestopt en zal per 1 september 2015 weer herleven.
   c. Het recht op WW moet na de toegestane vakantieperiode van één maand worden gestopt en zal nadien niet meer herleven.

2. Het college van B&W vordert het teveel ontvangen aan bijstand terug van Geertje en legt ook een boete op van hetzelfde bedrag vanwege overtreding van inlichtingplicht. Geertje schrikt als ze het bericht hiervan ontvangt. Ze heeft geen idee hoe ze het bedrag van ruim € 14.000 bij elkaar moet krijgen. Mag de gemeente zonder meer deze boete opleggen?

   a. Ja, dit volgt uit de nieuwe systematiek van de zogenoemde “Fraudewet”.
   b. Ja, maar alleen voor als de schending van de inlichtingplicht Geertje valt te verwijten.
   c. Ja, maar alleen als Geertje de inlichtingenplicht opzettelijk heeft geschonden.

3. Marijke Nauta is op 1 februari 2017 een tijdelijke arbeidsovereenkomst aangegaan met Livera wat betreft de functie van verkoop assistent. De arbeidsovereenkomst geldt tot 1 november 2018. Er geldt een huishoudelijk reglement, waarin staat dat het voor werknemers verboden is om producten zonder toestemming van de direct leidinggevende mee naar huis te nemen. Als een werknemer dit toch doet, dan kan ontslag op staande voet het gevolg zijn.

In de periode van 27 augustus tot 17 september 2017 zijn videobeelden gemaakt die vanaf 17 september een aantal dagen goed zijn bestudeerd. Hieruit blijkt dat Nauta tot vier keer toe diverse artikelen heeft meegenomen, zonder toestemming van haar direct leidinggevende. Livera besluit daarom de arbeidsovereenkomst met Nauta niet te verlengen. Wat is juist met betrekking tot de sanctie van het UWV?

1. Het UWV kan geen sanctie opleggen wegens een dringende reden in de zin van art. 24 lid 2 onder a, omdat Nauta niet op staande voet ontslagen is in de zin van art. 7:677 BW.
2. Het UWV kan een sanctie opleggen als sprake is van objectieve en subjectieve dringendheid en de andere omstandigheden van het geval daartoe reden geven.
3. Het UWV moet een sanctie opleggen als er materieel sprake is van een dringende reden in de zin van art. 7:678 BW, behalve als sprake is van een dringende redenen in de zin van art. 27 lid 8 WW.

4. Geertje is na een lange tijd als logopedist in 2009 werkloos geworden. Nadat het recht op WW is verlopen, is zij in de bijstand beland. Geertje is overdag beschikbaar voor arbeid. In de avonduren doet zij aan paardrijden. Steeds vaker begeleid zij daarbij veelbelovend jong talent, waarvoor zij best vaak van de ouders van de paardrijdsters vergoedingen ontvangt. Geertje heeft dit ooit verteld aan haar zaakmanager maar verder geen echte meldingen gedaan. Bij een controle komt de sociale dienst van haar woonplaats Heerenveen erachter dat Geertje in de periode van maart tot en met december 2017 een gezamenlijk bedrag heeft ontvangen van € 8.060. Moet het college van B&W van de gemeente Heerenveen de bijverdiensten van Geertje inhouden op bijstandsuitkering en het teveel betaalde bedrag aan bijstand terugvorderen? 

   a. Ja.
   b. Nee, want Geertje heeft deze bijverdiensten geheel in de avonduren verkregen. 
   c. Nee, het college van B&W moet de bijverdiensten inhouden, maar is niet verplicht om de teveel betaalde bijstand terug te vorderen

Oefenvragen collectief arbeidsrecht
Op grond van de Wet arbeid en zorg (Wazo) hebben ouders (van kinderen tot de leeftijd van acht jaar) recht op ouderschapsverlof zonder behoud van loon. De Cao Kinderopvang geldt onder andere voor kinderdagverblijven en bepaalt het volgende:

“Paragraaf 3b Ouderschapsverlof

Artikel 4.13a Doorbetaald ouderschapsverlof

Deze regeling is van toepassing op werknemers die krachtens de Wet arbeid en zorg recht hebben op ouderschapsverlof.

(…)

Artikel 4.13f (Financiële) gevolgen

1. De werknemer behoudt over de verlofuren 62,5% van zijn loon.”
 

5. Frank werkt bij Kinderdagverblijf ‘De Kabouter’ op grond van een vaste arbeidsovereenkomst voor 40 uur per week. Na de geboorte van zijn eerste kind neemt hij ouderschapsverlof op. Hij spreekt met zijn werkgever af dat hij 8 uur per week ouderschapsverlof gaat opnemen, vanaf 1 februari 2019, en wel voor de duur van één jaar. Partijen hebben het daarbij niet gehad over een eventueel recht op doorbetaling van loon over die uren. Eind mei bekijkt Frank zijn salarisafschriften van 2019 eens goed en ziet dat hij geen loon heeft ontvangen over de opgenomen uren ouderschapsverlof. Hij is hierdoor honderden euro’s kwijt. Het Kinderdagverblijf stelt dat ze niks verkeerd hebben gedaan, “want bij ouderschapsverlof heeft men nu eenmaal geen behoud van loon”.

1. Kan Frank gedurende de duur van de cao zijn werkgever in rechte aanspreken op betaling van 62,5% loon over zijn ouderschapsverlofuren? Maak daarbij een verschil tussen de volgende situaties:

   1. Werkgever van ‘De Kabouter’ en werknemer Frank zijn beide door lidmaatschap aan de Cao Kinderopvang gebonden. 
   2. Werkgever van ‘De Kabouter’ is door lidmaatschap aan de Cao Kinderopvang gebonden, maar Frank niet;
   3. Werkgever van ‘De Kabouter’ is niet door lidmaatschap aan de Cao Kinderopvang gebonden.

Let op: het kan zijn dat het antwoord af hangt van omstandigheden die niet in de casus zijn gegeven.

2. Kan Frank na het verstrijken van de duur van de cao zijn werkgever nog op naleving van de cao-bepaling aanspreken? Maak hierbij hetzelfde verschil zoals gegeven bij vraag a.

Antwoorden oefenvragen WW en bijstand

1. B. Het gaat hier om een uitsluitingsgrond, art. 19 WW. Er mag niet langer dan een maand vakantie in het buitenland genoten worden. Het recht op WW kan wel weer herleven. Daarom is dit dus het goede antwoord.
    
2. C. De gemeente mag de boete alleen bij opzet en voorbedachte rade opleggen.
    
3. C. In A staat de schoenmakersformule, er staat ‘kan’. B klopt niet, want dat was het redenmodel en niet het routemodel. Het opleggen van een sanctie is geen discretionaire bevoegdheid! Daardoor kan het UWV geen beleid voeren over wat ze strafbaar achten, het is centraal geregeld. Dus niet ‘kan’, maar ‘moet’.
    
4. A. De bijstandswet heeft geen verplichte terugvordering, behalve bij fraude. Je moet wel echt melding doen van de inkomsten die je hebt gekregen. Alles wat je verdient in de bijstand doet af aan je bijstandsbehoeftigheid, daarom is B onjuist.

Antwoorden oefenvragen collectief arbeidsrecht

Vraag 5a: we gaan ervan uit dat er geen sprake is van een avv.

1. In de eerste situatie zijn zowel de werknemer als de werkgever gebonden door lidmaatschap. Hierdoor zijn ze gebonden aan de cao en kan Frank loon vorderen op basis van zijn individuele arbeidsovereenkomst. Normatieve cao-bepalingen werken namelijk automatisch en dwingend door in de (individuele) arbeidsovereenkomst. Zie hiervoor de artikelen 9 lid 1, 12 en 13 Wet cao.
    
2. In de tweede situatie is alleen de werkgever door lidmaatschap gebonden. In dit geval is er geen automatische en dwingende doorwerking, want Frank is niet gebonden door lidmaatschap. Daarom is artikel 14 Wet cao hier van belang. Frank kan loon vorderen op basis van zijn arbeidsovereenkomst als hij lid wordt van een van de cao-sluitende vakbonden óf als in zijn individuele arbeidsovereenkomst de cao uitdrukkelijk of stilzwijgend van toepassing is verklaard.
    
3. In de derde situatie zijn beide partijen niet gebonden door lidmaatschap. Frank kan hierdoor geen loon vorderen, tenzij de cao-bepaling algemeen verbindend is verklaard. Zie hiervoor artikel 3 (met name lid 1 en 3) Wet AVV. Daarnaast kan Frank loon vorderen als de cao-bepaling via een incorporatiebeding op de arbeidsovereenkomst van toepassing is verklaard door de werkgever. Dit is dan een contractuele binding.

Vraag 5b:

1. Als beide partijen gebonden zijn door lidmaatschap, is de cao deel gaan uitmaken van de individuele arbeidsovereenkomst. Zie hiervoor de artikelen 12 en 13 Wet cao. Dat de duur van de cao nu is verstreken, brengt hier geen verschil in. Dit wordt nawerking genoemd.
    
2. Als alleen de werkgever gebonden is door zin lidmaatschap, maakt het ook geen verschil dat de duur van de cao verstreken is. De arbeidsvoorwaarden van Frank berusten namelijk niet op de cao, maar op individuele afspraken met de werkgever.
    
3. Als beide partijen niet gebonden zijn door lidmaatschap, maakt het nog steeds geen verschil dat de duur van de cao verstreken is. Een avv heeft geen nawerking volgens de Hoge Raad, maar de leer van de verkregen rechten geldt echter wel. Zie hiervoor de arresten Hop/Hom, Rode Kruis Ziekenhuis/Te Riet en Beenen/Vanduho.