Inleiding Staats- en Bestuursrecht - UU - Werkgroepopdrachten 2016/2017 - Week 2

Vragen

Vraag 1

Joep is een 23-jarige student die er sterk anarchistische denkbeelden op nahoudt. Tegen de heersende constitutionele en politieke orde koestert hij grote ideologische bezwaren. Zo groot, dat hij op een gegeven moment besluit radicale en militante actie te ondernemen, naar het voorbeeld van de rode bewegingen in Italië en Duitsland uit vooral de jaren zeventig en tachtig van de 20e eeuw. Wat Joep concreet probeert te bewerkstelligen, is dat een aantal gezichtsbepalende leden van de Tweede Kamer ervan wordt weerhouden om voor korte of langere tijd vergaderingen van de Tweede Kamer bij te wonen. Om dit doel te bereiken, bedreigt hij deze Kamerleden met geweld. Via anonieme brieven die hij verstuurt naar enkele belangrijke nieuwsredacties laat Joep weten dat de betreffende parlementariërs om het leven worden gebracht, wanneer zij het parlementsgebouw zullen betreden. Om te bewijzen dat het hem menens is, grijpt Joep naar onconventionele middelen. Via Post NL laat hij thuis bij elk van de bewuste Kamerleden een afgehakt paardenhoofd bezorgen, met daarop een brief gestoken waarin hij een aanklacht tegen het constitutionele systeem en de politieke elite formuleert. Heel het land is in rep en roer door de bedreigingen en lugubere postpakketten. En de actie lijkt succes te hebben, want de Kamerleden tot wie de actie van Joep is gericht laten zich niet zien op het Binnenhof. De onrust is echter snel voorbij. Al na een week wordt Joep door de politie in zijn kraag gevat en in hechtenis genomen. Het Openbaar Ministerie bereidt ondertussen een strafrechtelijke vervolging van Joep voor. Via de media lekt naar buiten dat het OM Joep wil vervolgen voor het opzettelijk verhinderen, door bedreiging met geweld, van het bijwonen van vergaderingen van een van beide Kamers der Staten-Generaal door leden hiervan. De straf die het OM zal eisen is naar verluidt twaalf jaar gevangenisstraf. Dit gaat niet iedereen ver genoeg. Op sociale media wordt door verschillende mensen geëist dat Joep bovenop zijn gevangenisstraf ook zijn kiesrecht wordt ontnomen. Iemand die zich op zulke drastische wijze tegen het democratische bestel keert, zou zich volgens deze mensen buiten de bestaande orde plaatsen en geen aanspraak meer mogen maken op een bij uitstek democratisch recht als het kiesrecht.

1. Leg uit, onder verwijzing naar alle relevante juridische bepalingen, of het mogelijk is Joep uit zijn kiesrecht te ontzetten. Geef, indien dit mogelijk blijkt, ook aan wie bevoegd is hiertoe te beslissen.
2. Deelt u de mening van de mensen in de casus dat Joep zijn kiesrecht verspeelt door zich op deze manier tegen het democratische bestel te keren?

Vraag 2

1. Op 5 november 2012, na een formatie van ongeveer twee maanden, kwam het kabinet Rutte II tot stand, bestaande uit de politieke partijen VVD en PvdA. Voor deze formatie werd een andere procedure gevolgd dan voorheen gebruikelijk was. In welk opzicht was deze procedure anders dan voorheen? En wat is de juridische grondslag van deze nieuwe procedure? Zie ter ondersteuning van de vraag hoe het kabinet Rutte II tot stand is gekomen: http://www.rijksoverheid.nl/regering/over-deregering/formatie.
2. Waarom wordt er gesproken over een kabinetsformatie en niet over een regeringsformatie?

Vraag 3

Tijdens de afgelopen twee campagnes voorafgaand aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer was er op RTL4 het zogenaamde ‘premiersdebat’ te zien, waarin de lijsttrekkers van de vier grootste politieke partijen de kans kregen zich te profileren. Met de naam ‘premiersdebat’ wordt gesuggereerd dat kiezers rechtstreeks invloed kunnen uitoefenen op de keuze van de premier. Geef aan in hoeverre deze suggestie juist is.

Vraag 4

Lees de volgende passage uit een interview in het Algemeen Dagblad van 26 mei 2015 met VVD-partijvoorzitter Henry Keizer en beantwoord daarna de vragen die hierop volgen:

Er zijn nu 17 fracties in de Tweede Kamer. Hoe kun je voorkomen dat het democratisch systeem verlamd raakt?
,,Er komt een staatscommissie die daarover gaat nadenken. Die kijkt naar de Eerste Kamer en naar de kiesdrempel. Ik constateer wel dat als je niet oppast, je zes, zeven partijen nodig hebt om een regering te vormen. Dat wordt wel heel erg ingewikkeld.''
Proef ik dat u een kiesdrempel geen waanzinnig idee vindt?
,,Het is geen waanzinnig idee om eens goed te onderzoeken wat het zou betekenen. In andere landen bestaat ook een kiesdrempel. Ik ga met trots naar het buitenland om te vertellen dat wij de kleinste grootste regeringspartij ter wereld zijn. Dat wordt niet altijd begrepen.''
Een kiesdrempel is voor u niet ondenkbaar?
,,Nee, die is voor mij niet ondenkbaar. Daar moet de staatscommissie eens heel goed naar kijken. Voor mij persoonlijk is het een optie.''

1. Keizer haalt in bovenstaande passage aan dat hij met trots in het buitenland verkondigt dat zijn VVD de “kleinste grootste regeringspartij ter wereld” is. Verklaar aan de hand van het Nederlandse kiesstelsel hoe het mogelijk is dat een partij die bij de verkiezingen in 2012 26,8% van de stemmen behaalde, de grootste partij in de Tweede Kamer vormt.
2. Keizer suggereert dat de Nederlandse democratie bij het huidige kiesstelsel niet goed functioneert. Deelt u deze mening? Betrek in uw antwoord de voor- en nadelen van het Nederlandse kiesstelsel.

Antwoordindicatie 

Vraag 1

1. Ontzetting van kiesrecht: Art. 121 WvSR -> Art. 130 WvSR -> Art 28 WvSR. Art. 52 lid 2 GW. Het is mogelijk om Joep te ontzetten van zijn kiesrecht. De rechter mag bij bepaalde delicten een gedetineerde uitsluiten van kiesrecht. (Zie wetsartikelen hierboven)

2. Ik deel de mening van de mensen in de casus om Joep te ontzetten van kiesrecht omdat hij zich op een gewelddadige en drastische wijze tegen onze democratie richt dat ik vind dat hij geen recht meer heeft om te stemmen.

Vraag 2

a. en b. Er werd een andere procedure gebruikt dan normaal, namelijk het was de eerste formatie waarin de koning(in) geen actieve rol speelde. Op 27 maart 2012 wijzigde de Tweede kamer namelijk haar Reglement van Orde Art. 139a GW, waardoor voortaan (in)formateurs door de Tweede Kamer worden benoemd i.p.v. door de koning(in).

Vraag 3

De kiezer heeft nog steeds erg weinig invloed op wie er na de kabinetsformatie minister-president wordt. De kiezers kunnen alleen invloed uitoefenen op de Tweede Kamer door te stemmen. De formateur wordt vaak na het samenstellen van het kabinet door de Tweede Kamer gekozen tot minister-president, maar dit hoeft niet.

Vraag 4

1. – Veel kleine partijen omdat we ‘geen kiesdrempel’ hebben -> 1/150 van het aantal stemmen. Evenredige vertegenwoordiging Art. 53 lid 1. Wel want Art. 53 lid 1. Binnen de wet te stellen grenzen. De wet kan bepalen of er een kiesdrempel kan komen of niet.
2.  

Voordelen:

• Na de verkiezingen is het direct duidelijk welke partij (combinatie van partijen) er gaan regeren.

• Als kiezer heb je als voordeel dat als de partij waarop je stemt wint, deze partij ook direct gaat regeren.

Nadelen:

• Kleine(re) partijen hebben weinig kans op een zetel, al zouden ze landelijk gezien wel redelijk aanhang hebben.

• Kiezers van kleinere partijen zullen mogelijk afhaken omdat stemmen op een kleine partij toch weinig zin heeft.

• Meerderheid kan de minderheid gaan overheersen en daardoor worden de tegenstellingen in de samenleving groter.

• Partij kan veel stemmen krijgen, maar toch geen meerderheid behalen in de zetels.

• Een kiesdrempel is het minimum aantal stemmen dat een partij moet behalen om een zetel in een volksvertegenwoordiging te krijgen. In Nederland is de ‘kiesdrempel’ 0,67 % van de kiesdeler.

Aantekeningen werkgroep

Staten-Generaal: 2^e en 1^e kamer Art.50 + Art. 51 lid1 GW

Eerste 2^e kamer, dan 1^e kamer en dan wordt het pas wel/geen wet.

2^e Kamer rechtstreeks gekozen door het volk.

1^e Kamer getrapt gekozen door Provinciale Staten Art. 55 GW

1^e kamer 75 leden

2^e kamer 150 leden

Regering: Koning en de ministers Art. 42 lid1 GW

Kabinet: Ministers en staatssecretarissen

Staatssecretarissen (geen onderdeel van de regering) -> staatssecretarissen kunnen wel namens de ministers optreden en daarom dus ook voor de regering. (Wel tot de regering horen om deze reden) -> Art. 46 lid 2 GW + Art. 47 GW

Wetten worden gemaakt door Staten-Generaal en Regering samen Art.81 GW

Verenigde vergadering: Vergadering 1^e en 2^e Kamer samen

Art. 139a GW: gaat over aanstellen formateur en informateur