Week IV 

Onrechtmatige daad art. 6:162 BW. Vier vereisten: 

• Onrechtmatigheid 

• Toerekenbaarheid 

• Schade 

• Causaal verband 

• Relativiteit (art. 6:163 BW) 

Onrechtmatigheid: 
Zegt iets over de daad (gedraging). Zowel actief als passief --> iets nalaten Uitgewerkt in art. 6:162 lid 2. Drie rubrieken: 

• Inbreuk op een recht --> eigendomsrechten, beperkingsrechten, persoonlijkheidsrechten (directe rechtstreekse rechtsbreuk, een tak die terugzwaait bijvoorbeeld niet) 

• In strijd met wettelijke plicht (materiële zin dus alle AVV) 

• Strijd met het ongeschreven recht dat in het maatschappelijk verkeer betaamt (behoorlijk gedrag en normen en de grootste grond. Onbehoorlijke concurrentie, verschaffing misleidende informatie, onredelijk opoffering van andermans belang aan het eigen belang en onrechtmatige gevaarzitting: Kelderluik-arrest (luik staat open en cafébezoeker valt door luik, voorzorgsmaatregelen hadden kunnen worden getroffen zoals een lint of waarschuwing) criteria. De mate van bezwaarlijkheid van de door de werknemer te nemen veiligheidsmaatregelen: 
  - Hoe waarschijnlijk het is dat een ander niet de nodige oplettendheid en voorzichtigheid in acht neemt  
  - Hoe groot de kans is dat daaruit ongevallen ontstaan  
  - Hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn  
  - Hoe bezwaarlijk het is om veiligheidsmaatregelen te nemen (jetblast-arrest) 
   

Jetblast-arrest (luchtstroom waait vrouw weg en loopt letsel op, zij vinden dat ze niet aansprakelijk zijn omdat het op het strand gebeurde en niet op het vliegtuig en er staat een bordje, hier werd de kelderluik-arrest vereisten gebruikt, grote concentratie op de waarschuwing) 
 

Zusjes Jansen-arrest (Wendy helpt Monique met inrichting en verplaatsen kasten naar boven, Monique verliet evenwicht en verliest uit handen waardoor Wendy letsel lijdt, dit is geen onrechtmatige daad maar ongelukkige samenloop van omstandigheden) 
 

Botsende schaatsers-arrest (schaatser valt van binnenbaan en valt tegen persoon aan die in coma raakt, schaatser is niet aansprakelijk door sport- en spelsituatie bovendien was het een wedstrijdtraining waar mensen hard schaatsen) 

Kwalitatieve aansprakelijkheden --> personen (kinderen, ondergeschikten, niet-ondergeschikten, vertegenwoordigers) en zaken (gebrekkige zaken, opstallen, gevaarlijke stoffen, dieren) 

Kinderen onder 14 jaar --> art. 6:164. Ouder/voogd aansprakelijk --> 6:169 lid 1 
Kinderen van 14 en 15 --> art. 6:162. --> Ouder/voogd aansprakelijk 6:169 lid 2 uitzondering als ouders niet te verweten kan worden dat ze de gedragingen van het kind hebben belet. Wel als je dus kon zorgen dat kind geen onrechtmatige daad kon plegen, dan ouders wel aansprakelijk dus tomaten gaat gooien in supermarkt. Als het kind vaak criminele acties doet is het moeilijker voor de ouders te bewijzen dat hen geen verwijt treft 
Kinderen van 16 en 17 --> Gewoon beoordelen van art. 6:162. Ouder/voogd geen bijzondere regels. Wel als bijvoorbeeld ouders een brommer opvoeren en dan hun kind erop laten rijden. 

Ondergeschikten: 
art. 6:170 lid 1 (vaak werknemer en gemaakt fout --> onrechtmatig + toerekenbaar) 

• Kans op fout vergroot door opdracht (verband --> bedrijfsuitje is geen verband want buiten werktijd en geen verband met het echte werk) 

• Zeggenschap over deze gedraging 

• Risico-aansprakelijkheid (niet gebaseerd is op schuld of verwijtbaarheid, maar op een bepaalde rol, hoedanigheid of kwaliteit) 

• Verwijtbaarheid doet niet ter zake 

Niet aansprakelijk wanneer buiten functie, tenzij ter vervulling van opgedragen taak (art. 6:170 lid 2).  
Wel aansprakelijk wanneer door roekeloosheid of opzet (art. 6:170 lid 3) 

Benadeelde kan kiezen wie hij aanspreekt, werknemer of werkgever. Dit is hoofdelijk aansprakelijk (art. 6:7) 

Aansprakelijk voor opstallen: 
Gebouwen en werken en weg. Opstal voldoet niet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden worden gesteld. Opstal levert dus gevaar op en dat gevaar verwezenlijkt zich. Aansprakelijkheid rust op bezitter. Dit is een risicoaansprakelijkheid, verwijt doet niet ter zake. Wel inperking risico door tenzij-formule: zou hij het hebben gekend zou hij dan aansprakelijk zijn geweest art. 6:162 (niet als hij het niet wist, is hij niet aansprakelijk). Tijdspunt belangrijk om voorzorgsmaatregelen te hebben kunnen treffen. 

Aansprakelijk voor dieren: 
Art. 6:179 bezitter is aansprakelijk voor actie dieren. Tenzij-formule: indien hij de gedraging van het dier in zijn macht zou hebben gehad. Noodweer is gerechtvaardigd.  
Als je vraagt hond te aaien, maar je zegt nee en de hond bijt dan is baasje aansprakelijk. 

Schending van een verplichting die ligt besloten in een verbintenis is een tekortkoming (art. 6:74). Schending van een verplichting die niet ligt besloten in een verbintenis levert een onrechtmatige daad (art. 6:162) op. Om te kijken of het een tekortkoming of onrechtmatige daad is, moet er de vraag worden gesteld: Is daders gedrag onrechtmatig, onafhankelijk van schending van contractuele verplichtingen? 

Wanneer onrechtmatige daad: 

1. Inbreuk op een recht --> 1. Men verricht een handeling waartoe en ander bij uitsluiting bevoegd is (A komt op de markt met een goedkope door B geschreven uitgave)  
   2. a. Men soort de rechthebbende in diens beschikkingsrechten (A laat beslag leggen op B’s huis maar B had nooit schulden)  

b. Men stoort rechtshebbende in diens gebruikersrechten 
- Beschadiging van het voorwerp van het subjectieve recht (A ramt B’s hek dat niet meer sluit) 
- Hinder door stank rook, rumoer, etc) 

2. In strijd met wettelijke plicht (in strijd met wet) 

3. In strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt 
   - Andere mensen niet in gevaar stellen 
   - Voor eigenbelang andermans belang schenden 

Slechts wie de onrechtmatige daad kan worden toegerekend is aansprakelijk. Toerekening: 

• Schuld (noodweer, kind < 14 jaar) 

• Wet (\geestelijke/lichamelijke tekortkoming is GEEN beletsel voor toerekening --> hartstilstand bijvoorbeeld) 

• Verkeer geldende opvattingen (onervarenheid en verontschuldigbare dwaling komt alsnog voor rekening dader) 

Persoonlijke aansprakelijkheid berust op een eigen onrechtmatige daad. Een kwalitatieve aansprakelijkheid gaat het om een aansprakelijkheid van een onrechtmatige daad van iemand anders (ouder-kind, werkgever-werknemer). 
Aansprakelijkheid voor kinderen --> Dertien jaar niet aansprakelijk (art. 6:164) maar wel ouders (art. 169 lid 1). Veertien en vijftien jaar (kind aansprakelijk tenzij ouders bewijzen dat hen niet kan worden verweten omdat zij de gedragingen niet hebben belet --> geen risicoaansprakelijkheid maar schuldaansprakelijkheid met omgekeerde bewijslast (art. 6:169 lid 2). Zestien en zeventien jaar dan is hij aansprakelijk indien ouders bewijzen dat het een toerekenbare onrechtmatige daad was (art. 6:162) 
Noch kind, noch ouder is aansprakelijk als het om een passief gedrag gaat (zuiver nalaten) 

Aansprakelijkheid voor ondergeschikten (art. 6:171): 
1. Ondergeschiktheidsverhouding (arbeidsovereenkomst, overheid-ambtenaar) 
2. Er moet sprake zijn van een fout van de ondergeschikte en in verband met taak 
3. Vereist is dat de kans op de fout door de opdracht is vergoot 
4. Nodig is dat de werkgever zeggenschap had over de gedragingen waarin de fout is gelegen. Dus niet buiten werkdienst 
5. Niet indien eigen doeleinden nastreefde (fles stelen tijdens schoonmaken) 

De benadeelde kan kiezen wie hij aanspreekt. Elk van beiden is hoofdelijk voor het geheel aansprakelijk 

Aansprakelijkheid voor niet-ondergeschikten (notaris, advocaat, aannemer, vervoerder art. 6:171). De niet-ondergeschikte opdrachtnemen heeft deelgenomen aan de bedrijfsuitoefening zelf van de opdrachtgever en dit geschiedt zonder dat dit naar buiten kenbaar was. 

Aansprakelijkheid voor vertegenwoordigers (art. 6:172): 

1. Sprake van een fout --> onrechtmatige daad die de vertegenwoordiger kan worden toegerekend 

2. De gedraging plaatsvond ter uitoefening van een bevoegdheid tot vertegenwoordiging 

Aansprakelijkheid van personen met een gebrek (art. 6:165) 

1. Indien de dader zijn gebrek kende en niet in de situatie had mogen begeven is sprake van schuld 

2. Gedraging onder invloed van geestelijke of lichamelijke tekortkoming GEEN beletsel 

3. “Een als een doen te beschouwen gedraging” --> een dove kan niet aansprakelijk zijn als hij de hulpkreten niet hoort 

Aansprakelijkheid voor roerende zaken (art. 6:173) --> de bezitter is aansprakelijk wanneer de zaak niet voldoet aan de eisen die men in de gegeven omstandigheden aan de zaak mocht stellen (espressomachine ontploft en iemand raakt gewond). Tenzij hij bewijst dat het gevaar zo plotseling ontstaat dat hij bij bekendheid daarmee geen maatregelen meer had kunnen nemen 

Aansprakelijkheid voor opstallen (art. 6:174) --> Gebouwen en werken die duurzaam met de grond zijn verenigd en niet aan de eisen voldeed die men in de gegeven omstandigheden mocht denken. Tenzij er zo’n korte tijdsverloop was dat er ging voorzorgsmaatregelen getroffen konden worden.  

Aansprakelijk voor giftige stoffen (art. 6:175 jo. art 6:178) --> is de veroorzaker altijd aansprakelijk, behalve met bepaalde uitzonderingen zoals schade aangericht door dader 

Aansprakelijk dieren (art. 6:179) --> aansprakelijk ten laste van de bezitter tenzij dier zorgt voor bescherming van noodweer. 

Aansprakelijk voor producten (art. 6:186) --> een product is gebrekkig wanneer het niet de veiligheid biedt die men mag verwachten. Wel moet er een afweging zijn tussen de voor- en nadelen (uitslag maar wel genezing ziekte) De aansprakelijkheid voor gebrekkige producten is een risicoaansprakelijkheid, het doet niet ter zake of aan de producent een verwijt ka worden gemaakt.  

Pluraliteit van schuldenaren (art. 6:6) : twee of meer schuldenaren zijn samen één prestatie verschuldigd.  
Pluraliteit van schuldeisers: één prestatie is aan twee of meer schuldeisers verschuldigd 
Pluraliteit van de prestaties: De schuldenaar is aan de schuldeiser één van twee of meer prestaties verschuldigd 

Voor de vestiging van aansprakelijkheid is niet meer dan condicio sine qua non-verband vereist. Dit is de voorwaarde zonder welke het gevolg niet zou ingetreden zijn. Soms komt er meer dan één gedraging of gebeurtenis in aanmerking. Zoals alternatieve (A of B --> art. 6:99 iedere dader moet schade vergoeden, tenzij bewijst dat schade niet door hem werd veroorzaakt bijvoorbeeld A en B schieten en C wordt geraakt maar weet niet welke persoon het was), cumulatieve (A en B) en partiële causaliteit (een deel door A en een deel door B --> ieder vergoed gedeelte van zijn schade). De omvang van de schadevergoeding worden bepaald door de aard van de aansprakelijkheid en de aard van de schade 

Medeschuld (art. 6:102 lid 1) is wanneer twee of meer personen voor dezelfde schade aansprakelijk zijn (Twee personen maken verkeersfout waarvan C slachtoffer wordt, werknemer maakt fout waardoor werkgever kwalitatief aansprakelijk is) 
gevolgen: 
a. De benadeelde kan elk van de aansprakelijken voor het geheel aanspraken 
b. Draagplicht van de aansprakelijken onderling wordt bepaald door overeenkomstige toepassing 

Vereisten voor aansprakelijkheid voor onrechtmatige daad: 

1. Onrechtmatige daad 

2. Toerekenbaarheid 

3. Schade  

4. Causaal verband (condicio sine qua non --> zou de schade uitblijven als de daad niet was gepleegd 

5. Relativiteit  

Onrechtmatige daad wordt aangemerkt als: 

1. Inbreuk op recht (persoonlijkheidsrechten, absolute rechten) 

2. In strijd met wettelijke plicht 

3. Doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt (gevaarzetting, onbehoorlijke concurrentie, verschaffing misleidende informatie, onredelijk opoffering van andermans belang aan het eigen belang) 

Gevaarzetting: 

• Hoe waarschijnlijk het is dat een ander niet de nodige oplettendheid en voorzichtigheid in acht neemt 

• Hoe groot de kans is dat daaruit ongevallen ontstaan 

• Hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn 

• Hoe bezwaarlijk het is om veiligheidsmaatregelen te nemen 

Onrechtmatigheid kan worden weggenomen met rechtvaardigingsgronden: 

1. Overmacht 

2. Toestemming van benadeelde 

3. Noodweer 

4. Ambtelijk bevel 

5. Wettelijk voorschrift 

Schulduitsluitingsgronden maken de dader niet mogelijk om het verweten te worden dat hij de onrechtmatige daad beging: 

1. Noodweerexces 

2. Onbevoegd ambtelijk bevel 

Wat kan de benadeelde vorderen indien onrechtmatige daad is gepleegd: 

• Schadevergoeding 

• In het geval van onrechtmatige publicatie van feitelijke gegevens: rectificatie 

Wat kan de benadeelde vorderen indien onrechtmatige daad dreigt: 

• Verklaring voor echt dat de gedraging onrechtmatig is 

• Rechterlijk verbod om bepaalde onrechtmatige handeling te verrichten of rechterlijk bevel om bepaalde handeling te verrichten waarvan het nalaten onrechtmatig zou zijn 

Onrechtmatige daad art. 6:162 BW. Vier vereisten: 

• Onrechtmatigheid 

• Toerekenbaarheid 

• Schade 

• Causaal verband 

• Relativiteit (art. 6:163 BW) 

Onrechtmatigheid: 
Zegt iets over de daad (gedraging). Zowel actief als passief --> iets nalaten Uitgewerkt in art. 6:162 lid 2. Drie rubrieken: 

• Inbreuk op een recht --> eigendomsrechten, beperkingsrechten, persoonlijkheidsrechten (directe rechtstreekse rechtsbreuk, een tak die terugzwaait bijvoorbeeld niet) 

• In strijd met wettelijke plicht (materiële zin dus alle AVV) 

• Strijd met het ongeschreven recht dat in het maatschappelijk verkeer betaamt (behoorlijk gedrag en normen en de grootste grond. Onrechtmatige gevaarzitting: Kelderluik-arrest (luik staat open en cafébezoeker valt door luik, voorzorgsmaatregelen hadden kunnen worden getroffen zoals een lint of waarschuwing). De mate van bezwaarlijkheid van de door de werknemer te nemen veiligheidsmaatregelen. Criteria: 
  - Hoe waarschijnlijk het is dat een ander niet de nodige oplettendheid en voorzichtigheid in acht neemt  
  - Hoe groot de kans is dat daaruit ongevallen ontstaan  
  - Hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn  
  - Hoe bezwaarlijk het is om veiligheidsmaatregelen te nemen 
  Jetblast-arrest (luchtstroom waait vrouw weg en loopt letsel op, zij vinden dat ze niet aansprakelijk zijn omdat het op het strand gebeurde en niet op het vliegtuig en er staat een bordje, hier werd de kelderluik-arrest vereisten gebruikt, grote concentratie op de waarschuwing) 
  Zusjes Jansen-arrest (Wendy helpt Monique met inrichting en verplaatsen kasten naar boven, Monique verliet evenwicht en verliest uit handen waardoor Wendy letsel lijdt, dit is geen onrechtmatige daad maar ongelukkige samenloop van omstandigheden) 
  Botsende schaatsers-arrest (schaatser valt van binnenbaan en valt tegen persoon aan die in coma raakt, schaatser is niet aansprakelijk door sport- en spelsituatie bovendien was het een wedstrijdtraining waar mensen hard schaatsen) 

Rechtvaardigingsgronden wordt onrechtmatigheid niet onrechtmatig: 

• Overmacht 

• Noodweer 

• Toestemming benadeelde 

• Ambtelijk bevel 

• Wettelijk voorschrift 

Toerekenbaarheid (art. 6:162 lid 3 BW): 
Zegt iets over de dader. Vereisten 

• Schuld --> verwijtbaarheid 

• Krachtens de wet (geestelijke/lichamelijke gedragingen nog steeds aansprakelijk, maar het zuiver nalaten is niet aansprakelijk ‘als een doen te beschouwen gedraging’ (maar niet een dove niet te hulp schiet met hulpkreten) art. 6:165) 

• Krachtens verkeersopvattingen (onervarenheid) 

Kinderen over 14 nooit aansprakelijk (art. 6:164).   

Schade: 
Materiële schade 
Immateriële schade 

Causaal verband: 
1. Condicio sine qua non --> zou de schade ook zijn ingetreden als deze normschending achterwegen was gelaten 
2. Nadere causaliteitscriterium art. 6:98. We trekken de grens van causaliteit (ongeluk, file, overeenkomsten niet gesloten, etc) Waar liggen we de grens 

Relativiteitsvereiste: 
art. 6:163. Verfijning van de onrechtmatigheidseis en kijken naar de strekking van de overtreden norm. Drie voorwaarden van beschermingsbereik: 

• De persoon wordt gedekt door de norm die is overschreden 

• Schadesoort wordt gedekt door de norm die is overschreden 

• Ontstaanswijze wordt gedekt door de norm die is overschreden 

(Persoon kapt bomen voor restaurant zonder vergunning waardoor restaurant minder mooi uitzicht heeft, het is dus onrechtmatig maar niet jegens de restauranthouder. Het doel is dus voor milieu en niet om de restauranthouder te beschermen.)  
Correctie Langemeijer (tandarts die onbevoegd is heeft hier onrechtmatige concurrentie en de norm is volksgezondheid te beschermen en niet om concurrentie te voorkomen, wel kan er een andere norm zijn geschonden) 

Kwalitatieve aansprakelijkheden --> personen (kinderen, ondergeschikten, niet-ondergeschikten, vertegenwoordigers) en zaken (gebrekkige zaken, opstallen, gevaarlijke stoffen, dieren) 

Kinderen onder 14 jaar --> art. 6:164. Ouder/voogd aansprakelijk --> 6:169 lid 1 
Kinderen van 14 en 15 --> art. 6:162. --> Ouder/voogd aansprakelijk 6:169 lid 2 uitzondering als ouders niet te verweten kan worden dat ze de gedragingen van het kind hebben belet. Als het kind vaak criminele acties doet is het moeilijker voor de ouders te bewijzen dat hen geen verwijt treft 
Kinderen van 16 en 17 --> Gewoon beoordelen van art. 6:162. Ouder/voogd geen bijzondere regels 

Ondergeschikten: 
art. 6:170 lid 1 (vaak werknemer en gemaakt fout --> onrechtmatig + toerekenbaar) 

• Kans op fout vergroot door opdracht (verband --> bedrijfsuitje is geen verband want buiten werktijd en geen verband met het echte werk) 

• Zeggenschap over deze gedraging 

• Risico-aansprakelijkheid (niet gebaseerd is op schuld of verwijtbaarheid, maar op een bepaalde rol, hoedanigheid of kwaliteit) 

• Verwijtbaarheid doet niet ter zake 

Benadeelde kan kiezen wie hij aanspreekt, werknemer of werkgever. Dit is hoofdelijk aansprakelijk (art. 6:7) 

Aansprakelijk voor opstallen: 
Gebouwen en werken en weg. Opstal voldoet niet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden worden gesteld. Opstal levert dus gevaar op en dat gevaar verwezenlijkt zich. Aansprakelijkheid rust op bezitter. Dit is een risico-aasprakelijkheid, verwijt doet niet terzake. Wel inperking risico door tenzij-formule: zou hij het hebben gekend zou hij dan aansprakelijk zijn geweest art. 6:162 (niet als hij het niet wist, is hij niet aansprakelijk). Tijdspunt belangrijk om voorzorgsmaatregelen te hebben kunnen treffen. 

Aansprakelijk voor dieren: 
Art. 6:179 bezitter is aansprakelijk voor actie dieren. Tenzij-formule: indien hij de gedraging van het dier in zijn macht zou hebben gehad. Noodweer is gerechtvaardigd.