Zijn jongeren in Jeugdzorgplus anders dan jongeren in de open residentiële jeugdzorg? - Vermaes et al. - Universiteit Utrecht

Zijn jongeren in Jeugdzorgplus anders dan jongeren in de open residentiële jeugdzorg? 

Vermaes & Nijhof 

Samenvatting 

Doel studie: bijdragen aan systematische zorgevaluatie van JeugdzorgPlus door kenmerken van jongeren in JeugdzorgPlus en open residentiële jeugdzorg te vergelijken a.d.h.v. concepten van het RNR-model en het Meervoudig Risicomodel. De onderzoeksgroepen verschilden niet qua gezinskenmerken.  

De hardnekkige en agressieve gedragsproblemen van jongeren in JeugdzorgPlus lijken meer aanleiding te geven tot beschermende maatregelen. 

Inleiding 

Doel is bijdragen aan zorgevaluatie JeugdzorgPlus. Essentieel onderdeel daarvan is het expliciteren en met elkaar in verband brengen van de drie belangrijkste elementen van het hulpverleningsproces: doelgroep, interventies en uitkomsten. Er is een verschil tussen open en gesloten (JeugdzorgPlus) instellingen. Bij JeugdzorgPlus is een machtiging gesloten plaatsing van de kinderrechter altijd vereist. De behandeling kan dan ook tegen de wil van de jongere of degene die gezag over hem voert, worden opgelegd. Het hulpverleningsplan kan vrijheidsbeperkende maatregelen bevatten. Daarnaast kan het huisregels bevatten (bijv. beperkingen van bezoek). De belangrijkste grond om een jongere op te nemen in JeugdzorgPlus is onttrekking aan zorg door de jongere zelf, of door anderen.  

Jongeren in de JeugdzorgPlus hebben veelal: 1) een lange hulpverleningsgeschiedenis; 2) een beneden-gemiddelde intelligentie; 3) een dreigende antisociale persoonlijkheidsontwikkeling; 4) een hoge comorbiditeit met internaliserende problemen, zoals depressie, angst en trauma; 5) problematisch middelengebruik; 6) conflictrijke en gewelddadige gezinsrelaties i.c.m. opvoedingsonmacht, psychische problematiek en/of verslavingsproblematiek van ouders; 7) contact met deviante vrienden, pooiers of loverboys; 8) geen binding meer met school/werk, of een leerachterstand. Onderzoek in de open residentiële jeugdzorg laat echter een vergelijkbaar beeld zien. Wat zijn nou de verschillen? 

Het Meervoudige Risicomodel maakt begrijpelijk hoe gedragsproblemen ontstaan en welke factoren daarbij een rol spelen. In het model worden verklaringen voor het ontstaan van gedragsproblemen gebaseerd op sociaalecologische, cognitieve en stress theorieën. Van hieruit zijn systematische verbanden aangetoond tussen risicovolle omgevingsfactoren en persoonlijke kenmerken enerzijds, en gedragsproblemen anderzijds. 

Meervoudig Risicomodel 

Verwachting: doelgroep van JeugdzorgPlus zwaarder dan die in open residentiële instelling > jongeren in Jeugdzorgplus moeten zich onderscheiden door meer gedragsproblemen, en meer risicokenmerken in de omgeving en persoon van de jongere. 

Resultaten 

Gezin 

• Geen significante verschillen bij gezinskenmerken 

School 

• Vóór opname binnen DHG blijken meer jongeren in JeugdzorgPlus dan jongeren in open jeugdzorg geen binding meer met school te hebben. 

• Ook spijbelen jongeren in JeugdzorgPlus significant vaker. 

Vrije tijd 

• Jongeren in JeugdzorgPlus laten significant vaker risicovol gedrag zien, meer soft- en hard-drugsgebruik en zijn vatbaarder voor de negatieve invloeden van leeftijdsgenoten. Wat betreft roken en alcohol zijn geen verschillen gevonden. 

Sociale steun en traumatische gebeurtenissen 

• Bij jongeren in open jeugdzorg wordt significant vaker gemeld dat zij problemen hebben in hun sociale netwerk. Jongeren verschillen niet significant in de mate waarin ze zich eenzaam voelen of aangeven geen vrienden te hebben. 

• Jongeren in JeugdzorgPlus vaker mishandeld, maar dit is geen significant verschil.  

Persoonlijkheid 

• Jongeren in JeugdzorgPlus laten vaker risicokenmerken zien die verbonden zijn aan de persoon van de jongere zelf. Ze hebben vaker een negatief zelfbeeld, externe attributiestijl, gebrek aan zicht op de gevolgen van het eigen gedrag, slechte emotieregulatie, slechte frustratietolerantie en uitbarstingen van woede. 

Gedragsproblemen 

• Op het gebied van internaliserende gedragsproblemen hebben jongeren in de open jeugdzorg vaker angsten. Verder hebben jongeren in JeugdzorgPlus vaker verwonden en suïcidale gedachten, verschillen zijn echter niet significant. 

• Bij externaliserende problemen lijken jongeren in open jeugdzorg vaker gedragsproblemen te hebben die in relatie staan tot ADHD. Jongeren in JeugdzorgPlus daarentegen lijken vaker gedragsproblemen te hebben die in relatie staan tot een antisociale gedragsstoornis. 

Discussie 

Wat betreft statische kenmerken, lijken beide groepen jongeren vaker een niet-Westerse achtergrond te hebben en gemiddeld een iets lager IQ te hebben dan de algemene populatie. In beide groepen zijn gedragsproblemen veelal voor de adolescentie begonnen (mogelijk meer hardnekkige gedragsproblemen > langere hulpverleningsgeschiedenis) en hebben de jongeren een lange hulpverleningsgeschiedenis achter de rug. Jongeren in JeugdzorgPlus zijn al vaker in een gesloten kader behandeld.  

Bij de open jeugdzorg lijkt meer sprake te zijn van de clusters ‘sociaal-cognitieve incompetentie’ en ‘intrapsychische problemen’, waarbij angstklachten en/of ADHD-achtige gedragsproblemen sterker op de voorgrond staan. De kenmerken van jongeren in JeugdzorgPlus lijken echter meer op het cluster ‘predelinquent gedrag’. Daarnaast lijkt de problematiek van jongeren in JeugdzorgPlus sterker te zijn verankerd in de persoon van de jongere. 

Verder doorlezen. Gedeeltelijke herhaling van de resultaten.