Inleiding, waar gaat het artikel over?

In 2015 is het initiatiefwetsvoorstel 'Wet herziening partneralimentatie' ingediend bij de Tweede Kamer, met als doel het partneralimentatierecht (dat uit het begin van de jaren '70 stamt) eerlijker, simpeler en korter te maken. In dit artikel wordt gekeken welke wetswijzigingen daartoe voorgesteld zijn. De belangrijkste verandering is die van de grondslag van partneralimentatie, welke op zijn beurt ingrijpende gevolgen heeft voor de andere aspecten van partneralimentatie.

Wat verandert er aan de grondslag van de alimentatie?

Het recht voor de herziening kent twee grondslagen voor partneralimentatie: voortdurende solidariteit (de draagkrachtige ex-echtgenoot was tijdens het huwelijk financieel verantwoordelijjk voor zijn/haar partner, van die partner kan niet verwacht worden dat zij van de één op de andere dag haar eigen boontjes kan doppen) en huwelijksgerelateerde vermindering van verdiencapaciteit (de partner heeft offers moeten brengen gedurende het huwelijk, waardoor haar kansen op de arbeidsmarkt verminderd zijn).

In het initiatiefwetsvoorstel is de grondslag van voortdurende solidariteit weggelaten, aangezien in de huidige tijd, waarin beide partners worden geacht zelfstandig te zijn en gelijke kansen hebben wat scholing en werk betreft, verwacht wordt dat men binnen redelijke tijd weer in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien.

Hoe heeft de grondslagwijziging invloed op de verschillende aspecten van de alimentatie?

Allereerst heeft het invloed op de toekenning van de alimentatie; na de wetswijziging zou er alleen nog een recht op partneralimentatie ontstaan als de verzoeker vóór het huwelijk een hogere verdiencapaciteit had dan bij de beëindiging daarvan en slechts als de vermindering causaal verbonden is aan het huwelijk, niet door persoonlijke of maatschappelijke omstandigheden.

Het verandert ook de duur van de alimentatieplicht, van maximaal twaalf naar maximaal 5 jaar, met uitzonderingen afhankelijk van de duur van het huwelijk en (de leeftijd van) kinderen uit het huwelijk.

Het zou ook het berekenen van de hoogte van de alimentatie moeten vereenvoudigen; waar nu de 'huwelijkse levensstandaard' aangehouden wordt als uitgangspunt bij die berekening, willen de initiatiefnemers, om de hoogte te bepalen, kijken naar het verschil in verdiencapaciteit van beide ex-echtgenoten bij het aangaan en bij het beëindigen daarvan. Voor de verdiencapaciteit vóór het huwelijk wordt een fictief getal gebruikt, gebaseerd op opleidingsniveau en werkervaring. Hoewel deze nieuwe rekenmethode poogt het systeem eerlijker te maken, kunnen er zeer onwenselijke situaties uit voortvloeien. Bij mensen die bijvoorbeeld tijdens hun huwelijk een opleiding afronden of promotie maken, wordt dit niet meegenomen bij het bepalen of ze recht hebben op partneralimentatie en zo ja hoeveel, aangezien hun fictieve verdiencapaciteit van voor het huwelijk niet verandert wordt.

Daarnaast stelt het wetsvoorstel voor tot het afschaffen van art. 1:160 BW (definitieve beëindiging van zorgplicht indien de alimentatiegerechtigde een nieuwe partner krijgt), aangezien het krijgen van een nieuwe relatie niets verandert aan de achterstand op de arbeidsmarkt die door het vorige huwelijk is ontstaan.

Conclusie

In de inleiding werd al gezegd dat de initiatiefnemers als doel hadden het 'eerlijker, simpeler en korter' maken van het stelsel van partneralimentatie. Het korter en eenvoudiger maken is gelukt, door onder andere de vereenvoudigde rekensystematiek en de ingekorte duur van de alimentatieplicht. Het stelsel wordt echter alleen 'eerlijker' voor de alimentatieplichtige, niet voor de gerechtigde.