Werkgroep week 3 goederenrecht

Werkgroepopdrachten 

Opdracht 1

Vraag 1a

Wat houdt het fiduciaverbod in? Geef een voorbeeld. 

Vraag 1b

Op welke wijzen kunnen vorderingen worden geleverd? 

Vraag 1c

Wie dient een akte van cessie te ondertekenen en wie dient een notariële akte van levering van een registergoed te ondertekenen? 

Vraag 1d

Waarin verschilt een levering bij voorbaat van een roerende zaak enerzijds met de overdracht onder opschortende voorwaarde van een roerende zaak (zoals bij het eigendomsvoorbehoud) anderzijds? 

Vraag 1e

Bedenk een situatie waarin de vervreemder rechthebbende is maar niet beschikkingsbevoegd. 

Opdracht 2

Gebroeders Max BV leveren houten meubels aan bedrijven en particulieren. De twee oprichters zijn heel goed in het ontwerpen en maken van originele houten kantoorinrichting. Zo goed zelfs dat sommige ontwerpen al op papier aan de klant verkocht en geleverd worden voordat het ontwerp in de workshop gerealiseerd is.
Zo heeft ook transportonderneming Unter voor zijn algemeen directeur de Executive Line 2019 op 13 april 2019 gekocht en geleverd gekregen, terwijl de Executive Line 2019 pas die zomer in productie genomen gaat worden. Op 2 september 2019 is de productie voltooid en staan de meubels klaar om bij het hoofdkantoor van Unter afgeleverd te worden.
Op 3 september komt Lars Boxer, van LA Box Lawyers, langs in de workshop van de gebroeders Max en toont interesse in de stoere Executive Line in de kleur en uitvoering die daar staat. De meubels worden daar en dan een tweede keer verkocht en geleverd, dit keer aan Lars Boxer. Over de bezorging wordt later contact opgenomen aangezien, Boxer pas per oktober beschikking over kantoorruimte krijgt. 

Vraag 2a

Op welke wijze vindt de levering van de Executive Line 2019 aan Unter plaats? 

Vraag 2b

Op welke wijze vindt de levering van de Executive Line 2019 aan Boxer plaats? 

Vraag 2c

Wie is eigenaar van de meubels geworden, geef aan op welk moment de eigendom is overgegaan en motiveer uitgebreid. Neem eventuele derdenbescherming mee in uw uitwerking. 

De broers hebben, gelet op de onstuimige groei die hun onderneming doormaakt, extra personeel aangenomen en ook een tweede freesmachine aangeschaft. Ze hebben daarbij de volgende constructie gebruikt. Zij hebben de freesmachine overgedragen aan de Leasemaatschappij, waarbij cp levering heeft plaatsgevonden en vervolgens heeft Leasemaatschappij het aankoopbedrag betaald aan de leverancier. Volgens het leasecontract betalen de broers 20 maanden lang 1.000 euro aan de Leasemaatschappij, om na 20 maanden de freesmachine voor een klein bedrag (200 Euro administratiekosten) te mogen overnemen van de Leasemaatschappij. De broers hebben bedongen van de Leasemaatschappij dat bij een voortijdige beëindiging van het leasecontract, bijvoorbeeld door wanprestatie, de “overwaarde” van de freesmachine, moet worden teruggestort op de rekening van Gebroeders Max BV. 

Vraag 2d

Is de freesmachine op geldige wijze overgedragen aan Leasmaatschappij? 

Opdracht 3

Beeldend kunstenaar Felix van Veen heeft zojuist de laatste hand gelegd aan een bronzen borstbeeld van W.L.P.A. Molengraaff, in opdracht van het Molengraaff Instituut te Utrecht. De overeengekomen prijs voor het project wil hij graag cadeau doen aan zijn dochter Phoebe, die momenteel wat krap bij kas zit. 

Aan welke eisen dient te zijn voldaan teneinde een geldige overdracht van de vordering op het Molengraaff Instituut aan Phoebe te bewerkstelligen? Werk uit aan de hand van deze casus. 

Opdracht 4

Willem heeft een witgoedzaak. Iedere eerste maandag van de maand worden de door hem bestelde apparaten (onder eigendomsvoorbehoud) geleverd door Goedwit. Willem betaalt de rekening van Goedwit iedere laatste vrijdag van de maand, waardoor er steeds aan het einde van de maand geen onbetaalde facturen meer zijn. In art. 22 van door Goedwit gehanteerde algemene voorwaarden wordt koper toegestaan de witgoedapparaten binnen de uitoefening van zijn bedrijf te vervreemden. 

Vraag 4a

Op welke wijze vindt de levering aan Willem plaats? 

Vraag 4b

Wordt Willem ooit eigenaar van de geleverde apparaten? 

Vraag 4c

Kan Willem met succes pandrechten ten gunste van zijn geldschieter Brabantbank vestigen? Zo ja waarop worden de pandrechten gevestigd. 

Op 15 april 2019 koopt Xander een wasmachine bij Willem, die hij direct meeneemt. 

Vraag 4d

Op welke datum wordt Xander eigenaar van de wasmachine? 

Opdracht 5

Hoge Raad heeft in het arrest Rabobank/Reuser onder verwijzing naar verschillende passages in de parlementaire geschiedenis bepaald dat de verkrijger van een zaak die onder eigendomsvoorbehoud is geleverd een voorwaardelijk eigendomsrecht verkrijgt dat (onder dezelfde voorwaarde) voor vervreemding en bezwaring vatbaar is. 

Welk rechtseconomische en rechtsvergelijkende argumenten kunnen aan de beslissing van de Hoge Raad ten grondslagen hebben gelegen?

Antwoordindicatie

Opdracht 1

Vraag 1a

In artikel 3:84 lid 3 bepaalt dat “een rechtshandeling die ten doel heeft een goed over te dragen tot zekerheid of die de strekking mist het goed na de overdracht in het vermogen van de verkrijger te doen vallen, geen geldige titel van overdracht van dat goed is.”  Dit betekent dat de titels overdracht tot beheer en overdracht ten titel van zekerheid niet tot een geldige overdracht zullen zorgen.

Vraag 1b

Vorderingen kunnen worden geleverd door middel van cessie. Er is een openbare cessie ex. art. 3:94 lid 1. Hiervoor is het opmaken van een akte en mededeling daarvan vereist. Er is ook een stille cessie mogelijk ex. art. 3:94 lid 3. Voor een stille cessie is een authentieke of geregistreerde onderhandse akte vereist.

Vraag 1c

Een cessie moet worden ondertekend door de cedent.

Vraag 1d

Bij een levering bij voorbaat (art. 3:97) is nog niet aan alle vereisten van een geldige eigendomsoverdracht art. 3:84 lid 1 voldaan. Het gaat hier namelijk om toekomstige goederen, dus de verkoper is op dat moment nog geen rechthebbende van de goederen. Pas als de verkoper eigenaar is van de goederen is aan het vereiste van beschikkingsbevoegdheid voldaan. Een eigenaar heeft namelijk het recht om goederen te bezwaren of vervreemden. Bij een overdracht onder opschortende voorwaarde is reeds al wel voldaan aan alle vereisten van art. 3:84 lid 1. In geval van eigendomsvoorbehoud wordt de koper pas volledig eigenaar wanneer hij de betaling heeft voldaan.

Vraag 1e

Een vervreemder kan rechthebbende zijn zonder dat de vervreemder beschikkingsbevoegd is. Dit is bijvoorbeeld het geval bij faillissement. Dan is de curator beschikkingsbevoegd.

Opdracht 2

Vraag 2a

Unter heeft op 13 april 2019 de Executive Line gekocht en geleverd gekregen. Er heeft nog geen overdracht plaats gevonden op 13 april, omdat de gebroeders Max toen nog niet beschikkingsbevoegd waren. Op 2 september staan de meubels klaar om aan Unter geleverd te worden. Hieruit kan worden afgeleid dat de Executive Line 2019 al aan Unter was verkocht, voordat het was geproduceerd. De levering van de eigendomsoverdracht ex. art. 3:84 lid 1 is dan via art. 3:97 geschied. Dit artikel gaat over het leveren van toekomstige goederen, dit wordt ook wel levering bij voorbaat genoemd. In dit geval is de levering geschiedt ex. art. 3:97 jo. art. 3:90 jo. art. 3:115 sub a. De geldige titel is aanwezig, nu het hier gaat om een koopovereenkomst. Tot slot moeten de gebroeders Max beschikkingsbevoegd zijn. Op het moment dat de gebroeders Max de meubels hebben verworven, zijn zij beschikkingsbevoegd. Dit betekent dat er op 2 september een geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden.

Vraag 2b

Op 3 september wil Boxer de Executive Line 2019 kopen van de gebroerders Max. Boxer krijgt pas per oktober beschikking over zijn kantoorruimte, waardoor de meubels cp geleverd worden ex. art. 3:115 sub a. Op grond van art. 3:84 lid 1 zijn er 3 vereisten voor een geldige eigendomsoverdracht, namelijk een geldige titel, beschikkingsbevoegdheid en een levering. In dit geval is er niet voldaan aan de beschikkingsbevoegdheid, omdat de gebroerders Max geen eigenaar meer waren van de meubels. Zij hadden de meubels al overgedragen aan Unter. Er is tevens niet voldaan aan een geldige levering. De levering moet in dit geval geschieden op grond van art. 3:115 sub a, maar een houder kan geen bezit overdragen ex. art. 3:111. Dit betekent dat er geen geldige eigendomsoverdracht heeft plaatsgevonden. Boxer is geen eigenaar geworden van de meubels.

Vraag 2c

De gebroeders Max verkopen dezelfde meubels eerst aan Unter en vervolgens aan Bozer. Op 2 september is Unter eigenaar geworden van de meubels. Op 2 september werden de gebroeders Max beschikkingsbevoegd, waardoor toen de eigendomsoverdracht aan Unter is voltooid. Op 3 september koopt Boxer dus van de gebroerders Max terwijl zij niet meer beschikkingsbevoegd zijn. Er vindt geen geldige eigendomsoverdracht plaats aan Boxer, omdat de levering en beschikkingsbevoegdheid ontbreken. Boxer kan geen beroep doen op derdenbescherming ex. art. 3:86, omdat er geen geldige levering heeft plaatsgevonden.

Vraag 2d

Er moet worden gekeken of er sprake is van een geldige eigendomsoverdracht art. 3:84 lid 1. De broers waren beschikkingsbevoegd, omdat zij de machine hebben gekocht. Eigenaren zijn bevoegd goederen te vervreemden en te bezwaren. Er is ook sprake van een geldige levering, namelijk art. 3:90 jo. art. 3:115 sub a. Er is hier geen sprake van een geldige titel. De titel is een lease back-overeenkomst met een koopoptie van 200 euro en de overwaarde moet teruggestort worden. Hieruit kan worden afgeleid dat het gaat om een overdracht tot zekerheid. Op grond van art. 3:84 lid lid 3 is dit in strijd met het zogenaamde fudiciaverbod. Dit betekent dat de leasemaatschappij geen eigenaar is geworden.

Opdracht 3

Het gaat hier om het overdragen van een vordering. Op grond van art. 3:84 lid 1 is er een geldige titel, beschikkingsbevoegdheid en een levering vereist. De geldige titel is een schenking. Kunstenaar Felix van Veen is beschikkingsbevoegd, omdat hij eigenaar is. Tot slot moet er sprake zijn van een levering. Een vordering op naam kan worden geleverd door middel van cessie. De cessie kan openbaar (art. 3:94 lid 1) of stil (art. 3:94 lid 3). Als er sprake is van een openbare cessie moet er een akte worden opgemaakt en moet het worden medegedeeld aan het Molengraaff Instituut. Indien er wordt gekozen voor een stille cessie, dan moet er een authentieke of geregistreerde onderhandse akte worden opgemaakt.

Opdracht 4

Vraag 4a

Het gaat hier om een eigendomsoverdracht van Goedwit aan Willem. De vereisten voor een geldige eigendomsoverdracht art. 3:84 lid 1 zijn: geldige titel, beschikkingsbevoegdheid, levering. De geldige titel is hier een koopovereenkomst onder eigendomsvoorbehoud art. 3:92. Goedwit is beschikkingsbevoegd, omdat zij eigenaar zijn van de apparaten. De levering geschiedt via art. 3:91 machtsverschaffing. Het gevolg is dat Willem eigenaar is met ontbindende voorwaarde art. 3:84 lid 4. Goedwit is tot het moment van betaling door Willem eigenaar onder opschortende voorwaarde (zie ook arrest Rabobank/Reuser).

Vraag 4b

Willem wordt volledig eigenaar van de producten als hij heeft betaald. Tot het moment van betaling is hij eigenaar onder opschortende voorwaarde. 

Vraag 4c

Willem kan pandrechten vestigen op de apparaten. Tot het moment van betaling aan Witgoed is Willem slechts voorwaardelijk eigenaar onder opschortende voorwaarde. Dit betekent dat Willem een pandrecht kan vestigen op de apparaten met opschortende voorwaarde. Zie ook arrest Rabobank/Reuser.

Vraag 4d

Er moet worden gekeken op welke dag een geldige eigendomsoverdracht heeft plaats gevonden. De vereisten ex. art. 3:84 lid 1 zijn een geldige titel, beschikkingsbevoegdheid en een levering. Willem is bevoegd om de wasmachines te vervreemden, dus hij is beschikkingsbevoegd. Er is ook een geldige titel aanwezig, namelijk een koopovereenkomst. De levering geschiedt door middel van bezitsverschaffing ex. art. 3:90 jo art. 3:114. Dit betekent dat Xander op 15 april 2019 eigenaar is geworden van de wasmachine. 

Opdracht 5 

Rechtseconomisch argument: De positie van de koper onder eigendomsvoorbehoud, die zijn eigendomsrecht heeft verpand, kan dit faillissementsbestendig doen. En dat is in het belang van de koper, want die kan in ruil voor die verpanding extra krediet krijgen.

Rechtsvergelijkend argument: De Hoge Raad kiest voor een dualistische benadering, omdat er nu sprake is van 2 eigendomsrechten op 1 zaak.