Aantekeningen college Wetenschapsfilosofie - Universiteit Utrecht (2022-2023)

Hoorcollege 2

Pseudo-wetenschappelijk:

• Iemand vindt dat hij een wetenschappelijke uitspraak doet, maar hij houdt zich niet aan de spelregels van de wetenschap.
• Als iemand beweert ‘’dit is hoe het is.’’ Dan komt hij op het gebied van de wetenschap. Dat is geloof vs wetenschap.

Mertoniaanse normen:

• Communisme
• Unversalisme
• Belangeloosheid
• Georganiseerde skepsis

Merton: wetenschap dient in de eerste plaats een sociale activiteit te zijn. Je moet je resultaten delen. De normen beschrijven wat een goede manier zou zijn om wetenschap te bedrijven in een sociale omgeving.

• Communisme: Het is goed om als wetenschapper je data en ideeën openbaart voor iedereen. Niets voor jezelf houden.
• Universalisme: Het zou niet uit moeten maken wie de uitspraak doet. Arm, rijk, man of vrouw.
• Belangeloosheid: je wil dat onderzoekers geen belang hebben bij het onderzoek dat ze doen.
• Georganiseerde skepsis: De gemeenschap moet een skeptische houding hebben ten opzichte van resultaten. Altijd kritisch zijn.

Dit is het doel van wetenschap.

Deductie:

• je gebruikt logica. Je hebt een premisse.
• Maar is het waar? Dan moet het overeenkomen met data.
• Validiteit en waarheid zijn belangrijk
• Soms is de inhoud van premissen niet waar. Dan is het instant niet waar. Maar het kan wel logisch en dus valide zijn.
• Als de premisse niet deugt, deugt de conclusie ook niet.
• Conclusie kan alleen waar zijn, als de premissen waar zijn. Hoe komen we daarachter? Dan moet je naar buiten gaan en zwanen observeren.

Inductie:

• Observaties en waarnemingen. Hoe vaker je dezelfde observatie doet, hoe groter de waarheid van je uitspraak is. Dit is precies wat inductie is.
• Meerdere keren testen onder verschillende omstandigheden. Dan krijg je meer bewijs voor de conclusie.
• Dit noem je positivisme, de wetenschap draait om observaties.

Metafysisch realisme: Er bestaat een externe, van onze geest en waarneming onafhankelijke wereld.

Epistemologisch realisme: Wij kunnen objectieve kennis krijgen van de externe werkelijkheid. We kunnen de wereld beschrijven zoals die echt is.

Dier is uitgestorven: ik zie hem niet meer: Dat is inductie. Probleem inductie: je kunt nooit alle observaties doen die nodig zijn om te bewijzen dat een uitspraak waar is. Inductie geeft geen garantie voor de toekomst. Meeste onderzoek in de psychologie gebruikt inductie. Aantal observaties gedaan, op basis daarvan doe je een uitspraak. Op basis van een steekproef ga je uitspraken doen over de hele wereld ‘dat is zo.’ Dat is inductie. Meer observaties is beter.

Hoe herhaalbaar is psychologisch onderzoek.

• 25% van de resultaten kan gerepliceerd worden.

Verschillende filosofen en hun opinies:

• Het realisme, daar geloofde Kant niet in. Er is geen objectief omschrijfbare wereld.
• Popper: Kant heeft gelijk wat betreft inductie, maar zijn conclusie klopt niet. Daar schieten we niks mee op.
• Derde manier van wetenschap. Inductie, deductie, maar nu ook Falsificatie.
• Demarcatie. Een waarneming die in tegenspraak is met de theorie falsificeert de theorie. Alleen een theorie die falsifieerbaar is, is wetenschappelijk. Je hebt maar 1 waarneming nodig om iets te ontkrachten.
• Adler: Menselijke actie worden gedreven door hun minderwaardigheidscomplex, zegt hij.

Ad hoc verklaringen.

• Je probeert een verklaring voor de falsificatie te verzinnen.
• Oh ja fossielen komen door de grote overstroming.
• Je accepteert de falsificatie niet.
• Je kan alleen falsificeren door observaties te doen.
• Observaties zijn zelden onafhankelijk. Helemaal theorie-onafhankelijk.
• Popper: we moeten toewerken naar basis-observaties, observaties die helemaal losstaan van de theorie. Zo basis, dat er geen discussie meer kan zijn over interpretatie.
• Licht bestaat uit deeltjes of licht bestaat uit golven. Dus zelfs in de natuurkunde is het lastig om basis-observaties te doen.
• Wij accepteren vaak niet falsificaties.

Lakatos:

• programma’s
• Wetenschapsprogramma’s hebben een harde kern, daar mag je niet aankomen.
• Daaromheen zit een ring: de beschermgordel die de harde kern beschermt.

Succesvolle programma’s hebben eisen:

• Heeft de psychologie een harde kern?
• Is er een samenhangend programma?
• Wel leidraden voor onderzoek, wel ontdekkingen en wel bruikbaar.

Behavioristen kwamen voor problemen te staan die hij niet op kon lossen. Cognitieve psychologie: input, computation, output. Behaviorisme kwam in zwaar weer. Onderzoekers zagen een manier om te denken over de psychologie: de cognitieve psychologie. Een concurrerend onderzoeksprogramma kwam er aan. Veel psychologen ‘liepen over’ naar een nieuw onderzoeksprogramma.

Kuhn beweert een cyclus:

• steeds nieuwe onderzoeksprogramma's die weer eindigen en die weer opkomen.
• Tegenslag voor de behavioristen: hoe ontstaat dan spontaan gedrag? Dat leidt tot een crisis.
• Paradigma wordt overgegooid → overlopen naar nieuw paradigma.
• De psychologie is geen wetenschap, omdat ze niet voldoen aan de eisen van Kuhn.
• Je wordt opgevoed in je eigen paradigma. In ideeën die nu gelden in de psychologie. We doen geen introspectie meer bij het brein, maar wel fMRI.

De verschillende ontwikkelingen in de wetenschap

• Deductie leidt niet tot vermeerdering van kennis. We moeten observaties doen, dat is inductie.
• Inductie probleem, daarom falsificatie. We kunnen weten hoe de wereld niet in elkaar zit.
• Lakatos is: gebruik een programma. Wanneer is wetenschap bruikbaar?
• Kuhn: Gebruik een paradigma. Iedereen is het met elkaar eens. Als je daar niet meer mee vooruit kan, dan moet je het paradigma overboord gooien. En een nieuw paradigma opzoeken.