College: Strafprocesrecht

Sheetnotes 2017/2018

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• De behandelde onderwerpen zijn in 2017/2018 hetzelfde gebleven, maar de volgorde van behandeling is nu chronologisch.

• Belangrijke artikelen die behandeld worden: Art. 167 Sv,  Art. 12 Sv, Art. 6 lid 1 EVRM en Art. 79 RO.

• De actoren van het strafproces worden besproken:

  • Verdachte (art. 27 e.v. en art. 486 Sv e.v.)

  • Raadsman (art. 37e.v. , 28a Sv en art. 6 EVRM jo. 18 GW)

  • OvJ (art. 9 Sv) 

  • De zittende magistratuur (art. 268 Sv, 368 Sv, 382 Sv, 495 Sv)

  • Het slachtoffer (art. 51 e.v. Sv) 

• Het voorbereidend onderzoek en opsporingsonderzoek (art. 140 e.v. Sv, artikel 132a Sv) worden in 2017/2018 uitgebreid behandeld, evenals de dwangmiddelen en bijzondere opsporingsbevoegdheden (art. 94 e.v., art. 126g e.v. Sv).

• Ook de de dagvaarding wordt behandeld: art 258 Sv, art. 588 e.v. Sv, art. 261 Sv, art. 6 EVRM.

• Strafbeschikking wordt ook besproken: art. 257a e.v. Sv.

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Belangrijke wijziging in geval van Ophouden voor onderzoek: de duur is 9 uur in plaats van 6 uur. Artikel 61 Sv is vervallen!  

Collegeaantekeningen 16/17

Strafprocesrecht bestaat uit 5 fases:

• Opsporing;

• Vervolging;

• Berechting;

• Strafoplegging;

• Tenuitvoerlegging vonnissen.

Bronnen van strafprocesrecht:

• Wetboek van strafrecht (art. 27 verdachte);

• Verdragen (artikelen 5,6 en 8 EVRM);

• Grondwet (artikelen 10,11,12 en 15);

• Bijzondere wet (wet RO, politiewet);

• Ongeschreven recht (jurisprudentie, beleidsstukken).

In het strafprocesrecht kunnen we ook nog onderscheid maken tussen de fase vóór de rechter en de zitting en de fase dat de terechtzitting plaatsvindt. Dit is de gematigd inquisitoir en gematigd accusatoir fase.

De politie is heeft een belangrijke taak binnen het strafprocesrecht. De politie handhaaft de openbare orde, dit is de openbare-orderechtelijke handhaving. Daarnaast doet de politie aan opsporing, dit is de strafrechtelijke handhaving.

De officier van justitie is onderdeel van het Openbaar Ministerie. De officier van justitie vertegenwoordigd het Openbaar Ministerie in de rechtbank. Bij de hoven wordt de officier van justitie advocaat-generaal genoemd. Bij de rechtbank wordt hij gewoon officier van justitie genoemd. Het Openbaar Ministerie valt onder de Minister van Justitie.

De politie doet het voorbereidend onderzoek. Veel opsporingsonderzoeken ontstaan door een aangifte. Er doet bijvoorbeeld iemand aangifte van mishandeling, smaad of intimidatie. Vorig jaar deed het Genootschap Federatief Joods Nederland aangifte wegens het verkopen van Mein Kampf. Het verkopen van dit boek is een aanzet tot haat en discriminatie (art. 137^e Sr). Het OM besliste dat het boek verkocht werd zonder voorlichting of feitelijke informatie, dat er geen sprake was van journalistieke verspreiding en dat het geen wetenschappelijk doel had. De rechtbank Rotterdam heeft de verkoper vrijgesproken. Hij zette niet aan tot haat of discriminatie. De rechtbank oordeelde dat de beperking van het verkopen van dit boek niet noodzakelijk was in een democratische samenleving.

Staande houden

In eerste instantie is er sprake van staande houden (art. 53 Sv). In de casus die we nu gebruiken gaat het over Luis C. Wanneer iemand gezien wordt als verdachte mag er inbreuk gemaakt worden op de privacy van de verdachte. Gaat het verkrijgen van bewijs niet op de juiste manier, dan wordt er gesproken van onrechtmatig verkregen bewijs. Onjuiste gegevens opgeven bij staandehouden is strafbaar.

Aanhouden

Een opsporingsambtenaar is bevoegd tot aanhouden. Iedereen mag iemand aanhouden, burgers mogen dit alleen op heterdaad. Particuliere beveiligers mogen dus ook aanhouden op heterdaad, particuliere beveiligers hebben evenveel rechten en bevoegdheden als een gewone burger. Ophouden voor verhoor mag maximaal zes uur. De tijd tussen 0:00 en 9:00 telt niet mee, daarom worden verdachten ook altijd ‘s nachts van hun bed gelicht.

Juridisch relevante films:

• To kill a mockingbird;

• The verdict

• In the name of the father;

• Justice for All;

• A Civil Action;

• Judgement at Nuremberg;

• Twelve Angry Men;

• The Star Chamber;

• One day in Europe;

• Le cas Pinochet;

• 4th amendment;

• Lucia de B.

Wie is verdachte in de zin van Sv?

Er moet een redelijk vermoeden zijn (art. 27 Sv). Het moeten voorafgaande feiten of omstandigheden zijn, objectief en waarschijnlijk en er moet een concrete verdachte zijn met een concreet feit.

Als verdachte heb je het zwijgrecht en het cautie voor verhoor. Het wetboek van strafrecht geeft een aantal waarborgen aan de verdachte. De verdachte moet dulden dat je aangehouden wordt, gefouilleerd wordt en in verzekering gesteld wordt. Die in verzekeringstelling mag maximaal twee keer drie dagen. Na die zes dagen, is er sprake van in bewaring. De criteria hiervoor zijn: er moet sprake zijn van een redelijk vermoeden van schuld, er moet een belang van een onderzoek zijn, er moet een voorlopige hechtenis feit zijn.

Verlening van de in verzekeringstelling is mogelijk na drie dagen. De officier van justitie is hier bevoegd in. Na drie dagen en 15 uren moet er een zittend lid van de rechtbank een uitspraak doen over of de in verzekeringstelling terecht is.

Volgens het EVRM heb je recht op vrijheid en veiligheid (art. 5). De in verzekeringstelling mag hier niet mee in strijd zijn.

Voorbereidend onderzoek

Er is gematigd inquisitoir. Er is nog steeds ongelijkwaardigheid tussen de verdachte en de rechter/politie. De rechter en politie kunnen dus verschillende dwangmiddelen inzetten tegen de verdachten.

Niet vrijheidsbenemende dwangmiddelen zijn:

• Computer/telefoonverkeeronderzoek;

• Infiltratie, pseudokoop;

• Stelselmatige observatie;

• Peilzenders, richtmicrofoons;

• Bloedproef;

• In beslagneming;

• Inkijkoperatie;

• Doorzoeking (huis);

• Postafvangen;

• Telefoontap.

Al deze dwangmiddelen moeten een wettelijke grondslag hebben. De telefoontap komt heel veel voor in Nederland. Er moet voor een telefoontap toestemming zijn van de rechter-commissaris.

Vrijheidsbenemende dwangmiddelen:

• Aanhouden;

• Inverzekeringstelling;

• Voorlopige hechtenis. Voorlopige hechtenis wordt bewaring genoemd. De rechter-commissaris moet toestemming geven. De eisen hiervoor zijn: voorlopige hechtenis feit, ernstige bezwaren en vluchtgevaar/maatschappelijke veiligheid. Daarnaast moet er ook nog een grond bestaan. Er moet sprake zijn van een misdrijf met een gevangenisstraf van vier jaar of meer, of er moet sprake zijn van opgesomde misdrijven in art. 57 SV. Gronden zijn bijvoorbeeld ernstig gevaar voor vlucht of gewichtige redenen van maatschappelijke veiligheid. Het zijn best wel zware eisen, dat is ook niet vreemd. Voorlopige hechtenis heeft natuurlijk ook impact op een verdachte. Na in bewaring neming kan er sprake zijn van gevangenhouding.

Uitgebreid onderzoek

• Verdachten worden gehoord en moeten getuigen;

• Er wordt een forensisch onderzoek gedaan;

• Klinisch onderzoek naar verdachte;

• Zware inbreuken op grondrechten.

Wanneer het OM er voor kiest om te vervolgen, kan het OM kiezen voor strafbeschikking of dagvaarding. Strafbeschikking komt steeds meer voor. Wanneer er gekozen wordt voor strafbeschikking, doet het OM een uitspraak. Het OM kan een taakstraf en geldboete opleggen, ontzeggen rijbevoegdheid, afstand in beslaggenomen goederen en storting in schadefonds. Wanneer je het niet eens bent met de uitspraak van de officier van justitie, kun je binnen veertien dagen in ‘in verzet’ gaan.

Wanneer het er toe komt dat een rechter een uitspraak gaat doen, moet de rechter art. 6 van het EVRM waarborgen. Een verdachte heeft recht op eerlijke behandeling “equality of arms”.