Hoorcollege 12: Persoonlijkheidsstoornissen (Psychopathologie 2, UU)

Persoonlijkheid wordt gedefinieerd als het geheel van gedragingen, gedachten en gevoelens dat een zekere mate van stabiliteit vertoont.

Five factor model (big-5): neuroticism, extraversion, agreeableness, conscientiousness, openness.

Persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door maladaptieve trekken:

• Pathologisch = afwijken van populatienorm
• Persistent = reeds lange tijd bestaan en vaak voorkomen
• Pervasief = in een veelheid aan situaties voorkomen

In vrijwel alle verklaringsmodellen gaat men er vanuit dat vroege traumatische levenservaringen hebben geleid tot een verstoorde emotionele ontwikkeling.

De wijze van aanpak in verschillende therapieën is gericht op het gang brengen van deze emotionele ontwikkeling.

Ego-syntoon: aspecten van persoonlijkheid die als passend bij de persoon worden ervaren

Ego-dystoon: aspecten van persoonlijkheid horen niet bij jezelf en niet bij de rest van de persoonlijkheid.

Cluster C: angsthazen

• Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis: steun zoekend, te weinig autonomie
  • Kan lijken op borderline
• Vermijdende-persoonlijkheidsstoornis: sociale kwetsbaarheid, geremdheid
• Dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis: controle, verantwoordelijkheid, niet spontaan

Bij persoonlijkheidsstoornis: herkent gedrag niet als probleem en wil er geen hulp voor. Zoekt hulp om conflicten met anderen op te lossen.

Cluster A: buitenbeentjes

• Paranoïde-persoonlijkheidsstoornis: waakzaam zijn, wantrouwen en achterdocht
• Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis: autonoom, isolatie
• Schizotypische-persoonlijkheidsstoornis: onafhankelijk, betrekkingsideeën (vreemde denkpatronen)

Vreemd of apart gedrag.

Custer B: lastpakken

• Borderline: impulsiviteit en onstabiel zelfbeeld
• Antisociale: weinig empathie en sociale sensitiviteit, veel agressie, uitbuiting, impulsiviteit en egoïsme
• Narcistische: zelfverheerlijking, rivaliteit
• Histrionische: indruk maken, exhibitionisme, expressiviteit

Nul-empathie komt bij veel stoornissen voor.

Tegenoverdracht = als de therapeut gevoelens op de patiënt projecteert

Overdracht = als de patiënt onbewust gevoelens op de therapeut projecteert

Classificatie en diagnostiek gebeurt aan de hand van een semi-gestructureerd interview. Is erg tijdsintensief.

Vier effectief gebleken behandelvormen voor verschillende stoornissen"

• Schematherapie
• Dialectische gedragstherapie
• Mentalization based therapy
• Transference focused therapy

Schematherapie

Focus op:

• Problematische emoties
• Biografische aspecten
• Therapeutische relatie

Schema’s zijn resultaat van een poging om pijn te vermijden. Het zijn diepgewortelde impliciete overtuigingen over zichzelf en een sjabloon voor verdere ervaringen.

Interventies op basis van cognitie (anders denken), experiënteel: anders voelen, gedragsmatig: anders doen.

Dialectische gedragstherapie

Vooral voor borderline, geworteld in de biosociale theorie: disfunctioneren emotie regulatie en invaliderende omgeving.

Mentalization based treatment

Leert eigen gedrag en dat van anderen te begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten etc. Meer psychodynamisch.

Transference focued therapy

Ook meer psychodynamisch. Ook voornamelijk voor borderline.

Focust op de ontwikkeling van mentale representaties die door internalisatie van hechtingsrelaties zijn ontstaan.

Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!

Volg me voor meer samenvattingen en hoorcollege aantekeningen!