Inleiding Privaatrecht: Verbintenissenrecht - UU - B1 - Oefententamen 2013 (2)

Vragen

Vraag 1a

Bespreek de (on)juistheid van de volgende stelling: Indien iemand toerekenbaar tekortkomt in de nakoming van een verbintenis, is voor een recht op schadevergoeding altijd verzuim vereist, maar niet altijd een ingebrekestelling.

Vraag 1b

A verkoopt en levert door feitelijke overgave een roerende zaak aan B. In situatie 1 vernietigt A de overeenkomst met B en in situatie 2 ontbindt A de overeenkomst met B. Bespreek het verschil inzake de eigendom van die zaak tussen situatie 1 en 2.

Vraag 1c

Wat is de verhouding tussen het causaal verband als bedoeld in artikel 6:162 BW ("dientengevolge") en het causaal verband van artikel 6:98 BW?

Vraag 2

Omdat Mario voor een jaar naar het buitenland gaat, wil hij een groot deel van zijn inventaris waaronder zijn tosti-ijzer van de hand doen. Hij weet dat zijn vriend Luigi hier belangstelling voor heeft en hij stuurt hem op 13 september een briefje waarin hij het tosti-ijzer te koop aanbiedt voor € 7,50. Op 15 september komt deze brief bij Luigi aan. Ondertussen blijkt dat de moeder van Mario het tosti-ijzer graag wil hebben. Daarom stuurt Mario op 20 september een sms-bericht aan Luigi dat hij het tosti-ijzer die avond aan zijn moeder zal schenken. Mario spreekt met zijn moeder af dat zij het tosti-ijzer van hem krijgt en dat hij deze een week later bij haar thuis brengt. Echter op 19 september heeft Luigi om 16.00 uur al een mailbericht verstuurd, hetwelk Mario om 16.10 uur heeft bereikt. Daarin schrijft Luigi dat hij het aanbod aanvaardt en dat hij op 22 september het tosti-ijzer bij Mario komt ophalen. Dat bericht ziet Mario pas op 21 september, omdat hij dan pas in zijn mailbox kijkt.

Vraag 2a

Is tussen Mario en Luigi een overeenkomst tot stand gekomen en zo ja op welk moment (noem datum en tijd)?

Vraag 2b

Stel dat tussen Mario en Luigi een overeenkomst tot stand is gekomen, is Luigi in dat geval eigenaar van het tosti-ijzer geworden?

Vraag 2c

Stel dat tussen Mario en Luigi een overeenkomst tot stand is gekomen, maar Mario weigert het tosti-ijzer af te geven aan Luigi. Welke juridische actie kan Luigi ondernemen indien hij het tosti-ijzer per se wil?

Vraag 3

Frans, een manisch-depressieve man heeft in een manische bui een zeer dure zeilreis geboekt bij reisbureau Flyfair voor € 3.800. Weer enigszins hersteld realiseert Frans zich dat hij zich helemaal geen dure zeiltocht kan veroorloven en hij besluit zijn boeking telefonisch te annuleren. Flyfair reageert daarop met de mededeling dat de reis inmiddels is geboekt en dat annuleren niet mogelijk is.

Vraag 3a

Kan Frans zijn boeking ongedaan maken? Bespreek hierbij ook het verweer van het reisbureau.

Vraag 3b

Wordt de beantwoording van vraag 3a anders indien Frans onder curatele is gesteld vanwege een geestelijke stoornis?

Vraag 4

Abraham is de eigenaar van een bestelbusje. Vrienden lenen met een zekere regelmaat de bus voor allerlei klussen. Ook anderen weten Abraham te vinden voor het gebruik van de bus. Als Abraham de gebruiker niet kent, rekent hij daar wel een bedrag voor. Zo heeft Levy de bus van Abraham voor een dag gehuurd. Als Levy onderweg een kop koffie uit de automaat haalt, worden de autosleutels die hij op de tafel had gelegd, weggegrist. Voordat hij goed en wel door heeft wat er gaande is, is de onbekende er met de bus vandoor gegaan. Als Levy het verhaal aan Abraham vertelt, stelt Abraham zich op het standpunt dat Levy zijn schade moet vergoeden nu de bus niet tegen diefstal is verzekerd. Levy weigert omdat hij er niets aan kon doen. De bus komt na een half jaar boven water. Hij is dan in het bezit van Wong. Wong heeft de bus onlangs gekocht van particulier Epke via een advertentie in de krant. Wong verbaast zich als hij hoort dat het om een gestolen bus gaat. Hij heeft de papieren gecontroleerd en daar leek niets mis mee. De bus heeft hij inmiddels voorzien van nieuwe banden. Wong weigert de bus terug te geven als Abraham daarom vraagt.

Schrijf een juridisch betoog (casusoplossing) waarin je de volgende vragen bespreekt:

1. Is Levy aansprakelijk voor schade jegens Abraham? Maak hierbij een vergelijking met HR 24 oktober 1997, NJ 1998, 69, Spruijt/Tigchelaar.

2. Moet Wong de bus aan Abraham afgeven en zo ja, is dat met of zonder banden?

3. Stel: Wong moet de bus afgeven. Kan Wong zijn geld terugkrijgen van Epke?

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Op grond van artikel 6:74 lid 2 BW is verzuim alleen vereist als nakoming niet blijvend onmogelijk is. Als verzuim wel vereist is, is in beginsel een ingebrekestelling vereist, echter niet altijd, zie artikel 6:83 BW. De stelling is dus gedeeltelijk onjuist.

Vraag 1b

Vernietiging heeft terugwerkende kracht, artikel 3:53 BW. Aan de overdracht ontbreekt de geldige titel waardoor A in situatie 1 eigenaar is gebleven van de roerende zaak. Ontbinding heeft geen terugwerkende kracht, artikel 6:269 BW. In situatie 2 is B ook na ontbinding nog eigenaar. Op hem rust een ongedaanmakingsverbintenis tot levering van roerende zaak aan A, artikel 6:271 BW.

Vraag 1c

Voor vestiging van de aansprakelijkheid is in ieder geval conditio-sine-qua-non verband vereist; dit is het causaal verband als bedoeld in artikel 6:162 BW. Voor de omvang van de schadeplicht geldt vervolgens het nadere causaliteitscriterium van artikel 6:98 BW. Dit artikel geeft gezichtspunten ter bepaling of het redelijk is om de schade op de aansprakelijke persoon af te wentelen.

Vraag 2a

Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding: artikel 6:217 BW. Het aanbod van Mario op 13 september is een herroepelijk aanbod artikel 6:219 lid 1 BW. Herroeping is mogelijk tot moment van aanvaarding of de verzending daarvan: artikel 6:219 lid 2 BW. Herroeping vindt plaats op 20 september. Echter Luigi heeft al op 19 september aan Mario een mail gestuurd dat hij het aanbod accepteert. De ontvangsttheorie van artikel 3:37 lid 3 BW is van toepassing en de omstandigheid dat Mario pas 2 dagen later zijn mail bekijkt, moet voor zijn rekening blijven. Dat betekent dat herroeping niet tijdig heeft plaatsgevonden en dat er dus op 19 september om 16.10 uur een koopovereenkomst tot stand is gekomen.

Vraag 2b

Van eigendomsoverdracht is sprake zodra aan alle vereisten van artikel 3:84 BW is voldaan. Mario is beschikkingsbevoegd en de geldige titel is koop. Het is nog maar de vraag of op 22 september geleverd wordt aan Luigi. Zolang levering niet heeft plaats gevonden is Luigi geen eigenaar geworden.

Vraag 2c

Luigi kan nakoming van de koopovereenkomst vorderen, artikel 3:296 BW.

Vraag 3a

Frans kan een beroep doen op het ontbreken van zijn wil; een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil: artikel 3:33 BW. Voor het ontbreken van de wil ten gevolge van een geestelijke stoornis kan Frans zich beroepen op artikel 3:34 lid 1 BW. Als Frans de stoornis ten tijde van het boeken van de reis kan aantonen, alsmede het causale verband tussen stoornis en rechtshandeling, is de rechtshandeling vernietigbaar. Een verklaring wordt vermoed onder invloed te zijn gedaan indien de rechtshandeling voor Frans nadelig was. Daarvan is in casu waarschijnlijk geen sprake, zodat Frans moet aantonen dat de rechtshandeling onder invloed van zijn stoornis heeft plaatsgevonden. Indien dit beroep slaagt, is de rechtshandeling vernietigbaar en wordt de overeenkomst geacht nooit tot stand te zijn gekomen. Vernietiging heeft terugwerkende kracht: artikel 3:53 BW. Reisbureau Flyfair zou zich kunnen verweren door te stellen dat het in gerechtvaardigd vertrouwen op de wens van Frans om de reis te boeken is ingegaan: artikel 3:35 jo. artikel 3:11 BW. Van gerechtvaardigd vertrouwen zal sprake zijn indien van het reisbureau niet kan worden gevergd dat nader onderzoek naar de wil van Frans had moeten plaatsvinden.Indien dit beroep van het reisbureau slaagt, blijft de rechtshandeling en daarmee de overeenkomst in stand.

Vraag 3b

Indien Frans onder curatele is gesteld, is hij handelingsonbekwaam: artikel 3:32 jo. artikel 1:381 BW. De rechtshandeling is dan vernietigbaar zonder dat het reisbureau daartegen verweer kan voeren. Met andere woorden: een beroep op artikel 3:35 BW is in dat geval niet mogelijk.

Vraag 4

1. Grondslag van de aansprakelijkheid is artikel 6:74 lid 1 BW. Is er sprake van een tekortkoming door Levy? Het gaat hier om een huurovereenkomst tussen Abraham en Levy. Levy huurt de bus tegen betaling voor 1 dag. Hij heeft de plicht de auto onbeschadigd terug te brengen. Echter, de bus wordt gestolen, dus kan Levy niet meer aan die verplichting voldoen. Levy stelt echter dat hij er niets aan kon doen en beroept zich daarmee op overmacht: artikel 6:75 BW.Anders dan in het arrest Spruijt/Tigchelaar is hier geen sprake van een professionele verhuurder (met de gebruikelijk verzekeringen voor dit soort situaties). Daarnaast is er in het arrest Spruijt/Tigchelaar sprake van een andere handeling dan de handeling van Levy. Levy laat op een vreemde locatie de sleutels op tafel liggen, terwijl hij koffie haalt. Dat is nalatig/verwijtbaar handelen.Dus hier wel sprake van een tekortkoming die kan worden toegerekend krachtens schuld. Artikel 74 lid 2 BW vereist geen verzuim – dus ook een ingebrekestelling is niet vereist - want nakomingis niet meer mogelijk. Aan de overige eisen wordt ook voldaan (schade en causaalverband), dus Levy is aansprakelijk.

2. Heeft tussen Epke-Wong een overdracht plaatsgevonden zoals beschreven in artikel 3:84 BW? Er is sprake van een geldige titel en levering: artikel 3:90 en artikel 3:114 BW, d.m.v. feitelijke overgave. Epke is echter beschikkingsonbevoegd, want de bus is afkomstig van diefstal. Ervan uitgaande dat Wong te goede trouw is en bovendien ook aan de overige vereisten van artikel 3:86 lid 1 BW voldoet, kan beschikkingsonbevoegdheid worden gerepareerd. Maar omdat de bus is gestolen, kan Abraham gedurende 3 jaar de bus opeisen. De situatie onder artikel 3:86 lid 3 sub a BW doet zich hier niet voor, omdat Epke een particulier is, zodat Abraham de bus kan revindiceren: artikel 5:2 BW. Is Abraham eigenaar van de banden geworden? Ja, volgens artikel 3:4 lid 1 BW moet naar verkeersopvatting een bus zonder banden als onvoltooid worden beschouwd en moeten de banden worden aangemerkt als bestanddelen van de bus. Volgens artikel 5:14 lid 1 BW is eigenaar van de bus tevens eigenaar van de bestanddelen, in dit geval de banden.

3. Wong kan zijn geld terug krijgen als hij een geslaagd beroep kan doen op artikel 6:265 lid 1 BW. Er is sprake van een tekortkoming die ernstig genoeg is om de ontbinding van de koopovereenkomst te rechtvaardigen, want er heeft geen overdracht van de bus van Epke plaatsgevonden..Artikel 6:265 lid 2 BW vereist geen verzuim, want nakoming is blijvend onmogelijk. Volgens artikel 6:269 ontbinding heeft geen terugwerkende kracht. Op grond van artikel 6:271 BW wordt Wong bevrijd van zijn verplichting tot betaling. Als hij al heeft betaald, kan hij dit bedrag van Epke terugvorderen op grond van de verbintenis tot ongedaanmaking van de reeds ontvangen prestatie.