Rechtseconomie Hoorcollege 4 Rechten UL B2 (2019-2020)

Rechtseconomie hoorcollege 4 Rechten UL B2 (2019-2020) Aansprakelijkheid

De vraag die in dit college centraal staat is: Welke invloed heeft een aansprakelijkheidssysteem op gedrag, en wat zijn de gevolgen voor de maatschappelijke welvaart van aansprakelijkheidssystemen?

1. Welke onderwerpen worden tijdens het college behandeld?

• Context
• Onrechtmatige daad
• Rechtseconomische analyse

Context

De doelen van het aansprakelijkheidsrecht:

• Aanzetten tot voorzichtigheid en daarmee het voorkomen van schade
• Het bieden van compensatiemogelijkheden
• Het bevorderen van rechtvaardigheid en conflictoplossing

Het bestaan van aansprakelijkheidssystemen leidt echter niet altijd automatisch tot voorzichtigheid. Zo gaan mensen hun handelen soms aanpassen met als enige doel het voorkomen van schadeclaims. Dit kan nadelige gevolgen voor de maatschappelijke welvaart hebben. Soms zijn de bedragen van de schadevergoedingen echter te laag, wat mensen ervan weerhoudt voorzorgsmaatregelen te nemen.

Onrechtmatige daad

Toerekening van schade aan de dader kan gebeuren op grond van onrechtmatig gedrag van de dader. Er is dan sprake van schuldaansprakelijkheid: de dader heeft verwijtbaar gehandeld en is dus schuldig. Bij unilaterale ongevallen is er sprake van één dader, en heeft het slachtoffer zelf geen schuld. Hoe meer zorg de dader betracht, hoe kleiner de te verwachten schade. Een efficiënt zorgniveau is bereikt wanneer er sprake is van de laagste maatschappelijke kosten. Bij de afwezigheid van een aansprakelijkheidssysteem zullen daders geen enkele zorg betrachten. Dit is erg inefficiënt. Bij het bestaan van een risicoaansprakelijkheidssysteem zullen ze een efficiënt niveau van zorg aanhouden. Bij schuldaansprakelijkheid hangt het efficiënte zorgniveau af van het zorgniveau dat wettelijk vereist is om aansprakelijkheid te ontlopen.

Een systeem van strikte risicoaansprakelijkheid is hier het beste, omdat het leidt tot een efficiënt zorgniveau en een efficiënt aantal activiteiten. Het aantal activiteiten dat ondernomen wordt is immers ook van belang om de totale maatschappelijke kosten ervan vast te kunnen stellen. In zo'n systeem van strikte risicoaansprakelijkheid wordt je altijd geconfronteerd met de volledige gevolgen van je eigen handelen: dit leidt tot efficiëntie.

Bilaterale ongevallen

Bij bilaterale ongevallen is de omvang van de schade afhankelijk van het gedrag van twee partijen: daders en slachtoffers. Beiden kunnen ervoor kiezen veel of weinig zorg te betrachten. Bij een systeem van strikte risicoaansprakelijkheid is de dader altijd verantwoordelijk voor de schade. Bij zo'n systeem zullen daders veel zorg betrachten en slachtoffers weinig (de dader betaalt toch wel). Dit is een inefficiënte uitkomst.

Bij een systeem van strikte schuldaansprakelijkheid is de dader alleen aansprakelijk indien hij te weinig zorg betracht heeft om het ongeluk te voorkomen. In zo'n systeem betrachten beide partijen veel zorg en is er een efficiënte uitkomst, mits het wettelijk vereiste zorgniveau efficiënt is. Dit moet dus niet te hoog of te laag zijn.

Soms kunnen daders zich ook beroepen op eigen schuld van het slachtoffer. Dit is voor slachtoffers een prikkel om zich voorzichtig te gedragen: onvoorzichtig gedrag vermindert immers de schadevergoeding die men krijgt. Een systeem van risicoaansprakelijkheid met de mogelijkheid van beroep op eigen schuld van het slachtoffer kan zo ook tot een efficiënte uitkomst leiden, mits het wettelijk vereiste zorgniveau efficiënt is. Dit is namelijk het zorgniveau dat daders aan zullen houden. De keuze van het aantal activiteiten is in dit systeem echter niet efficiënt: wanneer men eenmaal de vereiste zorgvuldigheid betracht maakt het aantal activiteiten niet meer uit. Dit betekent dat de totale kans op schade toeneemt, omdat het aantal activiteiten toeneemt.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet in de literatuur worden behandeld?

Er zijn rechtseconomen die vragen stellen bij het normatieve karakter van het recht. De discussie is of het recht beoordeeld moet worden op basis van beginselen of op basis van de gevolgen voor de welvaart. Volgens de auteurs van het boek fairness and welfare is iedereen slechter af als mensen 'beginselen' als basis van hun gedrag nemen.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen uit het vakgebied besproken.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen met betrekking tot het tentamen gedaan.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen.