Deze samenvatting is gebaseerd op het studiejaar 2013-2014.

Stamplijst Personen- en familierecht en Erfrecht

A

Ab-intestaat erven:                               Houdt in het erven naar de regels van de wet. Dit is het geval wanneer er geen uiterste wilsbeschikking is opgemaakt door de erflater.

Amsterdams verrekenbeding:              Een beding in de huwelijkse voorwaarden die de echtgenoten verplicht om aan het eind van ieder jaar gedurende het huwelijk, een optelsom te maken van de gezamenlijke baten en deze in het zelfde jaar, onderling te verdelen.

B

Beneficiaire aanvaarding:                     Het aanvaarden van de erfenis onder de voorwaarden van boedelbeschrijving. Schulden uit de nalatenschap hoeven dan niet uit eigen zak betaald te worden.

Beperkte gemeenschap:                       In de huwelijkse voorwaarden is dan gekozen voor een gemeenschappelijk deel en één of twee privé-gemeenschappen. Er kan gekozen worden voor één gemeenschappelijk deel bijvoorbeeld het echtelijk huis, maar ook voor een gehele gemeenschap van goederen op bepaalde goederen na.

Bestuur:                                                   De uitoefening, met uitsluiting van de andere echtgenoot, van de aan het goed verbonden bevoegdheden, daaronder begrepen de bevoegdheid tot beschikking en de bevoegdheid om ten aanzien van het goed feitelijk handelingen te verrichten en toe te laten.

Bewind:                                                    Ook wel meerderjarigheidsbewind genoemd. Indien mensen niet goed in staat zijn zelf beslissingen te nemen kunnen o.a. één of meer bewindvoerders worden aangesteld die verantwoordelijk zijn voor het vermogen en de goederen van de onder bewind gestelde. De onder bewind gestelde wordt echter niet handelingsonbekwaam. Opvallend is ook dat een bewind niet kan worden tegengeworpen aan een derde.

C

Codicil:                                                     Een vorm waarin iemand zijn uiterste wilsbeschikking kan gieten. In tegenstelling tot het testament is voor de totstandkoming van een codicil geen tussenkomst van de notaris vereist. Er gelden wel andere voorwaarden zie art. 4:97 BW.

Curatele:                                                  Indien mensen niet goed zelf in staat zijn beslissingen te nemen kan o.a. iemand onder curatele worden geplaatst. Er moet dan sprake zijn van een geestelijke stoornis, van verkwisting of van drankmisbruik. Iemand die onder curatele is gesteld is, in tegenstelling van de onder bewind gestelde, wél handelingsonbekwaam. Derden dienen ook van deze handelingsonbekwaamheid op de hoogte te zijn omdat ondercuratelestellingen worden gepubliceerd.

D

Donor:                                                      De man die zijn zaad voor kunstmatige donorinseminatie heeft afgestaan. Een donor wordt aangemerkt als biologische vader.

Draagplicht:                                             Hoe de kosten van de huishouding verdeeld moeten worden. (1:84 lid 1 BW). Eerst komen de kosten ten laste van de gemeenschappelijke inkomsten, anders ten laste van de privéinkomsten, vervolgens gemeenschappelijk vermogen en indien dat er ook niet is ten laste van het privévermogen van de echtgenoten.

E

Erkenning:                                               Een vader kan zijn kind erkennen wanneer de ouders niet getrouwd zijn. Bij erkenning wordt de man, vader in juridische zin.

F

Familierechtelijke betrekkingen:         Ontstaan al bij de geboorte. Er is sprake van een familierechtelijke betrekking wanneer er sprake is van bloedverwantschap. Familierechtelijke betrekkingen zijn o.a. van belang bij het erfrecht.

Fictieve massa:                                       De grootte van de legitieme portie wordt berekend aan de hand van een fictieve massa (art. 4:65 BW). De erfgenaam is op deze manier beschermd tegen vlak voor de dood gedane schenkingen.

Finaal verrekenbeding:                         Een beding in de huwelijkse voorwaarden die er voor zorgt dat alle baten en schulden aan het eind van het huwelijk verdeeld worden alsof het echtpaar in gemeenschap van goederen getrouwd was.

Fourneerplicht:                                       De verplichting van echtgenoten om geld ter beschikking te stellen om de kosten van de huishouding te voldoen (art. 1:84 lid 2 BW)

G

Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap: De procedure van art. 1:207 BW. Wordt vaak ingesteld door moeder of kind wanneer de vader weigert het kind te erkennen.

Geregistreerd partnerschap:               Een samenlevingsvorm die erg lijkt op het huwelijk. Voor het geregistreerd partnerschap is alleen, in tegenstelling tot het huwelijk, geen verklaring ten overstaan van de burgerlijke stand vereist en er gelden andere regels ten aanzien van de kinderen.

H

Handelingsonbekwaam:                        Een persoon die handelingsonbekwaam is kan in principe zelfstandig geen rechtshandelingen verrichten. Doet hij of zij dit toch dan zijn de rechtshandelingen vernietigbaar.

J

Juridische vader:                                   De biologische vader is niet altijd van rechtswege, ook vader in juridische zin. Wanneer er een kind ter wereld komt buiten het huwelijk dan moet de biologische vader, om juridische vader te worden, het kind erkennen. Andersom wordt de man binnen het huwelijk, volgens het recht, automatisch als juridische vader aangemerkt los van de vraag of hij de biologische vader is.

K

Koude uitsluiting:                                   Een vorm van huwelijkse voorwaarden waarbij iedere vorm van gemeenschappelijk inkomen of vermogen is uitgesloten. Echtgenoten zijn alleen verplicht elkaar het nodige te verschaffen (1:80 BW).

L

Last:                                                          Iets wat een erfgenaam of legataris moet doen op straffe van het vervallen van het zijn van erfgenaam of legataris. Een last moet worden opgenomen in een testament.

Legaat:                                                     Via een legaat kan iemand ook goederen verkrijgen. Een Legaat wordt opgenomen in een testament. Opvallend is dat de legataris verkrijgt onder bijzondere titel, waar een erfgenaam eigendom verkrijgt onder algemene titel.

Legitieme portie:                                    Is een dwingendrechtelijke claim op een deel van de nalatenschap. De legitieme portie zorgt er bijvoorbeeld voor dat de kinderen niet geheel onterfd kunnen worden.

M

Mentorschap:                                          Indien iemand niet goed zelf in staat is beslissingen te nemen kan o.a. iemand een mentor worden toegewezen. Deze mentor  is verantwoordelijk voor  niet-vermogensrechtelijke dingen (bijvoorbeeld verzorging of begeleiding). Tijdens het mentorschap is de mentor bevoegd om rechtshandelingen te doen voor de persoon. De persoon dan zelf is niet bevoegd om deze rechtshandelingen te verrichten (1: 453 BW).

O

Ontkennen van het vaderschap:         De man wordt, indien er een kind wordt geboren binnen zijn huwelijk, van rechtswege de juridische vader van het kind. Indien hij niet de biologische vader is, en geen juridische vader wil zijn kan hij het vaderschap ontkennen. De moeder van het kind en het meerderjarige kind zelf kunnen ook een procedure starten om het vaderschap te ontkennen (art. 1:200 BW).

Ouderlijk gezag:                                     betekent dat de ouder beslissingen mag nemen over de opvoeding en de verzorging van zijn of haar kind. Daarnaast mag hij of zij het vermogen van zijn kind beheren en rechtshandelingen verrichten in naam van zijn of haar zoon of dochter. Het uitgangspunt is dat de ouders gezamenlijk ouderlijk gezag hebben.

P

Parentelen:                                              Lijnen van bloedverwantschap die het erfrecht hanteert. Er zijn vier groepen parentelen. De groepen zijn hiërarchisch. Dat betekent dat als er een erfgenaam wordt gevonden in groep 1, er verder niet meer gezocht hoeft te worden naar erfgenamen in groep 2, enz.

Plaatsvervuller:                                      Een persoon die in de plaats van iemand anders erft ( art. 4:10 lid 2 BW). Het gaat meestal of een kind van een overleden erfgenaam.

R

Reprise:                                                   Een recht wat ontstaat indien één van de echtgenoten een gemeenschapsschuld voldoet met geld vanuit zijn privévermogen. Het gaat in dit geval dus om een recht van de echtgenoot op de gemeenschap.

Récompense:                                          Een recht wat ontstaat indien een privé-schuld van één van de echtgenoten voldaan wordt met geld van de gemeenschap.  Het gaat in dit geval dus om een recht van de gemeenschap op de echtgenoot.

Regeling van de langstlevende echtgenoot: erfgenamen kunnen niet hun erfdeel opeisen zolang de echtgenoot van de erflater nog in leven is. Zo kan de echtgenoot rustig van zijn oude dag genieten. De erfgenamen krijgen wel een vordering op de echtgenoot.

Reparatiehuwelijk:                                 Als een koppel besluit na de scheiding te hertrouwen kan men kiezen voor een reparatiehuwelijk. Alle gevolgen van het vorige huwelijk herleven dan alsof er geen echtscheiding heeft plaatsgevonden (1:166 BW).

T

Testamentaire erven:                            Erven naar de regels van de uiterste wilsbeschikking. De wilsbeschikking moet daarvoor wel voldoen aan de vereisten. Bijvoorbeeld dat de wilsbeschikking persoonlijk is opgesteld en in de juiste vorm is gegoten.

Toestemmingsvereiste:                        Voor de rechtshandelingen die worden genoemd in art. 1:88 BW, moet de echtgenoot toestemming hebben van de andere echtgenoot. Wordt er niet aan het vereiste van toestemming voldaan dan kan de andere echtgenoot de rechtshandeling vernietigen (art. 1:89 BW).

U

Uitsluitingsclausule:                              Indien de erflater of schenker niet wil dat zijn schenking of erfenis in de gemeenschap van goederen valt, kan hij of zij gebruik maken van de uitsluitingsclausule (art. 1:94 lid 2 BW).

V

Verwekker:                                              De man die zelf de daad tot verwekking heeft verricht. Wordt aangemerkt als biologische vader.

Verwerping:                                             Het afwijzen van de erfenis in zijn totaliteit. Men wordt dan geacht nooit erfgenaam te zijn geweest.

W

Wilsrechten:                                            Rechten die voorkomen dat een goed met grote immateriële waarden naar de stief familie gaat, in het geval de regeling van de langstlevende echtgenoot plaatsvindt. Een voorbeeld van zo’n goed is een kettinkje van grootmoeder of een bijzonder schilderij.  De wilsrechten staan genoemd in de artikelen 4:19 t/m 4:22 BW.

Z

Zuivere aanvaarding:                             Het volledig aanvaarden van de erfenis, dus zowel de baten als de schulden.