Wat zeggen de collega's en de wetenschap over auteursrechten

Knoowy

https://knoowy.nl/info/copyright

Mag je samenvattingen online verkopen of publiceren?

• Een auteursrechtelijk beschermd werk moet een origineel en creatief karakter hebben. Een samenvatting is dus niet per definitie plagiaat, want men kan er eigen creativiteit in kwijt. De originele tekst wordt daarmee dusdanig in de woorden van de student herschreven, dat het gezien kan worden als een nieuw origineel werk.
• Het is toegestaan documenten op Knoowy te verkopen mits jij de auteursrechthebbende persoon bent van het document. Indien jij een onderscheidend document hebt gemaakt, zul je dus altijd het auteursrecht hierover houden, en zul je ook altijd de enige zijn die dit document mag verspreiden. Mocht toch iemand anders inbreuk maken op jouw auteursrecht door bijvoorbeeld onrechtmatige verspreiding, dan kun je misbruik melden.

Waar moet een samenvatting aan voldoen?

• Je kunt je natuurlijk afvragen waar een samenvatting, die je wil verkopen op Knoowy, aan moet voldoen. Immers, indien je een werk van iemand anders zonder toestemming kopieert en massaal verspreidt onder een grote groep studenten, dan ben je in overtreding. Je samenvatting moet daarom een origineel en creatief karakter hebben. In de praktijk komt dit neer op het niet letterlijk overnemen van grote stukken tekst uit een boek. De tekst in je samenvatting moet je in je eigen woorden omschrijven. Wil je toch iets letterlijk kopiëren? Dan kun je de tekst citeren. Wanneer je het college van de professor vertaalt naar je eigen woorden en ideeën, dan ben je bezig zelf een origineel en creatief werk te maken. Dit werk mag je verspreiden onder studenten.

Stuvia

https://www.stuvia.nl/auteursrechten

• Iedereen weet eigenlijk wel wat plagiaat of auteursrecht inhoudt. Toch willen we graag van deze gelegenheid gebruik maken om je geheugen een beetje op te frissen...
• Plagiaat willen we maar al-te-graag voorkomen op Stuvia en daarom nemen we even de tijd om dit aspect uitgebreid aan te halen. Laten we eerlijk zijn, een bekende reactie op Stuvia is altijd: 'Tjee, bemoedig je op deze manier niet juist aan dat mensen alles van elkaar gaan jatten'. Wij denken van niet. Sterker nog, we denken juist dat door Stuvia het creëren van beter werk wordt aangemoedigd doordat studenten op deze manier van elkaar kunnen leren en anderzijds het onderwijs wordt gestimuleerd om met vernieuwend materiaal te komen. Kennisdeling, samen beter worden en van elkaar leren, dat is waar Stuvia om draait. Desalniettemin toch even het juridisch geneuzel met elkaar doornemen.

Auteursrechten

• Het maakt niet uit wat, maar als je iets origineels hebt gemaakt gaat hier het auteursrecht voor op. Dit is een recht dat aangeeft dat jij iets hebt gemaakt en iemand anders daar niet zomaar mee vandoor kan/mag gaan. Uitsluitend jij mag beslissen over de exploitatie van jouw documenten en dit recht beschermt jou dan ook tegen eventueel misbruik door anderen. Keep in mind, juist met dit recht blijven mensen gestimuleerd creatief en vernieuwend te zijn.
• In artikel 1, van de Auteurswet wordt het auteursrecht als volgt omschreven:
• Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.
• Op het moment dat jij iets origineels hebt geschreven of gemaakt, is het auteursrecht in eerste instantie van invloed op de maker. Echter hoeft dit recht niet altijd in handen van de maker te blijven. Het kan bijvoorbeeld ook zo zijn dat de maker besloten heeft dit recht te verkopen of dat de maker onder contract staat van een bedrijf die dit auteursrecht opeist. Daarnaast kan het ook zo zijn dat de maker komt te overlijden. Het auteursrecht zal nu automatisch worden overgegeven op de erfgenamen van de persoon in kwestie. Vanaf dat moment zijn zij de nieuwe auteursrechthebbende.
• Het auteursrecht kan eigenlijk in twee onderdelen worden gedefinieerd: het alleenrecht om het werk openbaar te maken en het alleenrecht om het werk te verveelvoudigen. Dit houdt in dat niet iedereen zomaar iemand anders zijn of haar werk openbaar mag maken of verspreiden. Hiervoor is allereerst de toestemming nodig van de auteursrechthebbende. Deze heeft immers als enige het volledige alleenrecht over het auteursrechtelijke beschermde document.
• Binnen Stuvia betekent dit dat er alleen documenten mogen worden geupload waarvan de uploadende persoon ook de auteursrechthebbende van het document is. Deze persoon houdt alle rechten over het document en bepaalt ook wat ermee gebeurt. Zo kan het document worden aangepast, te allen tijden worden verwijderd, betaald of gratis worden aangeboden op het platform. Stuvia houdt zich dan ook niet verantwoordelijk voor de uitwisseling van documenten.

De Wetenschap

Bron: https://rsnijders.info/vakblog/2014/04/04/college-aantekeningen/

Wie heeft het auteursrecht op college aantekeningen?

• Het uitwisselen van college aantekeningen gebeurt al decennia lang tussen studenten van universiteiten en hogescholen. Tegenwoordig gaat ook dat digitaal (natuurlijk) en zijn er meerdere sites die zich gespecialiseerd hebben in het delen en verspreiden van studiedocumenten. Een docent constateerde dat er aantekeningen van zijn colleges te vinden waren op de website studeersnel.nl en hij vroeg zich af of dit wel toegestaan was en of je als onderwijsinstelling actie moet/kan ondernemen om dit tegen te gaan. In de voorwaarden staat opgenomen dat je als auteursrechthebbende een verzoek tot verwijdering kunt indienen en dat leidt meteen tot de vraag wie dan het auteursrecht heeft op college aantekeningen.

Wat zegt de wet?

• Artikel 1 van de Auteurswet zegt: Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. Op het moment dat je een werk maakt ben je automatisch de auteursrechthebbende en met dat recht kun je dat werk openbaar maken (publiceren) en verveelvoudigen (verspreiden en delen met anderen).
• Niet alleen heb je al heel snel het auteursrecht op een werk, iets dat je zelf maakt (schrijft, tekent, bouwt, filmt, fotografeert enz) is ook al snel een werk in de zin zoals het in artikel 1 genoemd wordt. Daar zitten echter wel grenzen aan want het is logisch dat niet alles zomaar als jouw werk bestempeld kan worden. Als je iets overneemt van een ander dan is die eerste maker de rechthebbende en krijg je niet zo maar zelf het auteursrecht op een kopie ervan. Ook als je niet iets 1 op 1 overneemt maar een bewerking of een vertaling van iets maakt, heb je niet automatisch het auteursrecht op die vertaling of bewerking. In jurisprudentie is vastgelegd dat er sprake moet zijn van een eigen oorspronkelijk karakter en een persoonlijk stempel van de maker voordat een werk auteursrechtelijk beschermd kan zijn.

Auteursrecht op de stof of op de college aantekeningen?

• In een college waar studenten aantekeningen maken heb je inderdaad met auteursrechten te maken. Een docent heeft de lesstof samengesteld of ontwikkeld, gebruikt daar zelf ontwikkeld onderwijsmateriaal bij of hergebruikt dat zelf ook van anderen. In de praktijk is het bijna altijd een mix van materialen en lesstof die door een docent zelf bedacht en gemaakt is – en dus als auteursrechtelijk beschermd werk gezien kan worden – en materialen van anderen die hij of zij zelf ingebed heeft in de lesstof. Het zal van docent tot docent en van vak tot vak verschillen hoe die mix er precies uitziet.
• Ook een student die aantekeningen maakt doet dat niet altijd op dezelfde manier. Schrijf je alles in je eigen bewoordingen op en maak je dus zelf samenvattingen van de les, dan zal die student auteursrechthebbende zijn van het werk dat hij of zij gemaakt heeft. Maak je met je mobiel foto’s van alle slides en het onderwijsmateriaal dat een docent gebruikt, dan ontbreekt het eigen oorspronkelijke karakter en persoonlijk stempel van de maker. En is het zeker geen auteursrechtelijk beschermd werk.

Voor eigen gebruik of op internet zetten?

• Zolang een werk niet openbaar gemaakt wordt is het onderscheid niet van belang. Voor een docent geldt een onderwijsexceptie in de Auteurswet die het mogelijk maakt om materialen van anderen in de les te gebruiken en studenten mogen voor eigen studiedoeleinden alle aantekeningen maken en gebruiken die ze maar willen. Dat wordt een ander verhaal als je college aantekeningen op internet gaat zetten en al helemaal als je er geld voor gaat vragen. Openbaar maken is immers een recht dat alleen de auteursrechthebbende heeft en door het delen met anderen (en er geld voor te vragen zoals bijv. bij Stuvia) verveelvoudig je het ook nog eens, wat ook een recht is dat voorbehouden is aan de auteursrechthebbende.
• Het lastige is dat het bijna ondoenlijk is om voor elk geplaatst studiedocument na te gaan of alles in orde is qua auteursrecht. Heeft de student alle aantekeningen zelf gemaakt en zijn er duidelijke verschillen ten opzichte van het materiaal dat de docent zelf gebruikt heeft? Dan zal de student de eigenaar van die aantekeningen zijn en mogen die zonder problemen verspreid en zelfs verkocht worden. Bevatten de aantekeningen grafieken, schema’s of zelfs de complete teksten die door een docent gebruikt zijn? Dan wordt het heel snel heel ingewikkeld met de exacte status van zo’n werk.

Principieel of pragmatisch?

• Docenten en/of onderwijsinstellingen zullen meestal niet blij zijn als studiedocumenten door studenten verspreid worden via sites als Studeersnel of Stuvia. Bij Studeersnel worden de populaire documenten als “premium” aangemerkt en die kun je alleen maar downloaden als je zelf ook aantekeningen, oude tentamens of samenvattingen uploadt naar de site. Stuvia stimuleert zelfs expliciet de verkoop van college aantekeningen en pronkt met voorbeelden waarbij studenten honderden euro’s verdiend hebben. Zeker als er indirect verdiend wordt aan het gegeven onderwijs zullen docenten en instellingen al snel genegen zijn het als een ongewenste praktijk te zien.
• Daar kun je heel principieel naar kijken maar je zult per geval – en dus per document – moeten bekijken of ze rechtmatig gepubliceerd zijn en gedeeld mogen worden. En zelfs dan blijft er veel ruimte voor (verschillende) interpretaties van wie voor welk deel rechthebbende is. Daarbij loop je mijns inziens als onderwijsinstelling meer imagoschade op dan dat je voorkomt als je het verspreiden van studiedocumenten tegen probeert te gaan. Je kunt er daarom maar beter pragmatisch mee omgaan. Want college aantekeningen die populair zijn zou ik als reclame zien voor de docent en de onderwijsinstelling. En dat geldt ook voor de studenten die in staat zijn om college aantekeningen te maken waar anderen (veel) voor willen betalen.
• Misschien moet je je juist zorgen maken als je instelling, opleiding of vak helemaal niet voorkomt op één van die sites. Of als de studiedocumenten van jouw instelling in de digitale ramsjbak belanden.