Hoorcollege 8: Forensische psychologie

Forensische settings

• Voorhechtenis: Individu wacht op een uitspraak van de rechter
• Gevangenis: Individu is al veroordeeld
• Forensisch psychiatrische centra (open of gesloten): individu vormt een gevaar voor zichzelf en/of zijn omgeving
• Fornenisische verslavingsklinieken: ter gevolgen van middelgebruik
• Pieter Baan Centrum: diagnostiek en risicotaxatie

Doelgroep

• Mannen 90%: doordat ze sneller geneigd zijn agressief gedrag te vertonen
• 25-45 jaar 60%: jongeren mensen ontvangen vaak lichtere straf en voeren minder heftige daden uit
• Migratieachtergrond 65%: is disproportioneel met de samenstelling van de populatie
• Middelengebruik 65%

Risk-Need-Responsivity Model
Big 4: tellen zwaar mee
Geschiedenis van antisociaal gedrag
Antisociaal persoonlijkheidspatroon
Antisociale cognities
Antisociaal netwerk: bvb crimineel netwerk
Moderate 4: tellen minder zwaar mee
Familie/gezinsomstandigheden
School/werk
Vrije tijd/ontspanning
Middelengebruik
Need
Dynamische noden: gebaseerd op risico
Intensiteit van de behandeling wordt aangepast aan risico. Minder hoog risico leidt tot een minder intensieve behandeling
Responsiviteit: de behandeling moet aansluit bij de dader, zoals zijn intellect, persoonlijke stijl

Stoornissen in de forensische setting

• Aan middelen gebonden stoornissen 33-36%
• Psychotische stoornissen 18% in TBS
• ADHD: heeft te maken met impulscontrole
• Autisme spectrum stoornissen
• Parafiele stoornissen/pedofilie
• Impulscontrole stoornissen
• Traumagerelateerde stoornissen
• Persoonlijkheidsstoornissen 18-30%: Bij cluster B hebben anderen vaak hier meer last van en is er weinig behandelmotivatie

Narcistische persoonlijkheidsstoornis: algemeen 0.2-3.3%, in forensische setting 30%

• Grandioos zelfbeeld
• Nood aan admiratie
• Arrogant
• Gevoel bijzondere rechten te hebben
• Fantasieën van macht, succes etc
• Jaloers op anderen
• Voelt zich speciaal
• Gebrek aan empathie
• Uitbuitend

Antisociale persoonlijkheidsstoornis: 0,2-3,3%. In FS 30%

• Niet conformeren aan sociale normen (herhaald illegaal gedrag)
• Bedrieglijkheid (liegen bedriegen)
• Impulsiviteit
• Irriteerbaarheid en agressie
• Roekeloze minachting voor de veiligheid van zichzelf en anderen
• Consistent onverantwoordelijk gedrag
• Gebrek aan berouw

Borderline persoonlijkheidsstoornis: 1,5-5.9% in FS 30%. vaker bij vrouwen gediagnosticeerd

• Instabiele relaties
• Identiteitsproblemen
• Verlatingsangst
• Suïcidaal gedrag
• Gevoel van leegte
• Affectieve instabiliteit
• Paranoia/dissociatie

Psychopathie
Factor 1: affectief/interpersoonlijke
Affectief: gebrek aan schuld, emotioneel vlak, gebrek aan empathie, gebrek aan verantwoordelijkheid
Interpersoonlijk: gladheid/oppervlakkige charme, grandioos, pathologisch liegen, bedriegen/manipuleren
Factor 2: antisociale/levensstijl
Antisociaal: slechte gedragscontrole, vroege gedragsproblemen, delinquent gedrag in de jeugd, intrekking van voorwaardelijke vrijlating, criminele veelzijdigheid
Levensstijl: nood aan stimulatie, gebrek aan realistische lange termijn doelen, parasitische levensstijl (leven op anderen), impulsiviteit, onverantwoordelijkheid
Andere
Promiscue seksueel gedrag
Veel korte termijn relaties

Risicotaxatie:

• Nood aan externe informatie: ter aanvulling en om te controleren of de cliënt te waarheid verteld
• Gebruik van delictanalyse: eerst wordt dossier gelezen en dit wordt met de cliënt aangevuld. Zo wordt er een tijdlijn gemaakt om te kijken hoe de situatie tot stand is gekomen
• Gebruik van interviews: ook over de algemene achtergrond
• Gebruik van risicotaxatie instrumenten: op basis van het RNR model
• Belangrijk voor de rechtbank: speelt mee in de uiteindelijke beslissing

Diagnostiek: 

• Nood aan observatie
• Gebruik van externe informatie: in verschillende contexten zijn verschillende opvattingen
• semi-gestructureerde interviews: bvb voorafgaand een stoornis in gedachten
• Belangrijk voor de verdere behandeling
• Voorzichtig met persoonlijkheidsstoornissen: heeft groot impact op behandeling

Persoonlijkheidsstoornissen kunnen moeilijk vast te stellen zijn. Iemand met psychopathie is manipulatief en iemand met narcisme kan charmant en sociaal zijn

Behandeling

• Moeizaam en niet altijd effectief → longstay patiënten, zitten al lang in behandeling en er is niet echt zicht op vrijlating.
• Betere uitkomsten in forensische zorg dan in de gevangenis
• Beter als RNR principes worden toegepast
• Afhankelijk van de stoornis
• Moeilijk bij cluster B persoonlijkheid: patiënten zien het probleem niet, willen niet veranderen waardoor de verandering erg moeilijk is

Moeilijkheden bij behandeling

• Niet iedereen wil in behandeling
• Niet iedereen kan in behandeling: vallen soms tussen 2 dingen in
• Er wordt nog gezocht naar welke behandeling het best werkt. Er zijn nog weinig bewezen behandelingen voor persoonlijkheidsstoornissen
• Lastig om te kijken of je moet behandeling op risicofactoren of persoonlijkheidsstoornissen
• Onderzoek is moeilijk bij deze groep omdat ze moeilijk te bereiken zijn en niet meewerkend