Adolescenten nemen meer risico’s dan kinderen of volwassenen. Toch beschikken adolescenten volgens lab onderzoek al over dezelfde kennis en vaardigheden om gevaar in te schatten als volwassenen. Als jongeren hun keuzes zelf maken, nemen ze weinig risico’s. Maar als andere jongeren betrokken zijn, komt risicogedrag veel vaker voor. Dit onderzoek gaat in op de neurologische kant van deze relatie.

Leeftijdsgenoten (peers) blijken de belangrijkste omgevingsinvloed te zijn voor jongeren. Dit blijkt al uit eerder onderzoek naar delinquent gedrag onder jongeren. Hieruit bleek ook dat jongeren die geneigd zijn tot risicogedrag, vaker vrienden met elkaar zijn door selectie en socialisatieprocessen. Bij een onderzoek waarbij jongeren en volwassenen met een auto moesten rijden en proberen niet te crashen als er een muur verschijnt, bleek dat er meer risico’s genomen worden door jongeren als er anderen bij zijn, dan wanneer ze alleen spelen. Dit effect was sterker bij jonge adolescenten dan bij oudere adolescenten en volwassenen.

Het neurologische model van peer invloeden

Uit onderzoek is duidelijk geworden dat mensen tijdens de adolescentie gevoeliger zijn voor peer invloeden. Peers zorgen voor sterke motivatie om te voldoen aan verwachtingen, door de directe sociale beloning die hierop volgt. Het neurologische model gaat uit van 3 basis assumpties. De eerste is dat we keuzes maken op basis van cognitieve processen en affectieve invloeden. Als je een bepaald gevoel verwacht naar aanleiding van je keuze, kan dit je keuze beïnvloeden. Dit geldt ook voor positieve reacties in de omgeving. Bij een onderzoek dronken mensen meer van een onbekende vloeistof als de omgeving uit lachende gezichten bestond dan als die bestond uit boos kijkende gezichten. Op neurologisch niveau blijken we zelfs gevoelig te zijn voor deze cues op onbewust niveau, ze sensitiseren ons voor bepaalde keuzes. Als tweede assumptie wordt aangenomen dat jongeren sterker ‘bottom-up’ reageren op sociale invloeden. Dit wordt veroorzaakt door geslachtshormonen die actief worden in de adolescentie, die zorgen voor een hogere gevoeligheid voor oxytocine in het lymbische systeem, waaronder de amygdala en het ventraal striatum. Oxytocine wordt onder andere geassocieerd met hechting.

De waarde die adolescenten hechten aan de meningen van peers is opvallend. Dit effect bestaat niet alleen bij mensen, maar is ook bij ratten gevonden. Neurologisch blijkt dat adolescenten hogere neurale activatie laten zien bij sociale stimuli. Als derde assumptie wordt gesteld dat adolescenten meer moeite hebben met de ‘top-down’ controle van hun impulsieve gedrag. Zelf-regulatie ontwikkelt zich langzamer dan andere processen in de puberteit. Dit heeft invloed op inhibitie van impulsief gedrag, probleem oplossend vermogen, omgaan met regels en rekening houden met de toekomst. Door deze langzamere ontwikkeling laten adolescenten zich makkelijker beïnvloeden door andere factoren als de zelf-regulatie nog niet volledig ontwikkeld is.

Mechanismen van de peer invloed

Om de gevoeligheid van adolescenten voor peer invloeden te bepalen werd een onderzoek opgezet. De bedoeling was om te achterhalen of de aanwezigheid van peers invloed had op de keuzes van adolescenten door de onbewuste cues, door het inhibitieproces te onderbreken of beiden. Dit werd gedaan door jongeren alleen, of in bijzijn van 2 peers een traject op een simulator te laten rijden, waarbij keuzes gemaakt moesten worden over stoppen of doorrijden bij een stoplicht. Er was een beloning op basis van hoe snel het traject afgelegd werd. Het bleek dat in het bijzijn van peers meer risico’s genomen werden. Dit zelfde resultaat werd gevonden in een ander onderzoek waar een adolescent tijdens de taak alleen was, of werd bekeken door een peer. Bij herhaling van het stoplicht experiment werd meer aandacht besteed aan hersenonderzoek om te achterhalen welke neurologische processen van invloed waren. Bij de peer-conditie bleek er meer activiteit te zijn in het beloningssysteem, wat bewijst dat adolescenten een beloning meer waarde toekennen als hun peers erbij zijn.

Conclusies

Er kan moeilijk onderscheid gemaakt worden tussen de risico’s die genomen worden op basis van de verwachte beloning en die op basis van een slecht ontwikkeld controle systeem. Deze twee blijken beiden invloed te hebben. Er moet meer onderzoek gedaan worden om de gevoeligheid van adolescenten voor peer invloeden in kaart te brengen. Aan dit onderzoek wordt door deze auteurs dan ook gewerkt.