Inleiding burgerlijk recht - UL - B1 - Eindtoets 2008

Vragen

Vraag 1

Bart heeft besloten een nieuwe hobby te beginnen: hij wil gaan filmen. Wanneer hij een advertentieblad van Doorsma bekijkt ziet hij daarin een handycam van het merk Zomer voor de redelijke prijs van €350. Hij belt met Doorsma en vraagt “of de handycam uit de advertentie nog op voorraad is”. Wanneer Doorsma daarop bevestigend antwoordt, laat Bart hem weten dat hij zijn dochter Astrid langs zal sturen, die meer verstand heeft van camera’s, en dat Doorsma de rekening maar naar Bart moet sturen. Vervolgens vraagt hij zijn dochter om de handycam van €350 te gaan halen. Eenmaal in de winkel koopt Astrid echter op naam van zijn vader een duurdere handycam, die eveneens in het advertentieblad staat. De handycam lijkt op de goedkopere, maar heeft veel meer mogelijkheden. Wanneer Bart drie weken later de rekening krijgt, schrikt hij van de prijs: €700. Is Bart gehouden de rekening te betalen?

Vraag 2

Bas ontvangt op 7 april een brief van Aad bevattende een aanbod tot het sluiten van een overeenkomst inhoudende de verkoop van zijn Italiaanse designauto voor €87.500. Op 12 april verzendt Bas een brief aan Aad waarin hij het aanbod van Aad aanvaardt. Deze brief bereikt Aad op 14 april. Op 11 april bedenkt Aad zich en stuurt diezelfde dag nog een brief aan Bas waarin hij zijn aanbod herroept. Deze brief bereikt Bas op 13 april. Is een overeenkomst tot stand gekomen en zo ja, wanneer?

Vraag 3

Kees verkoopt op 2 mei 100 koeien aan Berend. Levering en betaling zullen plaatsvinden bij Berend op 2 juni. Halverwege mei breekt een koeienziekte uit. Op 16 mei verbiedt de overheid als gevolg van de crisis tot nader order het vervoer en de aflevering van koeien. Als gevolg daarvan blijft levering van de koeien aan Berend uit. Kees vordert op 3 juni betaling van de koopprijs. Is Berend gehouden de koopprijs op 3 juni te betalen?

Vraag 4

Esther is 16 jaar. Wanneer zij midden in de nacht van een schoolfeest thuis komt, stormt het hard. Toch zet zij haar fiets aan de rand van de stoep op de fietsstandaard, direct naast de auto van Vincent die in het parkeervak geparkeerd staat. De fiets waait om tengevolge waarvan een deuk in de auto van Vincent ontstaat. De schade bedraagt €3.000. Is Esther aansprakelijk?

Vraag 5

Gerard is het slachtoffer van een ongeluk. Als gevolg hiervan overlijdt hij twee weken later. Vast staat dat Peter het ongeluk veroorzaakt heeft en dat hij jegens Gerard aansprakelijk is op grond van art. 6:162 BW. Welke van de onderstaande schadeposten van de moeder van het slachtoffer komt/komen voor vergoeding in aanmerking?

1. gederfd levensonderhoud; Gerard zorgde al enkele jaren financieel voor zijn moeder;

2. de gederfde levensvreugde door het gemis van haar zoon;

3. de kosten van vervoer die zij heeft moeten maken om haar zoon in het ziekenhuis te bezoeken.

Vraag 6

Arend verkoopt en levert een prachtig, hem in eigendom toebehorend schilderij aan een museum. De prijs is laag, maar in de koopovereenkomst is bepaald dat het museum het schilderij in een mooie zaal zal tentoonstellen en het niet aan derden mag verkopen. Wanneer het museum enkele jaren later in geldnood komt te verkeren, verkoopt en levert het museum het schilderij aan Sem. Is Sem ondanks het koopverbod eigenaar geworden van dit schilderij?

Vraag 7

Het museum verkoopt en levert aan Pim een beeld, dat het in bruikleen heeft van Johannes. Krachtens een bij de levering gemaakt beding mag het beeld bij het museum blijven om te kunnen worden tentoongesteld. Na enkele jaren gaat het museum failliet en het museum zal ontruimd worden. Zowel Johannes als Pim vordert afgifte van het beeld van de curator van het museum. Aan wie moet de curator het beeld afgeven?

Vraag 8

Ed is eigenaar van een omvangrijke geluidsinstallatie, die hij heeft aangeschaft voor zijn wereldtoernee. Tot zekerheid voor de betaling van de koopprijs is hierop ten behoeve van Cor, de verkoper van de geluidsinstallatie, een stil pandrecht gevestigd. Na beëindiging van zijn toernee verkoopt en levert Ed door feitelijke overgave de geluidsinstallatie aan Vinn die het recht van Cor kent noch behoort te kennen. Kan Cor, wanneer betaling van de koopprijs uitblijft, zijn pandrecht met succes inroepen tegen Vinn?

Vraag 9

Patrick en Mayke zijn gehuwd in algehele gemeenschap van goederen. Hun vermogen, waaronder een huis, bedraagt €400.000. Uit hun huwelijk zijn drie kinderen geboren: Ans, Beertje en Carlijn. Uit een eerdere relatie had Mayke al een zoon, Dennis. Op zekere dag besluit Patrick een oude wens van hem te vervullen door een motor voor zichzelf te kopen. Omdat hij de koopprijs van €50.000 niet in één keer wil betalen, spreekt hij met de verkoper af dat hij de motor in tien maandelijkse termijnen zal betalen. Wanneer hij vol trots thuiskomt met zijn nieuwe motor, is Mayke niet blij. Kan Mayke de koop met succes aantasten?

Vraag 10

Enkele maanden later overlijdt Patrick zonder dat hij een testament had gemaakt. Wie zijn de erfgenamen van Patrick en hoe is de wettelijke verdeling van de nalatenschap over deze erfgenamen?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Ja, Bart is inderdaad gehouden de rekening te betalen. Hij heeft aan zijn zoon volmacht verleend om voor hem, Bart, een handycam van €350 te kopen (art. 3:60 BW). Weliswaar heeft de zoon, de gevolmachtigde, deze volmacht overschreden, en treft een in naam van de volmachtgever verrichte rechtshandeling in haar gevolgen de volmachtgever alleen wanneer de gevolmachtigde binnen de grenzen van zijn bevoegdheid is gebleven (art. 3:66 BW). Maar is een rechtshandeling, zoals in casu, in naam van een ander (Bart) verricht, dan kan tegen de wederpartij (Doorsma), indien zij op grond van een verklaring van die ander (Bart) heeft aangenomen en onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze heeft mogen aannemen dat een toereikende volmacht was verleend, op de onjuistheid van deze veronderstelling geen beroep worden gedaan (art. 3:61 lid 2 BW). Door de verklaringen van Bart “of de handycams uit de advertentie nog op voorraad zijn“ (zonder daarbij nader te speciferen welke handycam hij precies op het oog had), dat hij zijn zoon zou sturen en dat de rekening naar Bart gestuurd moest worden, mocht Doorsma aannemen en onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze aannemen dat een toereikende volmacht was verleend. Er is dan ook een rechtsgeldige rechtshandeling tot stand gekomen en Bart moet de rekening van €600 betalen.

Vraag 2

Ja, op 14 april. Herroeping kan tot op moment van aanvaarding, dan wel de verzending van de mededeling houdende aanvaarding (art. 6:219 lid 2 BW). Op 12 april vervalt de mogelijkheid voor Aad om zijn aanbod te herroepen. Een tot een bepaalde persoon gerichte verklaring (aanvaarding van Bas) moet om haar werking te hebben die persoon hebben bereikt (ontvangsttheorie, art. 3:37 lid 3 BW). De overeenkomst komt tot stand op 14 april (aanbod en aanvaarding daarvan, art. 6:217 BW).

Vraag 3

Nee, Berend is niet gehouden de koopprijs op 3 juni te betalen; hij kan zich verweten tegen de vordering van Kees op grond van art. 6:262 BW (exceptio non adimpleti contractus): koop is een wederkerige overeenkomst (levering staat tegenover koopprijsbetaling), Kees komt zijn verbintenis niet na, dan is Berend bevoegd de nakoming van zijn daartegenover staande verplichting op te schorten.

Vraag 4

Ja, er is in casu sprake van een onrechtmatige daad (art. 6:162 BW) van Esther. Esther heeft namelijk in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid gehandeld (Kelderluik). Er is sprake van gevaarzetting, van Vincent kan immers niet worden verwacht dat hij ter voorkoming van de schade steeds langs zijn auto loopt terwijl Esther eenvoudig veiligheidmaatregelen had kunnen nemen door haar fiets elders te parkeren en dit mede gezien de hoegrootheid van de kans dat aanzienlijke schade zou kunnen ontstaan ook had behoren te doen;

• deze onrechtmatige daad kan haar op grond van schuld worden toegerekend, en haar leeftijd staat hier aan niet in de weg;

• er is schade;

• er is causaal verband tussen onrechtmatige daad en schade;

• aan artikel 6:163 BW is voldaan.

Vraag 5

Voor vergoeding komen in aanmerking:

• gederfd levensonderhoud van de moeder van Gerard o.g.v. art. 6:108 lid 1 sub b BW;

• de taxikosten van de moeder o.g.v. art. 6:107 lid 1 BW.

De gederfde levensvreugde door het gemis van haar zoon, de zogenaamde affectieschade, komt niet voor vergoeding in aanmerking; art. 6:108 BW geeft een limitatieve opsomming van de voor vergoeding in aanmerking komende schade bij overlijden. Affectieschade wordt daarin niet genoemd.

Vraag 6

Ja, het schilderij is overdraagbaar, art. 3:83 BW (eigendom kan niet langs contractuele weg onoverdraagbaar worden gemaakt). De overdracht is geldig, art. 3:84, want de vervreemder is beschikkingsbevoegd, er is een geldige titel van overdracht en er is rechtsgeldig geleverd. Aan alle eisen voor overdracht is voldaan. Sem is eigenaar van het schilderij geworden.

Vraag 7

De curator moet het beeld afgeven aan Johannes. Deze is eigenaar gebleven. De levering van het beeld door het museum aan Pim heeft plaatsgevonden op grond van art. 3:90 jo 3:115 sub a BW (per constitutum possessorium); dat is in casu geen geldige levering daar het museum zich op grond van art. 3:111 BW niet op eigen initiatief van houder voor de één tot houder voor de ander kan maken. Daarmee is niet aan alle vereisten van de eigendomsoverdracht (art. 3:84 BW) voldaan, namelijk aan het leveringsvereiste (een vereiste dat niet geheeld kan worden).

Vraag 8

Nee, Vinn heeft weliswaar (op grond van een geldige titel en levering, art. 3:90 jo 3:114) verkregen van beperkt beschikkingsbevoegde, maar nu hij een roerende zaak anders dan om niet te goeder trouw heeft gekregen, kan hij zich beroepen op de bescherming van art. 3:86 lid 2, hetgeen betekent dat het pandrecht vervalt.

Vraag 9

Mayke kan met succes de koopovereenkomst aantasten. Het betreft hier een koop op afbetaling. Voor het sluiten van een dergelijke koop behoeft een echtgenoot (in casu Patrick) de toestemming van de andere echtgenoot (art. 1:88 lid 1 sub d BW). Heeft een echtgenoot een rechtshandeling in strijd met genoemd artikel verricht, dan is de rechtshandeling vernietigbaar door de andere echtgenoot, in casu Mayke (art. 1:89 BW).

Vraag 10

De erfgenamen van Patrick zijn: zijn nog niet van tafel en bed gescheiden vrouw Mayke en zijn drie kinderen Ans, Beertje en Carlijn (art. 4:10 lid 1 sub a BW). Er is geen testament opgemaakt dus het wettelijk stelsel treedt in werking. Mayke verkrijgt van rechtswege de goederen van de nalatenschap (art. 4:13 lid 2 BW), alsmede de eventuele schulden van de nalatenschap. Ieder van de kinderen verkrijgt als erfgenaam van rechtswege een geldvordering ten laste van Mayke, overeenkomend met de waarde van zijn erfdeel (art. 4:13 lid 3 BW). Degenen die tezamen uit eigen hoofde tot een nalatenschap worden geroepen, erven voor gelijke delen (art. 4:11 lid 1 BW). Er zijn drie kinderen die tezamen met hun moeder erven. De waarde van de nalatenschap bedraagt €400.000 : 2 = €200.000. De geldvordering van ieder kind heeft dus een waarde van €200.000 : 4 = €50.000.