Vragen

Vraag 1

Zowel Plato als de Federalist Papers houden zich bezig met het zogeheten ‘eliteprobleem’. Wat houdt dit in? Hoe luiden hun respectievelijke oplossingen hiervoor? Leg uit hoe zij dit beredeneren.

Vraag 2

Beschrijf en analyseer de overeenkomsten en verschillen tussen de visies van Thomas van Aquino en Hobbes over de menselijke natuur.

Hanteer hierbij de volgende begrippen: begeertes, wil, ratio en gemeenschap.

Vraag 3

Een citaat uit de Leviathan van Thomas Hobbes, hoofdstuk 15, getiteld: De verdere natuurwetten:

“Deze uiteenzetting van de natuurwetten lijkt misschien te vergezocht om voor iedereen duidelijk te zijn. De meeste mensen hebben het immers te druk met de zorg om hun dagelijks brood, en de overigen zijn te onverschillig om er begrip voor te hebben. Maar om niemand een excuus te laten, kunnen zij nog eens worden samengevat tot een eenvoudige slotsom die zelfs voor het geringste verstand toegankelijk is. Deze luidt: Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doet dat ook een ander niet. Uit zegswijze blijkt dat iemand niets anders hoeft te doen om de natuurwetten te leren dan andermans handelingen aan zijn kant van de schaal te leggen, zodra zij hem bij het afwegen te zwaar lijken, en de zijne aan de andere kant, zodat zijn hartstochten en eigenliefde niets aan het gewicht toevoegen. Dan zal geen van de natuurwetten hem erg onredelijk voorkomen.”

Leg uit hoe Hobbes deze passage heeft bedoeld in het verband van zijn natuurwetten.

Vraag 4

Op p.726 van de Nederlandse vertaling van Over de democratie in Amerika (vol.II, 1840), in het hoofdstuk getiteld Dat de gevoelens van democratische volken in overeenstemming zijn met hun ideeën, waardoor zij ertoe worden aangezet de macht te concentreren, schrijft Tocqueville:

“In tijden van gelijkheid komen mensen gemakkelijk op het idee van een grote centrale macht, maar anderzijds staat het buiten kijf dat reeds hun gewoontes en gevoelens hen ontvankelijk maken voor het erkennen van een dergelijke macht en voor het verlenen van steun aan die macht. Het bewijs hiervoor kan in enkele woorden worden geleverd.”

a. Lever dit bewijs.

Even verderop op dezelfde pagina schrijft Tocqueville:

“Dat dergelijke neigingen niet onoverwinnelijk zijn zal ik niet ontkennen, want mijn hoofddoel bij het schrijven van dit boek was juist ze te bestrijden.”

b. Hoe denkt Tocqueville dat deze ‘neigingen’ bestreden moeten worden? Leg uit.    

Antwoordindicatie

Vraag 1

a. Eerst dient uitgelegd te worden wat precies het eliteprobleem is. Dit kan hetzij aan de hand van Plato’s beschrijving, hetzij aan de hand van die van de Federalist Papers.

1. Aan de hand van Plato (369A – 414C in grote lijnen) kan dit uitgelegd worden als volgt.

Een samenleving waarin de menselijke begeerten nu eenmaal groot, talrijk en gevarieerd

Vragen

Vraag 1

Wat zou Plato’s visie zijn op – kort gezegd: de bankencrisis en de oplossing die door de banken zelf is aangedragen?

Moeten we dan vervolgens niet de minder geschikte figuren gaan behandelen? De man die van ruzie en prestige houdt, wat overeenstemt met de Spartaanse staatsvorm, en daarna de mannen die bij de oligarchie, de democratie en de dictatuur passen. Op die manier krijgen we te zien wie het onrechtvaardigste is, waarna we hem tegenover de rechtvaardigste kunnen stellen. (Politeia, nr. 545A)

Bekijk de bankencrisis vanuit Plato’s visie: wat zijn de oorzaken van de bankencrisis en hoe deugdelijk zijn de maatregelen die de banken zelf genomen hebben? Ga bij het beantwoorden van de vraag in op het verval van de staatsvormen en hoe we daaraan ontsnappen. Beredeneer dit vanuit analogie ook voor het individu en organisaties en bedrijven zoals banken.

Vraag 2

Volgens het Nieuwe Testament is het belangrijkste voorschrift van de goddelijke wet tweeledig: ‘Gij zult de Heer uw God liefhebben, en gij zult uw naaste liefhebben zoals uzelf.’

1. Er zijn volgens Thomas van Aquino vier dingen die ons aanzetten tot het liefhebben van de naaste. Welke dingen zijn dat volgens Thomas?

2. Wat wordt - volgens Thomas – precies bedoeld met de wijze van liefhebben, die in het voorschrift wordt aangeduid met het, voor menig verkeerde uitleg vatbare: ‘zoals uzelf’?

Vraag 3

Wat moet volgens Hobbes bepalend zijn voor rechterlijke uitleg van de wet, en waarom? Wat zouden de schrijvers van de Federalist Papers daarvan vinden?

Vraag 4

In hoofdstuk IX van Boek I van Over de democratie behandelt Tocqueville ‘de voornaamste oorzaken die bijdragen aan het behoud van de democratische republiek in de Verenigde Staten’. Hij onderscheidt daarbij drie categorieën. Ten eerste ‘de bijzondere en toevallige situatie waarin de Voorzienigheid de Amerikanen heeft geplaatst’, ten tweede ‘de wetten’, en ten derde ‘de zeden’. Noem en bespreek uit alle drie de categorieën één factor die bijdraagt aan het behoud van de republiek.

Antwoordindicatie

Vraag 1

Drie dingen moeten in elk geval helder worden in het antwoord:

• Dat er ook bij een bank, als bedrijf, als organisatie, zoals bij iedere organisatie, sprake is van een ziel-staat analogie. Banken, bedrijven, organisaties zijn eigenlijk staatjes in het klein, waar evengoed dus een analogie tussen de ziel en de organisatie bestaat. Daar wijst de Canadese documentaire The Corporation al met zo veel woorden expliciet op, zoals in de vraagstelling naar voren komt. Plato zou dus de makers van de documentaire prijzen omdat ze in hun benadering van een bedrijf als mens eigenlijk al gebruikt maakten van zijn inzicht in de ziel-staat analogie. Wie je bent, wordt bepaald door het regime waar je in leeft, maar het regime