Opdrachten

Opdracht 1

Vraag 1a

Sanne en Maaike zijn zusjes en de enige erfgenamen van hun vader Willem. Als Willem overlijdt, erven zij samen (onder meer) een huis. Maaike wil in het huis gaan wonen. Hoe en onder welke titel kan zij eigenaar worden van het gehele huis? 

Vraag 1b

Kan iemand worden gedwongen om deelgenoot te blijven in een gemeenschap? 

Vraag 1c

Wat is het verschil tussen levering krachtens verdeling en levering krachtens overdracht? 

Vraag 1d

Is het mogelijk om privévermogen te hebben indien men getrouwd is zonder vooraf huwelijkse voorwaarden op te stellen?

Opdracht 2

De vermogende weduwnaar Walter overlijdt zonder bij uiterste wilsbeschikking over zijn nalatenschap te hebben beschikt. Zijn beide dochters Arianne en Petra en zijn zoon Karel zijn erfgenamen. Karel heeft wel dezelfde ambities als zijn vader, maar niet diens talenten. Karel zit dan ook permanent in geldnood. Eén van zijn schuldeisers is Karin. Karin weet dat tot de nalatenschap van Walter een waterwoning behoort. Zij schat in dat de waarde van de gehele waterwoning bijna haar vordering op Karel dekt. De nalatenschap is nog niet verdeeld. In de herfst na het overlijden van Walter ontdekt Karel dat de afvoerpijpen van de dakgoten van de waterwoning verstopt zijn, waardoor bij regen het water naar binnen loopt. Hij kan niet goed vinden met zijn zussen. 

Vraag 2a

Is Karel bevoegd om een loodgieter opdracht te geven tot het ontstoppen van de dakgoten? Is Karel ook bevoegd om de waterwoning te verkopen? 

Vraag 2b

Bespreek de mogelijkheden voor Karin om de waterwoning of het aandeel van Karel in de waterwoning uit te winnen. 

Karel wil zo snel mogelijk zijn aandeel in de nalatenschap van Walter omzetten in contant geld. Zijn zussen hebben echter geen haast met de verdeling van de nalatenschap. 

Vraag 2c

Bespreek twee manieren waarop Karel zijn erfgenaamschap kan omzetten in geld. Werk de vereisten uit. 

Karel heeft een doosje met sieraden ontdekt en heeft dat thuis verstopt om het zo aan de verdeling van de nalatenschap te onttrekken. Nadat de nalatenschap is verdeeld, ontdekken zijn zussen alsnog het doosje met sieraden. 

Vraag 2d

Aan wie komen de sieraden toe? 

Opdracht 3

Ellen Oud heeft een relatie gekregen met Pieter Boersema en na verloop van tijd willen zowel Ellen als Pieter proberen of samenwonen hun bevalt. Pieter trekt bij Ellen in en neemt, behalve zijn kleren, ook een grote ijskast mee en zijn hond. Om de rechten en plichten zo goed mogelijk te verdelen, verkoopt en levert Ellen de helft van de woning aan Pieter. Om de aankoop te financieren moet Pieter een lening afsluiten en een hypotheekrecht vestigen op zijn aandeel van de woning. Ellen stemt hiermee in. 

Vraag 3a

Hoe gaat de overdracht van het aandeel in de woning aan Pieter in zijn werk? 

Vraag 3b

Kan Pieter een hypotheek op zijn aandeel in de woning vestigen? Zo ja, werk de vereisten waaraan voldaan moet zijn uit. 

De relatie tussen Ellen en Pieter loopt uit op een fiasco en Ellen wijst Pieter de deur. Over de spullen wordt niet gesproken. Pieter logeert vaak bij zijn nieuwe vriendin en laat in eerste instantie niets meer van zich horen. Na een paar maanden wil hij zijn ijskast maar vooral de hond terug hebben. 

Ellen stelt zich op het standpunt dat Pieter nergens recht op heeft. Er is geen notarieel samenlevingscontract opgemaakt, waarin bijvoorbeeld een regeling voor het bewijs van rechten op goederen zou kunnen zijn opgenomen. 

Vraag 3c

Indien het tot een procedure komt, wat dient Pieter te stellen en te bewijzen ten aanzien van zijn ijskast en zijn hond? 

Stel dat het vestigen van de hypotheek mogelijk is en Pieter na het stuklopen van de relatie zijn verplichtingen aan de bank niet meer voldoet. De bank wil zich gaan verhalen op het aandeel van Pieter. 

Vraag 3d

Kan de bank zich verhalen op het aandeel van Pieter in de woningt? Bespreek gemotiveerd waarom wel/niet. 

Opdracht 4

Stephan heeft een perceel dat niet aan de openbare weg ligt. Om bij de openbare weg te komen moet Stephan de oprit van zijn buurman Henry gebruiken. Bij de aankoop van zijn woning in 2004 was met Henry afgesproken dat ten behoeve van Stephan een erfdienstbaarheid gevestigd zou worden. Deze afspraak is neergelegd in een overeenkomst tussen beiden. Van vestiging is het echter nooit gekomen. Desondanks kan Stephan sinds 2004 ongehinderd bij zijn woning komen via de oprit. In 2019 wil Stephan zijn woning verkopen. Hij heeft eindelijk een koper gevonden, maar die maakt zich zorgen over de toegang tot het perceel. Henry wil geen enkele akte ondertekenen. 

Vraag 4a

Welke rechten of bevoegdheden heeft Stephan met betrekking tot de toegang tot zijn perceel? 

Vraag 4b

Welke rechten of bevoegdheden zal de koper hebben met betrekking tot de toegang tot het (eventueel door hem te kopen) perceel? 

Opdracht 5

Op grond van art. 4:3 lid 1 aanhef en onder a BW is degene die onherroepelijk is veroordeeld voor de moord op de erflater ‘onwaardig’ om uit de nalatenschap voordeel te trekken. Dat betekent dat deze persoon op geen enkele wijze voordeel kan genieten uit de nalatenschap. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor degene die van de erflater heeft gestolen en daarvoor onherroepelijk is veroordeeld (art. 4:3 lid 1 aanhef en onder b BW jo art. 310 Wetboek van Strafrecht). De onwaardigheid vervalt, wanneer de erflater aan de onwaardige op ondubbelzinnige wijze zijn gedraging heeft vergeven (art. 4:3 lid 3 BW). Een soortelijke regel ontbreekt in het huwelijksvermogensrecht. 

In het arrest HR 7 december 1990, NJ 1991/593 diende de Hoge Raad te oordelen over een man die in gemeenschap van goederen was getrouwd met “een door hem verzorgde, veel oudere en hulpbehoevende vrouw om zich van haar vermogen meester te maken” en die reeds ten tijde of kort na de huwelijkssluiting het plan had om haar te doden en daaraan uitvoering heeft gegeven. 

Vraag 5a

Welke overwegingen liggen ten grondslag aan art. 4:3 BW? 

Vraag 5b

Wat oordeelt de Hoge Raad in het genoemde arrest ten aanzien van de verkrijging van de man uit hoofde van de boedelmenging door het huwelijk, en om welke redenen? 

Antwoordindicatie

Opdracht 1

Vraag 1a

Sanne en Maaike kunnen overgaan op verdeling ex. art. 3:178 e.v. In dit geval kunnen de zusjes overeenkomen dat Maaike het huis krijgt en Sanne hiervoor een vergoeding. De levering zal geschieden ex. art. 3:186 jo 3:89. Op grond van art. 3:186 lid 2 verkrijgt een deelgenoot het aandeel onder dezelfde titel als waaronder de deelgenoten dit voor de verdeling hielden. De titel zal dus erfopvolging zijn.

Vraag 1b

Nee, want op grond van art. 3:175 ben je beschikkingsbevoegd ten aanzien van je eigen aandeel indien er sprake is van een gewone gemeenschap. Je kan ook overgaan op verdeling ex. art. 3:178 op verdeling bij de rechter vorderen art. 3:185.

Vraag 1c

Levering krachtens verdeling geschiedt op grond van art. 3:186 lid 2 onder dezelfde titel dat de deelgenoten het gezamenlijk hielden. In geval van een levering krachtens overdracht op grond van art. 3:84 lid 1 wordt de titel gevormd door de titel van de overdracht.

Vraag 1d

Ja, als je ex. art. 1:94 getrouwd bent na 1 januari 2018 beschikt eenieder over een privé vermogen. Je trouwt op grond van dit artikel in beperkte gemeenschap van goederen.

Opdracht 2

Vraag 2a

Het gaat hier om een bijzondere gemeenschap ex. art. 3:189 lid 3 nalatenschap. Deelgenoten hebben het recht van gebruik en beheer. De hoofdregel is geformuleerd in art. 3:170 lid 2 dat bepaalt dat het beheer door de deelgenoten samen geschiedt. Het ontstoppen van de dakgoten valt onder het onderhoud ex. art. 3:170 lid 1. In dit geval kan deze reparatie ook geen uitstel lijden, omdat het water naar binnen loopt en schade kan aanrichten. De deelgenoot Karel is bevoegd om deze handeling zelfstandig te verrichten op grond van. Art. 3:170 lid 1. Karel is niet bevoegd om de waterwoning te verkopen. Op grond van art. 3:170 lid 3 zijn voor andere handelingen (waaronder de beschikkingshandeling) uitsluitend de deelgenoten samen bevoegd. 

Vraag 2b

Art. 3:190 bepaalt dat een deelgenoot niet kan beschikken over zijn aandeel en de schuldeisers het aandeel niet kunnen uitwinnen zonder dat er toestemming is van de overige deelgenoten. Dit betekent dat Karin zowel de waterwoning (in strijd met art. 3:170 lid 3) of het aandeel van Karel iet kan uitwinnen.

Vraag 2c

Karel kan op grond van art. 3:191 lid 1 zijn aandeel verkopen. Ten aanzijn van zijn aandeel in de gehele gemeenschap is hij beschikkingsbevoegd.  Karel kan ook overgaan op verdeling ex. art. 3:178.

Vraag 2d

Op grond van art. 3:194 lid 2 verbeurt een deelgenoot zijn aandeel in die goederen aan de andere deelgenoten indien hij de goederen opzettelijk heeft verzwegen. In dit geval heeft Karel opzettelijk de sieraden verstopt, zodat het aan de nalatenschap onttrokken zou worden. Dit betekent dat Karel zijn aandeel verbeurd en de sieraden toekomen aan zijn zussen. Zie ook het arrest verzwijging. 

Opdracht 3

Vraag 3a

Ellen verkoopt de helft van de woning aan Pieter. Het gaat om de verkoop van 1 goed. Dit betekent dat het hier gaat om een gewone gemeenschap ex. art. 3:166. Ellen kan een aandeel van de woning aan Pieter overdragen door aan de overdrachtseisen te voldoen art. 3:84 lid 1. Vooropgesteld dat een aandeel overgedragen kan worden ex. art. 3:83. Ellen is beschikkingsbevoegd, omdat zij eigenaar is van de woning. De geldige titel betreft een koopovereenkomst. De levering geschiedt door middel van art. 3:96 jo. 3:89.

Vraag 3b

Art. 3:175 lid 1 bepaalt dat tenzij uit de rechtsverhouding anders voortvloeit, eenieder over zijn aandeel kan beschikken. Het vestigen van een hypotheekrecht moet voldoen aan de overdrachtsvereisten op grond van art. 3:98 jo. 3:84 lid 1. Vooropgesteld dat een aandeel geschikt is voor overdracht ex. art. 3:83. Pieter is beschikkingsbevoegd, omdat dit voortvloeit uit ar.t 3:175 lid 1. De geldige titel betreft een financieringsovereenkomst die verplicht tot het vestigen van een hypotheekrecht op een aandeel. Tot slot geschiedt te vestigingshandeling op grond van art. 3:260. Dit betekent dat er een geldig hypotheekrecht op het aandeel kan worden gevestigd. Tenzij de persoonlijke band tussen Ellen en Pieter aan het beschikken in de weg staat.

Vraag 3c

Pieter moet bewijzen dat het zijn eigendommen zijn. Op grond van art. 3:109 jo 3:119 lid 1 wordt de bezitter vermoed rechthebbende te zijn. Doordat de ijskast en de hond in het bezit van Ellen zijn, zal Pieter moeten bewijzen dat het wel degelijk zijn eigendom is.

Vraag 3d

De bank kan zich verhalen op het aandeel van Pieter. De bank bezit namelijk door middel van het hypotheekrecht het recht van parate executie. Art. 3:175 lid 3 bepaalt ook dat schuldeisers van een deelgenoot zijn aandeel in het gemeenschappelijk goed kunnen uitwinnen.

Opdracht 4

Vraag 4a

Tussen Stephan en Henry is een overeenkomst opgemaakt. Dat betekent dat de afspraak tussen hen geldt. Stephan mag dus gebruik maken van de oprit van Henry.

Vraag 4b

De afspraak is neergelegd in een overeenkomst. Van vestiging van erfdienstbaarheid is het nooit gekomen. Dit betekent dat de koper in beginsel geen recht zal hebben op het gebruik van de oprit van Henry. De overeenkomst werkt namelijk enkel tussen de partijen.

Opdracht 5

Vraag 5a

De overweging die hier ten grondslag ligt, is dat misdaad geen voordeel mag opleveren. De redelijkheid en billijkheid verzet zich hiertegen. 

Vraag 5b

Het gaat hier om het arrest onwaardige deelgenoot. In beginsel heeft ieder recht op de helft van de gemeenschap van goederen. In dit arrest is een uitzondering hierop geformuleerd. De rechter mag afwijken indien de redelijkheid en billijkheid hier aanleiding toe geven.