Het voorspellen van problematische opgroei- of opvoedingssituaties - Van der Put et al. - Universiteit Utrecht 

Het voorspellen van problematische opgroei- of opvoedingssituaties 

Van der Put; Assink; Stams 

Inleiding 

Risicotaxatie-instrumenten voor kindermishandeling zijn nog in ontwikkeling en verschuiven regelmatig. Deze instrumenten zijn niet altijd empirisch getest voordat ze worden ingezet. In Nederland wordt LIRIK vaak gebruikt. Deze studie: 

• Hoe goed is de terugkeer naar de jeugdbescherming te voorspellen door het LIRIK? 

• Onderzoeken of de terugkeer naar de jeugdbescherming beter voorspeld wordt door een nieuw te ontwikkelen actuarieel instrument dan door het LIRIK. 

Twee benaderingen voor risicotaxatie: 

• Klinische instrumenten 

• De professional bepaalt zelf hoe zwaar hij risicofactoren weegt en combineert tot een eindoordeel. Verdere verdeling: 

• Ongestructureerd klinisch oordeel: inschatting o.b.v. kennis, ervaring en expertise van professional; 

• Consensus-based instrumenten: instrumenten gebaseerd op meningen van experts, maar zonder wetenschappelijke basis; 

• Gestructureerd klinisch oordeel: instrumenten met wetenschappelijke basis, maar waarin uiteindelijke beslissing aan de professional wordt overgelaten. = LIRIK. 

• Actuariële instrumenten 

• Risicofactoren worden op een vaststaande manier gewogen en gecombineerd tot eindoordeel. 

Klinische methoden worden het meest toegepast in de praktijk van de jeugdbescherming, opvallend: 1) matige prestatie en 2) minimale rapportage over prestatie-indicatoren. Er wordt nog weinig gebruik gemaakt van actuariële risicotaxatie-instrumenten, terwijl onderzoek laat zien dat het risico op kindermishandeling beter kan worden ingeschat met actuariële instrumenten dan met klinische instrumenten. Waarom? 1) actuariële instrumenten bevatten alleen risicofactoren die daadwerkelijk een voorspellende waarde hebben en er is statistisch bepaald hoe deze risicofactoren moeten worden gewogen. 2) predictieve validiteit (betrouwbaarheid) is beter (iedereen past dezelfde objectieve scoringsregels toe).  

Deze studie: LIRIK en ARIJ onderzoeken. Twee verschillen: 1) ARIJ bevat alleen risicofactoren die daadwerkelijk een voorspellende waarde hebben en 2) de factoren in het ARIJ worden op vaststaande empirische manier gewogen en gecombineerd tot een risico-inschatting. 

Er wordt onderzoekt in hoeverre de predictieve validiteit van het LIRIK en ARIJ significant van elkaar verschillen. 

Onderzoeksvragen: 

1. Wat is de sterkte van de samenhang van individuele risicofactoren zoals gemeten met het LIRIK en terugkeer naar de jeugdbescherming? 2. Wat is de predictieve validiteit van het LIRIK in de voorspelling van terugkeer naar de jeugdbescherming? 3. Wat is de predictieve validiteit van het nieuw te ontwikkelen actuariële risicotaxatie-instrument (ARIJ) in de voorspelling van terugkeer naar de jeugdbescherming? 4. In hoeverre zijn er verschillen in de predictieve validiteit van het LIRIK en het ARIJ? 

Methode  

Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van exemplaren van het LIRIK die zijn ingevuld door professionals van Jeugdbescherming Regio Amsterdam (JBRA). 

Instrumenten 

Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK) 

Met behulp van de LIRIK moet de professional snel kunnen nagaan of er mogelijk sprake is van kindermishandeling en wat het risico daarop is in de toekomst. LIRIK is gebaseerd op gestructureerde professionele oordeelsvorming. LIRIK biedt relevante aandachtspunten om tot een expliciet en weloverwogen oordeel t.a.v. veiligheid van het kind te komen. Gemeten variabelen: gebaseerd op literatuuronderzoek. LIRIK bestaat uit twee onderdelen: 1) het vaststellen van de kindveiligheid (veiligheidstaxatie) en 2) het maken van een inschatting van het risico op kindermishandeling in de nabije toekomst (risicotaxatie). Een eerste onderzoek naar de betrouwbaarheid en predictieve validiteit van het LIRIK laat zien dat deze laag zijn.  

Actuarieel Risicotaxatie Instrument Jeugdbescherming (ARIJ) 

Vier onderdelen:  

1. Veiligheidstaxatie: huidige onveiligheid van kind vaststellen. Moet er onmiddellijk ingegrepen worden? 

2. Risicotaxatie: risico op toekomstige onveiligheid inschatten. 

3. Dynamisch risicoprofiel: vooruitgang kan gemonitord worden en aangegeven in hoeverre en hoe het risico op toekomstige onveiligheid kan worden verlaagd. 

4. Experimentele items 

Een eerste onderzoek naar de betrouwbaarheid van ARIJ laat zien dat deze voldoende tot goed is. 

Uitkomstmaat terugkeer 

Terugkeer naar de jeugdbescherming is gedefinieerd als het opnieuw starten van een hulpverleningstraject van JBRA vanwege een problematische opgroei- of opvoedingssituatie.  

Resultaten 

• Samenhang tussen de individuele LIRIK-items en terugkeer 

• Zwakke samenhang tussen risicofactoren en terugkeer. 

• Predictieve validiteit van het LIRIK 

• Inschatting van het risico op terugkeer zoals ingeschat met het LIRIK is niet significant beter dan kans (d.w.z. een willekeurige inschatting). 

• Ontwikkeling ARIJ op basis van CHAID-analyse 

• De predictieve validiteit van het ARIJ was significant beter dan die van LIRIK.  

Discussie 

Wat is de sterkte van de samenhang van individuele risicofactoren zoals gemeten met het LIRIK en terugkeer naar de jeugdbescherming?  

Veel v/d individuele factoren die worden gemeten met LIRIK bleken niet significant samen te hangen met terugkeer. Daarnaast bleek een aantal risicofactoren bij ouders niet significant samen te hangen met terugkeer. Bij andere studies was deze samenhang er wel. Hoe kan dat? 1) concepten in andere studies gemeten met instrumenten die uit meerdere items bestaan, bij LIRIK maar één item. 2) items niet altijd even zorgvuldig en betrouwbaar ingevuld door professionals van JBRA.  

Ook is er geen samenhang tussen de beschermende factoren van LIRIK en terugkeer > interventies gericht op het vermeerderen of versterken van beschermende factoren in hoog-risicogezinnen zijn niet noodzakelijk effectief en hoeven niet te leiden tot een afname van het terugkeerrisico. 

Wat is de predictieve validiteit van het LIRIK in de voorspelling van terugkeer naar de jeugdbescherming? 

Resultaten lieten zien dat met LIRIK geen goede inschatting kan worden gemaakt van het terugkeerrisico. De voorspelling van het LIRIK bleek niet beter dan een voorspelling op basis van toeval. Eerdere validatieonderzoeken gaven al aan dat de meeste klinische risicotaxatie-instrumenten matig presteren en in veel gevallen een verkeerde inschatting wordt gemaakt (waardoor verkeerde beslissingen gemaakt kunnen worden).  

Wat is de predictieve validiteit van het nieuw te ontwikkelen actuariële risicotaxatie-instrument (ARIJ) in de voorspelling van terugkeer naar de jeugdbescherming?  

Het ARIJ presteert vergelijkbaar met andere instrumenten die worden ingezet om het risico op kindermishandeling in te schatten alsmede met instrumenten die worden ingezet om risico’s op delinquent gedrag te schatten. 

Om het beste afkappunt van ARIJ te bepalen moet rekening worden gehouden met zowel het aantal vals positieven en vals negatieven alsmede met de consequenties van een vals positief en een vals negatief. De consequentie van een vals negatief is dat een gezin geen of een niet-intensieve interventie krijgt aangeboden terwijl het kind wel risico op kindermishandeling loopt, en het gevolg van een vals positief is dat een gezin intensieve interventie krijgt aangeboden terwijl het kind in werkelijkheid geen verhoogd risico op kindermishandeling heeft. Belangrijk om het aantal vals negatieven te minimaliseren, maar ook zorgen dat het aantal vals positieven niet te hoog is.  

In hoeverre zijn er verschillen in de predictieve validiteit van het LIRIK en het ARIJ? 

De predictieve validiteit van ARIJ bleek significant beter dan die van LIRIK. 

Beperkingen 

• Kwaliteit van ingevulde LIRIK’s niet altijd even goed > gevonden effecten zijn mogelijk onderschattingen van de werkelijke effecten. 

• Geen LIRIK’s uit andere regio’s > resultaten generaliseren naar andere steden kan niet zomaar. 

• Belangrijk dat de ecologische validiteit van ARIJ wordt onderzocht omdat het ARIJ niet in een nieuwe steekproef is getest. 

• De predictieve validiteit van zowel LIRIK als ARIJ zou ook moeten worden onderzocht voor het voorspellen van vormen van kindermishandeling.  

• Belangrijk om gebruik van ARIJ te monitoren in de praktijk, omdat eerder onderzoek laat zien dat actuariële methoden niet altijd worden gebruikt zoals bedoeld.