Zelfmoord is één van de grootste doodsoorzaken ter wereld, voornamelijk onder adolescenten en jongvolwassenen. Empirisch onderzoek heeft verschillende risicofactoren geïdentificeerd, waaronder suïcidale gedachten en pogingen, psychopathologie, zelfverwondingsgedrag, gedrag dat risicovol is voor de gezondheid en lage steun door de familie en sociale omgeving. Er dient echter meer aandacht te komen voor de integratieve, causale mechanismen. Hiermee wordt bedoeld dat er theoretische modellen moeten komen die deze risicofactoren bevestigen, maar ook kijken naar de processen waardoor suïcidaal gedrag zich ontwikkelt.

Wat is het IPTS model?

Joiner heeft hiervoor een model opgesteld – Joiner’s interpersoonlijke theorie van zelfmoord (IPTS). Dit model is testbaar en tevens consistent met het empirisch bewijs uit eerdere onderzoeken. Specifiek stelt deze theorie dat het risico op zelfmoord voortkomt uit de interactie van drie factoren: 1) hoe alleen/geïsoleerd het individu zich voelt, 2) hoeveel het individu ervaart dat hij een last voor anderen is (“bedrukkend gevoel”), en 3) de gewenning van het individu aan zelfverwondingsgedrag, suïcidaal gedrag of ander risicogedrag (“verworven vermogen”). Deze relaties zijn door verschillende onderzoeken aangetoond.

Echter, dit model is tot nu toe alleen onderzocht bij (jong)volwassenen. Er is nooit onderzocht in hoeverre dit model samenhangt met pijnlijke of provocatieve ervaringen die kans op zelfmoord mogelijk vergroten. Het doel van dit onderzoek is om het IPTS model verder te testen, omdat uit vorige onderzoeken veel limitaties bleken. Dit gaat gebeuren door het model te evalueren in een steekproef van adolescenten en alle drie de constructen te testen (alsmede de interacties met zichtbaar en onzichtbaar gedrag). Ook wordt in dit onderzoek gekeken naar de effecten van direct zelfverwondingsgedrag en indirecte pijnlijke of provocatieve ervaringen, welke samen voorkomen met suïcidaal gedrag.

Wat zijn de hypotheses van het huidige onderzoek?

Twee hypotheses werden getest: 1) de interactie tussen de ervaren last en het geïsoleerde gevoel is gerelateerd aan suïcidale gedachten, en 2) verworven vermogen (zoals pijnlijke en provocatieve ervaringen) zorgt voor een verhoogde associatie tussen suïcidale gedachten en daadwerkelijke pogingen.

Hoe is dit onderzoek opgezet?

Voor het onderzoek is een steekproef genomen uit leden van het SEYLE project (Saving and Empowering Young Lives in Europe). Dit is een project dat is opgezet met mensen uit verschillende landen om de effectiviteit van interventies op het gebied van mentale gezondheid en het verminderen van suïcidaal gedrag te meten. Dit onderzoek richt zich op de Israëlische deelnemers uit deze groep.

De groep in dit onderzoek bestond uit 1196 participanten tussen de leeftijd 14-17 jaar. De meerderheid van deze groep was man. Deze deelnemers werd gevraagd verschillende vragenlijsten in te vullen, die betrekking hadden op de demografische gegevens, de last die ze zich voelden voor anderen (Strengths and Difficulties Questionnaire), het gevoel van isolatie (Global Student Health Survey, SDQ), psychiatrische symptomen (Beck Depression Inventory-II, Zung Self-Rating Anxiety Scale, SDQ) en risicogedrag ten opzichte van de gezondheid (GSHS). Dit waren de risicovariabelen die gemeten werden. Ook werden de deelnemers gevraagd naar zelfverwondingsgedrag (Deliberate Self-Harm Inventory), suïcidale gedachten en zelfmoordpogingen (Paykel Suicide Scale). Dit waren de uitkomstmaten van het huidige onderzoek.

Wat zijn de resultaten van dit onderzoek?

De eerste hypothese was dat de interactie tussen de ervaren last voor anderen en de isolatie van het individu gerelateerd zouden zijn aan suïcidale gedachten. De resultaten ondersteunen een interactie tussen ervaren last voor anderen en isolatie tussen de adolescent en de ouders. Echter, er is geen relatie gevonden voor isolatie van leeftijdsgenoten met de andere variabelen. Uit verdere analyse blijkt dat er mediërende factoren in het spel zijn: de relatie tussen suïcidale gedachten en interpersoonlijke factoren wordt gemedieerd door depressie en angststoornissen.

De tweede hypothese was dat zelfverwondingsgedrag (een maat om verworven vermogen te meten) en risicovol gedrag met betrekking tot de gezondheid de associatie tussen suïcidale gedachten en daadwerkelijke pogingen versterkt. Uit de resultaten blijkt dat beide factoren onafhankelijk van elkaar een significant effect hebben. De interactie tussen beide factoren blijkt echter niet significant.

Wat betekenen deze resultaten nou precies?

Het doel van dit onderzoek was de specifieke voorspellingen van het IPTS model testen, in een grote groep Israëlische adolescenten. In het algemeen kan gesteld worden dat voor sommige aspecten van het model bevestiging is gevonden, en voor anderen niet. Consistent met de theorie hebben zowel een geïsoleerd gevoel en het gevoel een last voor anderen te zijn (en ook een interactie hiervan) een correlatie met suïcidale gedachten. Echter, veel van deze relatie wordt gemedieerd door depressie en angst. Depressie wordt gevonden als beste voorspeller van suïcidale gedachten – net als in eerder bekende literatuur. Deze mediërende relatie dient verder te worden onderzocht.

Een andere interessante bevinding is dat het geïsoleerde gevoel van de adolescent andere invloeden heeft wanneer je kijkt naar de ouders of naar leeftijdsgenoten. Voor een geïsoleerd gevoel tussen ouders en de adolescent worden wel relaties gevonden met suïcidale gedachten, maar deze relatie is afwezig wanneer er gekeken wordt naar een geïsoleerd gevoel ten opzichte van leeftijdsgenoten. Dit onderzoek suggereert dus dat het belangrijk is onderscheid te maken tussen deze twee groepen van sociale steun.

Wat betreft het “verworven vermogen” van adolescenten door de gewenning aan zelfverwonding en provocatieve ervaringen, is hiervoor deels bewijs gevonden in het huidige onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt namelijk dat beide factoren apart wel degelijk een verhoogd risico op zelfmoordpogingen met zich meebrengen, maar dat er geen interactie tussen deze factoren is.

Dit onderzoek suggereert dus twee verschillende paden die leiden tot daadwerkelijke zelfmoordpogingen: 1) interpersoonlijke problemen leiden tot depressie, dit leidt tot suïcidale gedachten, en suïcidale gedachten leiden tot een zelfmoordpoging, en 2) zelfverwondingsgedrag (direct of indirect), risicogedrag voor de gezondheid en lage impulscontrole leiden tot een groter “verworven vermogen” en dit leidt tot een grotere kans op zelfmoordpogingen.

Wat zijn de limitaties van dit onderzoek?

Allereerst zijn de huidige data cross-sectioneel, waarmee causaliteit uitgesloten wordt. Bovendien is er gevraagd naar suïcidale gedachten op dít moment, terwijl er wordt gevraagd naar zelfmoordpogingen in het verleden. Ook is er in dit onderzoek niet gebruik gemaakt van de gehele vragenlijsten, maar werd er slechts gekeken naar enkele sub-schalen. Deze schalen waren niet altijd geheel gelijk aan het concept dat gemeten werd, maar kon er wel aan gerelateerd worden. Ten slotte is het nog zo dat de suïcidale gedragingen en voorspellers getest werden binnen een zeer specifieke steekproef, waardoor de resultaten mogelijk niet te generaliseren zijn naar andere populaties. Vervolgonderzoek kan helpen de huidige bevindingen te valideren.

Concluderend kan worden gesteld dat het huidige onderzoek deels bewijs levert voor de interpersoonlijke theorie van zelfmoord. De resultaten duiden op verschillende paden die het risico op een daadwerkelijke zelfmoordpoging kunnen vergroten, en specificeert risicofactoren die in iedere fase een indicator hiervoor zijn. De resultaten hebben zowel klinische als praktische implicaties voor de ontwikkeling van meer verschillende, effectieve methoden om zelfdoding te voorkomen.

BulletPoints

• Empirisch onderzoek heeft verschillende risicofactoren voor zelfmoordpogingen geïdentificeerd, waaronder suïcidale gedachten en pogingen, psychopathologie, zelfverwondingsgedrag, gedrag dat risicovol is voor de gezondheid en lage steun door de familie en sociale omgeving.
• Joiner’s interpersoonlijke theorie van zelfmoord (IPTS) is een testbaar model dat consistent is met het empirisch bewijs uit eerdere onderzoeken. Volgens deze theorie komt het risico op zelfmoord voort uit de interactie van drie factoren: 1) gevoel van isolatie, 2) gevoel van last voor anderen, en 3) verworven vermogen.
• Het doel van dit onderzoek is om het IPTS model verder te testen, omdat uit vorige onderzoeken veel limitaties bleken.
• De eerste hypothese was dat de interactie tussen de ervaren last voor anderen en de isolatie van het individu gerelateerd zouden zijn aan suïcidale gedachten. De resultaten ondersteunen een interactie tussen ervaren last voor anderen en isolatie tussen de adolescent en de ouders, maar niet voor isolatie van leeftijdsgenoten.
• Deze relatie tussen suïcidale gedachten en interpersoonlijke factoren wordt gemedieerd door depressie en angststoornissen.
• De tweede hypothese was dat zelfverwondingsgedrag en risicovol gedrag met betrekking tot de gezondheid de associatie tussen suïcidale gedachten en daadwerkelijke pogingen versterkt. Uit de resultaten blijkt dat beide factoren onafhankelijk van elkaar een significant effect hebben. Er is geen interactie.
• Dit onderzoek suggereert twee verschillende paden die leiden tot daadwerkelijke zelfmoordpogingen: 1) interpersoonlijke problemen leiden tot depressie, dit leidt tot suïcidale gedachten, en suïcidale gedachten leiden tot een zelfmoordpoging, en 2) zelfverwondingsgedrag (direct of indirect), risicogedrag voor de gezondheid en lage impulscontrole leiden tot een groter “verworven vermogen” en dit leidt tot een grotere kans op zelfmoordpogingen.
• Concluderend kan worden gesteld dat het huidige onderzoek deels bewijs levert voor de interpersoonlijke theorie van zelfmoord.