Suspicion formation - Johnson & Morgan (2013)

Inleiding en het vormen van verdenkingen

De manier waarop politiemensen tot een verdenking van bepaalde burgers komen, heeft recentelijk weer aandacht gekregen door onderzoek naar etnisch profileren. In dit artikel wordt een literatuuronderzoek beschreven dat verricht is aan de hand van bestaande kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeken naar de manier waarop verdenkingen tot stand komen.

Er blijken hier vier methoden voor het vormen van verdenkingen te zijn:

• Stereotypen percepties, de symbolische aanvaller. Dit komt voort uit de sociologie en kenmerken zoals geslacht, etnische afkomst, sociaal-economische status spelen een rol bij het vormen een stereotype beeld dader. Dit stereotype beeld kan ertoe bijdragen om een bepaald type persoon te stoppen, ondervragen en fouilleren. Er kunnen ook stereotypen zijn van autokenmerken, zoals de aanwezigheid van een ‘Black Panther Party’ bumper sticker op een auto.

• Aanwezige kennis over bepaalde burgers, de ‘bekende crimineel’. Verdenkingen kunnen tot stand komen door eerder contact met een individu of door informatie over deze persoon. Een persoon die bijvoorbeeld eerder gearresteerd is, hiervan bestaat vaak de verdenking dat deze persoon opnieuw in de fout gaat.

• Verdachte omstandigheden, ‘tegenstrijdigheid’. Mensen, waaronder dus ook politieagenten, lijken door stereotypen bepaalde mensen, plaatsen en acties in een context te plaatsen en hierdoor valt het op als iets niet klopt aan dit beeld. Een tasjesdief valt bijvoorbeeld op wanneer hij erg dicht bij een groep toeristen komt en niet de taal van de toeristen spreekt of hiermee communiceert. Politieagenten leren door trainingen en ervaring om verdachte omstandigheden te identificeren. Agenten letten bijvoorbeeld op tijd van de dag, locatie, dag van de week, aantal burgers, kleding, geslacht, objecten en leeftijd.

• Verdachte non-verbale signalen. Hierbij wordt gelet of iemand ongebruikelijk nerveus is of valse informatie aan het verschaffen is. Frequente spraakonderbrekingen, lachen terwijl dat niet past in de situatie, vermijden van oogcontact en een toename van handgebaren zijn signalen waarop gelet wordt door politieagenten. Echter, onderzoek toont aan dat deze non-verbale signalen niet valide zijn als indicatoren voor crimineel gedrag.

Politiemensen hebben veel discretie om hun werk uit te oefenen en dit is belangrijk voor het publieke vertrouwen en geloof in de politie, de eerlijke behandeling van burgers en het legaal gedrag van agenten.

Veel onderzoek probeert uit te zoeken hoe verdenkingen gevormd worden, maar hierbij wordt geen aandacht besteed aan de vraag of dit leidt tot officiële acties door agenten. Dat een agent iemand verdenkt betekent namelijk nog niet dat deze persoon ook aangehouden of verder ondervraagd wordt. Meerdere kwalitatieve onderzoeken tonen aan dat er link bestaat tussen de bron van de verdenking en het stoppen, fouilleren en ondervragen van burgers. Deze onderzoeken bestaan echter vaak uit een kleine groep respondenten die niet representatief zijn voor de onderzochte populatie. Wat daadwerkelijk actie door agenten lijkt te triggeren, is het overtreden van een wet en substantiële informatie over mogelijke criminele betrokkenheid. Verdachte gedragingen trekken vaak wel de aandacht van agenten, maar zij gaan dan niet altijd over tot actie.

Conclusie

Er is geen gebrek aan onderzoek hoe verdenkingen bij politieagenten tot stand komen en er lijken vier strategieën te zijn over de manier waarop verdenkingen gevormd worden. Volgens agenten baseren zij zich op alle vier deze methoden bij de totstandkoming van een verdenking. Empirisch bewijs dat een link aantoont tussen de totstandkoming van een verdenking en een proactieve interventie is echter beperkt en inconsistent.

Er is meer systematisch onderzoek nodig, waarbij gestandaardiseerde methoden gebruikt worden om verschillende politiekorpsen en landen te onderzoeken. Er dient ook onderzocht te worden of er verschillen bestaan tussen landelijke, regionale of provinciale korpsen en geografische omgevingen zoals stedelijk, voorstedelijk of landelijke gebieden.