Introductie

Het feit dat hoge status aandacht trekt, wordt vaak verklaard door het feit dat sociaal dominante groepsleden fysieke en sociale hulpbronnen hebben, wat het functioneel maakt om aandacht aan hen te besteden. Echter, de mate waarin aandacht getrokken wordt is niet hetzelfde voor alle waarnemers, maar is afhankelijk van onder andere de status van de waarnemer zelf en van het geslacht van de waarnemer en het target.

Waarnemers met een hoge status zijn meer selectief in aan wie ze aandacht besteden dan waarnemers met een lage status. Dit kan zijn vanwege het feit dat anderen met een hoge status mogelijkheden bieden om verder te verbeteren of hun positie te behouden, maar ook vanwege het feit dat anderen met een hoge status competitie kunnen betekenen. Populaire adolescenten zouden dus meer aandacht besteden aan andere populaire leeftijdsgenoten. Geslacht is een andere indicator. Studies impliceren dat vrouwen die de status van een potentiële partner waarderen, aangetrokken zouden worden door mannen met een hoge status.

In het huidige onderzoek worden twee types aandacht gemeten met een eye-tracker: eerste-blik voorkeur (automatische en onvrijwillige aandacht) en totale kijktijd (gecontroleerde aandacht). Het hoofddoel van het huidige onderzoek is het ontdekken van target- en waarnemereffecten op aandacht bij hoge en lage status.

Methoden

In fase 1 werd sociometrische data verzameld in klassen. Gebaseerd op nominaties werden participanten geclassificeerd als populair, gemiddeld of onpopulair. Foto’s van de twee meest populaire en minst populaire jongens en meisjes uit elke klas werden de stimuli voor fase 2. De foto’s werden beoordeeld op aantrekkelijkheid om te controleren voor de associatie met populariteit. In fase 2 voerden participanten een eye-tracking taak uit, waarbij de visuele fixatie gemeten werd op foto’s van populaire en onpopulaire klasgenoten.

Ten eerste is bepaald of de eerste blik werd gericht op de afbeelding van de populaire leeftijdsgenoot (gecodeerd als 1) of die van de onpopulaire leeftijdsgenoot (gecodeerd als 0). Het percentage trials die als 1 gecodeerd werd geduid als de eerste-blik voorkeur voor de populaire leeftijdsgenoot, een continue score. Ten tweede werd de totale tijd die een participant naar elke leeftijdsgenoot keek bepaald. De gemiddelde tijd dat er gekeken werd naar de stimuli werd geduid als de totale kijktijd.

Resultaten

Eerste-blik voorkeur resultaten:

• Participanten hadden een eerste-blik voorkeur voor populaire leeftijdsgenoten.
• Geen hoofdeffect van de populariteit van de waarnemer op de eerste-blik voorkeur.
• Meisjes hadden een sterkere eerste-blik voorkeur voor populaire jongens boven onpopulaire jongens dan voor populaire meisjes boven onpopulaire meisjes. Voor jongens was hierbij geen verschil.

Totale kijktijd resultaten:

• Adolescenten keken langer naar populaire dan naar onpopulaire leeftijdsgenoten. Post hoc testen laten zien dat onpopulaire adolescenten even lang naar populaire als onpopulaire leeftijdsgenoten keken, terwijl populaire en gemiddelde adolescenten langer naar populaire dan naar onpopulaire leeftijdsgenoten keken.
• Geen hoofdeffect van het geslacht van het target op de totale kijktijd en ook geen interactie-effect met de populariteit van het target.
• Interactie-effect tussen de populariteit van het target en het geslacht van het target voor vrouwelijke waarnemers, maar niet voor mannelijke waarnemers. De voorkeur in kijktijd voor een populaire boven een onpopulaire leeftijdsgenoot was groter wanneer meisjes naar jongens keken dan wanneer meisjes naar meisjes keken.

De analyses werden opnieuw gedraaid om het effect van aantrekkelijkheid te bepalen. De aantrekkelijkheid van het target bleek niet verantwoordelijk te zijn voor de effecten van populariteit. De relatie tussen de waarnemer en het target bleek wel een deel van de variantie te verklaren van de hoofdeffecten, maar beïnvloedde niet de meer complexe wisselwerking tussen target- en waarnemerskarakteristieken bij het voorspellen van visuele aandacht.

Discussie

Populaire leeftijdsgenoten trokken meer aandacht dan onpopulaire leeftijdsgenoten in zowel bij automatische aandacht als meer gecontroleerde aandacht. Waarnemerskarakteristieken modereerden deze associatie.

Populaire waarnemers hadden meer aandacht voor populaire dan onpopulaire leeftijdsgenoten, dit was niet het geval bij onpopulaire waarnemers. Dit kan verklaard worden door het feit dat populaire adolescenten meer concurreren om leiderschap, terwijl onpopulaire adolescenten hier veel minder bij betrokken zijn.

Populariteit van jongens trok voornamelijk aandacht van meisjes, wat consistent is met het feit dat vrouwen hoge status zoeken in romantische partners. Andersom was dit niet het geval, mannen hechten minder waarde aan hoge status bij hun partnerkeuze.

Jongens en meisjes hadden visuele voorkeur voor populaire leeftijdsgenoten van hetzelfde geslacht. De sociale hulpbronnen die populaire leeftijdsgenoten vaak controleren is hiervoor een verklaring, aangezien het merendeel van de interacties op die leeftijd nog plaatsvindt tussen leeftijdsgenoten van hetzelfde geslacht.

De huidige studie heeft enkele beperkingen:

• Het is niet duidelijk of het aandachtseffect is vanwege aandacht die naar de populaire leeftijdsgenoot getrokken wordt of de aandacht die van de onpopulaire leeftijdsgenoot weggestuurd wordt. Het is van belang om gemiddeld populaire leeftijdsgenoten te includeren als targets in de toekomst.
• Vriendschap kom opkomen als alternatieve verklaring voor visuele voorkeur van populaire waarnemers voor populaire targets. Dit verklaart echter niet de resultaten. Onpopulaire waarnemers hadden ook geen voorkeur voor onpopulaire targets. Waarschijnlijk is vriendschap dus niet verantwoordelijk voor het populariteitseffect.
• Het is lastig om de exacte mate van controle en vrijwillige sturing van de beide types aandacht te bepalen.
• De associatie tussen populariteit en aandacht is waarschijnlijk bidirectioneel: duidelijk zichtbaar zijn kan een middel zijn tot het verkrijgen van hoge status, andersom komt hoge status met privileges die invloed in de groep faciliteren, wat voor meer aandacht zorgt.

De huidige bevindingen laten zien dat aandacht voor status geen gegeneraliseerd effect is, maar ook afhankelijk is van waarnemerskarakteristieken. Aandacht voor status wordt gedreven door een combinatie van de status en het geslacht van zowel target als waarnemer. In de toekomst moeten effecten niet alleen individueel bekeken worden, maar moet de interactie tussen target- en waarnemerskarakteristieken meegenomen worden.