Aantekeningen hoorcollege 10 - Toepassing van Onderzoeksmethoden en Statistiek - Universiteit Utrecht (2022/2023)

H C   1 0   -   1   J U N I   2 0 2 3

Dataverzameling

Bij kwalitatief onderzoek wordt aan de start van het onderzoek geen hypothese gevormd.

• Inductieve werkwijze: op basis van de verzamelde data wordt een theorie geformuleerd (correlationeel = deductief)
• Abductieve werkwijze: op basis van de data worden verklaringen geformuleerd, die worden getoetst met nieuwe data. De dataverzameling wordt afgestemd op de vraag die er op dat moment is (=iteratief proces)

Kwalitatieve interviews

• Ongestructureerd » kwalitatieve interviews
• Semigestructureerd » kwalitatieve interviews
• Gestructureerd » surveys

Vormen van interviews

• Face to face
  • Gesprek met respondent in dezelfde ruimte
  • Tijdrovend, maar grote opbrengst
• Telefonisch
  
  • Kleine tijdsinvestering, maar non-verbale ques zijn niet duidelijk » verlies van informatie
• Online
  
  • Kleine tijdsinvestering, maar non-verbale ques zijn niet duidelijk » verlies van informatie en gebrek aan controle
• Go-along
  
  • Met een respondent meegaan
  • Dynamisch, informatief op meerdere manieren maar verlies van controle doordat het lastig te managen is
• Etnografisch

Interview: vraag-antwoord model (Tourangeau)

• Comprehension » begrijpen van de vraag
• Retrieval » ophalen van informatie, wat is het antwoord op de vraag?
• Judgement » gedachten, ideeën, meningen, ervaringen en herinneringen in het hoofd van respondent
• Response » bovenstaande wordt geformuleerd tot een antwoord

Het is belangrijk om vertrouwen/report op te bouwen zodat de respondenten delen wat ze willen delen, en dus genoeg antwoorden geven. MAAR het moet niet te vertrouwelijk zijn, want het blijft een ‘afstandelijke’ relatie

Onderdelen van een interview

• Stage 1: Aankomst en introductie » bepaalt veel over beeld die respondent van interviewer krijgt
• Stage 2: Introductie onderzoek » bruggetje tussen algemene introductie en in onderzoek
• Stage 3: Begin van het interview » interviewer zegt zo weinig mogelijk, beginnen met een makkelijk onderwerp wat basis legt voor de rest van het gesprek
• Stage 4: Tijdens het interview
• Stage 5: Einde interview » laatste algemene vragen, meer overgaan in gespreksvorm
• Stage 6: Na het interview » belangrijk om ‘doorknob effect’ te voorkomen (belangrijke info komt boven zodra je ‘relaxed’ wordt maar dan geen tijd meer heb om de info te delen)

Focusgroepen

“A focus group study is a carefully planned series of discussions designed to obtain perceptions on a defined area of interest in a permissive, nonthreatening environment” (Krueger & Casey, 2009)

• Data wordt gegenereerd door interactie » er is een gesprek tussen de leden van de focusgroep, wat wordt gestuurd door de moderator
• Laat participanten luisteren, reflecteren, and over hun standpunt nadenken » zodat ze elkaar kunnen uitdagen
• Het is niet een groepsinterview
• Groepssamenstelling en grootte:
  
  • Heterogeen vs. homogeen (zelfde basis en ervaringen) » wanneer kies je voor welke categorie? Je zoekt een homogene groep met daarbinnen kenmerken van heterogeniteit
    
    • Onderwerp
    • Sensitiviteit en complexiteit
    • Breedte en diepte discussie
    • Populatie betrokken bij onderzoek
  • Vreemden, bekenden, of bestaande groepen
  • Groepsgrootte (ongeveer 6 mensen, tussen de 4-8)
• Fasen:
  
  • Introductie en basisregels vaststellen
  • Individuele introducties
  • Openingstopic (probleem schetsen, onderwerp introduceren waar focusleden over in gesprek moeten » begeleiden van storming naar norming fase)
  • Discussie (topics inbrengen waarover focusgroep kan discussiëren/praten » performing fase)
  • Afronding discussie
• Vormen:
  
  • Two-way » twee groepen in dezelfde ruimte, maar er mag maar een moderator de focusgroep houden, de andere groep kijkt toe/maakt aantekeningen en om de zoveel tijd wordt er gewisseld van groep
  • Dual moderator » twee moderatoren, één begeleid actief, de ander is meer ondersteunend
  • Dueling moderator » focusgroep ‘voordoen’ door zelf een voorbeelddiscussie te voeren zodat het voor de focusleden duidelijk is hoe het gesprek vormgegeven wordt
  • Respondent moderator » het wordt aan de respondenten overgelaten, één van de leden wordt zelf de moderator, de onderzoeker trekt zich meer terug
  • Online focus groups
    
    • Chatroom focusgroep » online discussie voeren
    • Bulletin board focusgroep » soort discussiebord waar iedereen steeds op elkaar kan reageren door reacties te posten

Eliciterende responses

Eliciteren = het uitlokken van reacties

• Probes » doorvragen stellen (manier om respondent duidelijk te maken dat je meer wilt horen)
  • Stilte » effectief omdat het een uitweiding van een reactie aanmoedigt (als de vraag bijv. onvolledig is beantwoord)
  • Ongerichte aanmoediging » Eheuh, yes, ok, and so on
  • Vraag naar uitweiding » Kun je mij hier meer over vertellen?
  • Vraag naar uitleg » Wat is/betekent X?
  • Reflectie, interpretatie, samenvatten » klopt het als ik zeg, dat…
• Prompts » introduceren van nieuw onderwerp

Eliciterende materialen

• Vignetten
• Bestaande data
• Gemaakte data (bijv. foto’s van respondent of onderzoeker zelf)

Topic list

Outline van hoofdvragen, subonderwerpen, en prompts (en probes) gedurende het onderzoek

• Ontwerpen
  • Mate van consistentie in data-verzameling
  • Flexibiliteit om in te gaan op individuele details
  • Consultatie en discussie met stakeholders
• Inhoud, structuur, lengte
  
  • Baseer je op onderzoeksdoel, literatuur, etc.
  • Groepeer zonder herhaling (dus niet meerdere gelijksoortige vragen)
  • Voorkom “scope creep” » ongewild verleggen focus (door afdwaling)

Observaties

• Participerend vs. niet-participerend » meegaan/doen in de groep vs. niet deelnemen
• Overt vs. covert » onverhuld vs. verhuld, dus wel/niet zichtbaar
• Systematisch vs. niet-systematisch » a.d.h.v. een vooraf opgestelde checklist vs. maken van fieldnotes die indicatie geven van wat je ziet

Rol van onderzoeker in observaties

• Vier typen te onderscheiden vanuit het boek Research Methods
  • Complete participant
• • Participant observer
  • Observer
  • Covert observer
• Punten die kunnen voorkomen bij observaties:
  
  • Reactiviteit van deelnemers: aanpassing in gedrag door aanwezigheid van observant (bijv. Hawthorne effect)
  • Naturalisatie: participanten gaan na verloop van tijd weer over op hun normale gedrag, ondanks de aanwezigheid van de onderzoeker
  • Going native: rol van onderzoeker uit het oog verliezen door te nauw contact met de participanten (vooral in etnografisch onderzoek)
• Subjectivity statement » hoe kun je het onderzoek beïnvloeden? Wat breng je als onderzoeker in?
  
  • Fixed position » feitelijke gegevens waar niks aan te veranderen valt (bijv. als mannelijke onderzoeker kun je lastig participeren in een onderzoek naar zwangere vrouwen)
  • Subjective position » eigen meningen/ideeën van de onderzoeker (over het onderzoek)

Wat te observeren?

• Primary observaties » dag, tijd, locatie, actoren, gebeurtenissen
• Secundary observaties » opmerkingen over gedane observaties door anderen, dus mening van anderen over fieldnotes
• Experiental data » eigen gevoelens en emoties, reflecties van emoties van participanten
• Circumstancial & background data » data over organisatie en (niet direct observeerbare) normen, relevant om gedrag van participanten te begrijpen, maar niet direct observeerbaar

Bestaande data

“A document can be defined as data that consists of words and/or images that have become recorded without intervention of the researcher” (Silverman, 2001 in Justesen and Mik-Meyer 2012: 118) » de data bestaat, ongeacht of het onderzoek wordt uitgevoerd of niet

• Macro-sociale fenomenen » overkoepelend over culturen (hier zijn mensen zich vaak zelf niet echt van bewust)
• Historisch onderzoek
• ‘blind spots’ » punten waar mensen zich niet bewust van zijn kunnen teruggehaald worden met bestaande data

Toegankelijkheid data

• Publieke data » bijv. jaarrapporten en websites
• Met toestemming » bijv. correspondentie en archieven
• Privé » bijv. interne correspondentie en persoonlijke foto’s

Wat is ethisch gewenst om te gebruiken/wat is acceptabel om te gebruiken? (wordt in college 12 verder op ingegaan)

Inhoud bestaande data: manifest en latent

• Manifest: direct zichtbaar, objectief, duidelijk, beschrijvend (bijv. hoe vaak het woord ‘jij’ voorkomt)
• Latent: interpretatie nodig van onderliggende componenten, diepere betekenis (in welke context je iets moet/kunt interpreteren)

Data triangulatie – 4 soorten

= het gebruik van meerdere databronnen om dezelfde data te onderzoeken

• Datatriangulatie
• Methodetriangulatie
• Onderzoeker triangulatie
• Theorie triangulatie

Etnografisch onderzoek

Meerdere weken doorbrengen in een bepaalde gemeenschap en daar op verschillende manieren data verzamelen

• Kenmerken:
  • Past bij Culturele Antropologie
  • Onderzoek in levenswereld van de onderwerpen » Native’s point of view (standpunt van mensen die er wonen leren kennen)
  • Per definitie data-triangulatie
    
    • Participerende observatie
    • Interviews
    • Focus groep/bestaande data
  • Gatekeepers » iemand die toezegging tot community kan ontzeggen of verlenen
  • Key-informants » centrale persoon in de onderzoekssituatie. Vaak in hoog aanzien van de populatie (bijv. met breed netwerk of verschillende rollen in onderzoekssituatie) » kan vaak veel informatie verlenen aan onderzoeker
• Rol als onderzoeker:
  
  • Afbakening van onderwerp is lastig
  • Als je ‘opgaat in’ een andere cultuur, levert dat je extra bewustzijn op van je eigen identiteit, culturele achtergrond, normen, waarden
  • Interpretatie van (gedrag van) mensen wordt gestuurd door je eigen identiteit
  • Vraagt om reflexiviteit
  • Rapport is extra belangrijk omdat je echt opgenomen moet worden in de community. Ze moeten je vertrouwen
  • Het geeft ethische afwegingen (bijv. wil je meedoen in het overtreden van de wet omdat de community dat doet)