Bestuursrecht - Hoorcollege 2 - Bestuurshandelen

1. Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

• De manier waarop de overheid beleidsdoelen nastreeft.
• Het strategisch besluitbegrip.
• De bestuursrechtelijke manier.
• De privaatrechtelijke manier.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Er worden geen onderwerpen besproken die niet in de literatuur besproken worden.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Het recht is een 'discursieve grootheid'. Dit wil zeggen dat er in de jurisprudentie en literatuur altijd verder gedacht wordt over de invulling van het bestuursrecht. Het verandert dus ook steeds, en heeft geen rigide, constante invulling. Zo kan recente jurisprudentie grote invloed uitoefenen op het recht.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gedaan m.b.t. het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen tentamenvragen behandeld.

Inhoud college

Strategisch besluitbegrip

Soms is een overheidshandeling eigenlijk geen besluit, maar wordt het met het oog op de rechtsbescherming wel als een besluit beschouwd (art 8:1 Awb). Bijvoorbeeld bij een waarschuwing van een bestuursorgaan die geldt als voorwaarde voor een belastend besluit. Ook een bestuurlijk rechtsoordeel wordt als een besluit aangemerkt, als het opvolgen van het rechtsoordeel voor de belanghebbende onevenredig bezwarend zou zijn. Ook het niet tijdig nemen van een besluit kan als een besluit aangemerkt worden.

Een publiekrechtelijke rechtshandeling moet een publiekrechtelijke basis hebben en binnen een exclusieve bevoegdheid van het bestuursorgaan vallen. Anders is er geen sprake van een besluit volgens art 1:3 Awb, maar van een privaatrechtelijke rechtshandeling, tenzij:

• De handeling plaatsvindt ter uitvoering van een publieke taak (Long Lin-arrest).
• Het een beslissing volgens een gemeenschappelijk beginsel is. (Bijvoorbeeld schadevergoedingsplicht vanwege een onrechtmatige daad).

Tussentijdse conclusie: Het besluitbegrip staat onder druk van de praktijk, vanwege het belang van rechtsbescherming. De wetgever en de rechter nemen hierom maatregelen om alsnog deze rechtsbescherming te garanderen. Vanuit de rechtswetenschap is er de vraag of het 'besluit' nog wel een werkbaar begrip is.

Soorten besluiten

• Beschikking: heeft een individueel en concreet karakter. Zij is persoons- en zaaksgericht.
• Algemeen verbindend voorschrift: een algemeen toepasbare regel, die een 'zelfstandige normstelling bevat en gegeven is op grond van een regelgevende bevoegdheid'.
• Beleidsregels: art. 1:3 lid 4 Awb. Deze bieden duidelijkheid over het gebruik van de bevoegdheid door een bestuursorgaan.
• Concretiserend besluit van algemene strekking: Deze bevat geen zelfstandige norm, maar dient ter uitvoering van een avv. Bijvoorbeeld de aanwijzing van bepaalde gebieden als horecagebied.

Overheid en privaatrecht

De basisregels hiervoor staan in het Burgerlijk Wetboek. Overheidsrechtspersonen kunnen de drager van vermogensrechtelijke bevoegdheden en plichten zijn. Let op het verschil tussen overheidsrechtspersonen en bestuursorganen (art 1:1 lid 4 Awb). Stelt het publiekrecht beperkingen aan de privaatrechtelijke bevoegdheden van de overheid? Hier zijn verschillende opvattingen over:

• Gemene rechtsleer: het Burgerlijk Wetboek is exclusief bepalend voor het privaatrechtelijk handelen van de overheid.
• Gemengde rechtsleer: Zowel burgerlijke als publiekrechtelijke normen zijn van toepassing, het publiekrecht geeft de grenzen van het handelen van de overheid aan.
• Invullende rechtsleer: Op grond van het legaliteitsbeginsel moet ál het overheidshandelen een publiekrechtelijke basis hebben. Dus geen ruimte voor het privaatrecht.
• Gemeenschappelijke rechtsleer: Er is een algemene rechtsbron waaruit zowel het privaat- als het publiekrecht putten. (Enkele algemene overkoepelende rechtsbeginselen).

In de Nederlandse situatie zijn zowel publiek- als privaatrechtelijke normen van toepassing op het privaatrechtelijk handelen van de overheid.

Er zijn verschillende soorten overeenkomsten die de overheid aan kan gaan met derden:

• 'Gewone' overeenkomsten van verkoop en huur.
• Beleidsovereenkomsten. Het betreft hier het gebruik van het vermogensrecht om bepaalde beleidsdoelen te bereiken. Dit is geoorloofd, zolang nakoming van deze overeenkomsten geen publiekrechtelijke rechtsbepalingen doorkruist.
• Bevoegdhedenovereenkomsten: Het gaat hier over afspraken over het gebruik van een publiekrechtelijke bevoegdheid. Hier staat dan een prestatie van de particulier tegenover. Ook hier geldt het doorkruisingsverbod, zo heeft de jurisprudentie bepaald.
• Mengvormen: bijvoorbeeld samenwerkingsovereenkomsten met projectontwikkelaars en gemeenten over de bouw van een snelweg.