BulletPointsamenvatting bij de 1e druk van Beknopte geschiedenis van het Romeinse recht van Zwalve

Hoe is de grote invloed van het Romeinse recht op het recht wereldwijd ontstaan? - BulletPoints 1

• Het Romeinse rijk wordt ook wel Imperium Romanum genoemd.

• Het Reichskammergericht is een aan het einde van de 15e eeuw opgericht gerechtshof van het Duitse keizerrijk dat recht moesten spreken op basis van het geschreven en ongeschreven recht van die gebieden. Als het lokale recht geen oplossing bood, dan moest recht worden gesproken op basis van het Romeinse recht.

• Receptie is het proces van geleidelijke invoering van het Romeinse recht in delen van Europa.

• Geleerd recht is een benaming voor het Romeinse recht vanwege het feit dat de receptie van het Romeinse recht samenhangt met het onderwijs aan de universiteiten.

• ‘Dark Ages’ (de Middeleeuwen) is de Engelse benaming voor een periode tussen grofweg 500 en 1000 waarin zich in West-Europa een proces van barbarisering voltrok, waarbij de klassieke cultuur grotendeels verloren ging.

• De belangrijke onderwijzer Irnerius is omstreeks het jaar 1090 te Bologna het onderwijs gaan verzorgen op basis van het wetboek van Justinianus. Door hem werd het Romeinse recht onttrokken aan de vergetelheid.

• Universitas is een vereniging van een groep studenten die de grondslag van de universiteit in Bologna vormde.

• Gemeen recht is het geheel van Romeinsrechtelijke rechtsregels.

• Het Romeinse recht diende in bepaalde landen als hulprecht, als de lokale regels geen oplossing boden dan werd het Romeinse recht gebruikt. Dit wordt dan subsidiair recht genoemd.

• Inheemse recht is het lokale gewoonterecht en de lokale wetgeving.

• Het door Justinianus gecodificeerde recht bestaande uit de Codex Justinianus, Digesten en Instituten heet Corpus Iuris.

• Usus modernus is de moderne uitleg van het verouderde wetboek.

Welke bronnen lagen ten grondslag aan het Romeinse recht? - BulletPoints 2

• De koningstijd is de periode van 753 tot en met 510 voor Christus waarin de koning voor het leven was gekozen door de vergadering van het Romeinse volk.

• De vergadering van het Romeinse volk die gedurende de koningstijd de koning voor het leven koos heet Comitia.

• Imperium is het gezag dat een Romeinse magistraat bezat.

• Een edicta is een eenzijdig uitgevaardigde algemene regel door de koning of praetor.

• Een besluit van het volk op voorstel van een gezagsdrager heet een lex. Een lex behoefde niet op schrift te worden gesteld om rechtskracht te bezitten.

• Consuetudo is een ander woord voor gewoonterecht.

• De periode van 510 tot 27 voor Christus waarin de twee consuls het hoogste gezag vormden en de koning dus verdween heet de Republiek.

• De zogeheten consuls (consules) waren gedurende de Republiek in het Romeinse rijk opperste gezagsdragers.

• Het peblisciet (pebliscita) was een besluit van de plebs dat bij de Hortensische wet in 286 voor Christus een algemeen verbindende werking verkreeg.

• De Wet van de Twaalf Tafelen (lex XII tabularum) is een lange tijd de enige codificatie in het Romeinse recht gebleven. Deze wet werd aangeduid als de bron van al het publiek- en privaatrecht. De publicatie van de Wet van de Twaalf Tafelen heeft rond het jaar 450 voor Christus plaatsgevonden.

• Een praetor is een belangrijke magistraat die edicten op grond van zijn imperium kon uitvaardigen. De praetor urbanus was bevoegd om recht te spreken in de stad. De praetor peregrinus sprak recht tussen de in Rome bevindende vreemdelingen. De praetor kon rechtsingang verlenen aan partijen.

• De senaatsbesluiten (senatus consultum) hadden gedurende de Republiek formeel gezien nog geen rechtskracht. Gedurende de Principaat kregen de senaatsbesluiten wel formele rechtskracht. De senaatsbesluiten dienden dus als rechtsbron.

• Het praetorische recht (ius praetorium) bestond uit rechtsregels die door andere praetors werden overgenomen en daardoor tot een vaste kern behoorden.

• Het ius civile bestaat uit het gewoonterecht en het recht dat in wetten is neergelegd.

• Het recht dat door alle volkeren werd gehanteerd, ook wel recht der volkeren genoemd (ius gentium).

• Het principaat is de periode van 27 voor Christus tot en met 305 na Christus waarin er sprake was van een keizerrijk.

• Het door keizer Augustus gegeven recht aan een aantal juristen om in het openbaar advies te mogen geven heet het ius publice respondendi.

• Edictum tralaticium is de vaste kern van edictsbepalingen die van de ene praetor op de andere overging.

• Het door Salvius Julianus samengestelde boekje met edicten van praetors heet Edictum perpetuum. Dit boekje maakte een einde aan de rechtsvormende taak van de praetor.

• Een afzonderlijke brief van de keizer aan de indiener van een verzoekschrift heet een epistula.

Hoe is het Romeinse recht gecodificeerd en welke invloed had dit? - BulletPoints 3

• Een rescriptum is een keizerlijk onderschrift dat buiten het paleis opgehangen werd. Het rescriptum werd als een onderdeel van de keizerlijke wetgeving gezien.

• Een decreta is een vonnis dat gewezen werd door de keizer op grond van zijn volkstribunaire bevoegdheid.

• Door de keizer verstrekte richtlijnen aan de provincies die onder keizerlijk gezag stonden gedurende het principaat heten mandata.

• Constitutio principis is de wil van de keizer, vastgelegd in een keizerlijke verordening.

• In de citeerwet (lex citandi) werd bepaald dat men alleen een beroep mocht doen op het juristenrecht dat afkomstig was van Papinianus, Paulus, Ulpianus, Modestinus of Gaius.

• De codificatie van al het keizerrecht sinds de periode van keizer Constantijn noemt zich de codex Theodosianus. De voltooiing van dit project was in het jaar 438.

• De codificatie van al het keizerrecht (codex Justianus) is vastgelegd in twaalf boeken en gepubliceerd in 529.

• Digesten is de codificatie van al het juristenrecht door Justinianus, gepubliceerd in 533.

• De Justiniaanse Instituten (elementa) diende ter vervanging van de verouderde Instituten van Gaius. De Instituten van Gaius dienden als elementair leerboek rond het jaar 160 na Christus.

• De vernieuwde versie van de codex Justinianus (repetitae praelectionis) is gepubliceerd in 534.

• Novellae constitutiones is de gecodificeerde privéverzameling van wetten door, en voor, Justinianus. Deze behoort niet tot de codificatie van Justinianus.

• Corpus Iuris Civilis is de verzameling van wetten uit de Romeinse tijd. Het corpus iuris civilis bestaat uit de codex Justinianus, de Digesten en de Instituten.