College: Bestuursprocesrecht

Sheetnotes 2017/2018

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Geen recente ontwikkelingen (artikelen van de grondwet al zeer oud en zal niet gauw sprake zijn van een wijziging) 

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Zorg ervoor dat je bij de grondrechten begrijpt welke reikwijdte een artikel heeft en welke beperkingen hieraan worden gegeven. Kunnen de beperkingen bijvoorbeeld slechts bij wet in formele zin worden gesteld of ook door lagere organen worden gesteld? 

• Lees de grondrechten uit de GW en begrijp welke positieve verplichtingen hieruit kunnen voortvloeien 

• Besteed met name aandacht aan artikel 7 GW.

Collegeaantekeningen 16/17

Bestuursprocesrecht houdt in: hoe kan de burger beschermd worden tegen overheidshandelen.

Er wordt hier onderscheid gemaakt tussen vier besluiten. Wat betreft de bestuursgang naar de rechter, is het besluit de sleutel tot de bestuursrechter.

Daarnaast kan ook voor het feitelijk handelen van ambtenaren (art. 8:2 Awb), toegang gegeven worden naar de bestuursrechter.

Vier soorten besluiten:

• Algemeen verbindende voorschriften. Deze zijn afkomstig door organen, die deze bevoegdheid hebben gekregen vanuit de Grondwet;

• Een beschikking. Deze staat tegenover een algemeen verbindend voorschrift. Een beschikking geldt namelijk in een individueel geval;

• Beleidsregel. Beleidsregels worden opgesteld om willekeur te voorkomen. Hierin kondigt het bestuursorgaan aan, hoe het met algemeen verbindende voorschriften om zal gaan;

• Bestuurlijke maatregel, deze zit tussen de algemeen verbindende voorschriften en een beschikking in.

Je kunt niet tegen alle besluiten bij de bestuursrechter in beroep (art. 8:3 Awb e.v.). Wanneer je bezwaar hebt tegen een algemeen verbindend voorschrift of een beleidsregel, kun je niet naar de bestuursrechter. De civiele rechter is altijd bevoegd, tenzij er een andere rechtsgang mogelijk is.

Wanneer het gaat over publiekrechtelijk rechtshandelen van de overheid gaat, ga je naar de bestuursrechter bij een beschikking of een bestuurlijke maatregel. Dan ga je naar de civiele rechter bij een algemeen verbindend voorschrift of een beleidsregel.

Wanneer het gaat over privaatrechtelijk rechtshandelen van de overheid (bijvoorbeeld feitelijk handelen: onrechtmatig en rechtmatig), dan ga je naar de civiele rechter.

De civiele rechter is lastiger en vaak ook duurder. De overheid wil dit graag zo houden, omdat er anders veel meer mensen naar de civiele rechter zouden gaan.

Op het tentamen er opletten of de vraag gaat over publiekrechtelijk of privaatrechtelijk handelen. Op die manier kun je voor jezelf dan een stappenplan doorlopen, om zo uiteindelijk uit te komen bij de juiste rechter.

Er zijn niet veel voorbeelden van een procedure tegen een algemeen verbindend voorschrift. Twee voorbeelden zijn de strijd tegen het Besluit Uitvoering Rookvrije werkplek en het harmonisatiearrest.

Ook wordt er wel eens geprocedeerd tegen beleidsregels. Een voorbeeld hiervan is de burgemeester van Bergen op Zoom die vastlegde dat hij geen coffeeshops meer tolereerde. In art 13b van de Opiumwet, staat dat de burgemeester kan vastleggen dat hij geen coffeeshops meer tolereert. Je kan hier tegen procederen, maar dit moet dan bij de civiele rechter.

Wanneer je in beroep wilt gaan tegen een afwijzing van een aanvraag, dan kan dit. Omdat in het Awb staat dat de afwijzing van een aanvraag ook de vorm heeft van een beschikking. Ook al verandert er dan niet iets in de wereld van het recht.

Wanneer je procedeert in het civiele recht, procedeer je tegen een natuurlijke persoon of een rechtspersoon en dus niet tegen een bestuursorgaan. Wanneer je procedeert in het bestuursrecht, procedeer je tegen bestuursorganen.

Wanneer je procedeert tegen een beschikking of besluit, moet de rechter altijd eerst nog de rechtmatigheid controleren. Dus ook bij het bestuursrecht, komt de rechtmatigheid aan de orde.

In artikel 32 A van de Warenwet staat dat de minister een overtreding van deze wet kan beboeten. Hierin staat ‘KAN’, dit is dus een beleidsregel. De wet legt dus voor dat overtredingen beboet kunnen worden. Aangezien de minister dit natuurlijk niet zelf gaat controleren en hij hier ambtenaren voor heeft, heeft hij deze wet uitgewerkt in een duidelijke beleidsregel. Hierdoor ontstaat er geen willekeur.

Wanneer iemand in beroep gaat tegen een beschikking omdat hij een boete heeft gekregen naar aanleiding van de Warenwet, dan zal de rechter altijd eerst nagaan of de beleidsregel niet kennelijk onredelijk is. De rechter toetst dan dus de beleidsregel.

Wanneer het college van B en W een attenderingsbrief stuurt naar een vrouw, die in de bijstand zit. Ze heeft een kind die inmiddels zes jaar is. In de brief staat, dat ze na de eerste vijf jaren van haar kind, sollicitatieplicht heeft. Dit is geen besluit, het is alleen een mededeling. Er vloeit geen rechtsgevolg uit de brief. Wanneer de vrouw bezwaar wil maken tegen de sollicitatieplicht, dan zal ze in beroep moeten gaan tegen de wet.

Zo is ook een brief van de gemeente geen besluit, wanneer er in staat dat ze de straat gaan openbreken om de riolering te vervangen. De gemeente maakt dan gebruik van zijn eigendomsrecht. De brief is dan dus niet publiekrechtelijk, maar privaatrechtelijk en een rechtsgang naar de bestuursrechter is niet mogelijk.

Eisen voor een belanghebbende (art. 1:2 Awb):

• Eigen belang;

• Persoonlijk belang;

• Actueel belang;

• Objectief bepaalpaar belang;

• Rechtstreeks belang.

Voorbeelden: een café baas is belanghebbende wanneer hem een boete opgelegd wordt. Een student is belanghebbende wanneer zijn studielening wordt afgewezen.

Wanneer een cafébezoeker tegen de boete in wil gaan van de café baas, is deze geen belanghebbende omdat de cafébezoeker niet spreekt vanuit eigen belang.

Ook de ouders van de student zijn geen belanghebbende, omdat ze geen eigen belang hebben.

Het persoonlijk belang hangt af van het voldoende afscheiden van andere personen. Voorbeeld is een spoorwegovergang die dichtgemaakt zou worden. Een vrachtwagenbedrijf ging naar de rechter omdat ze hier heel vaak langsreden, echter vond de rechter hen niet voldoende afscheiden van de andere personen en hoefden ze maar drie kilometer om te rijden. Ook een schaapherder die er elke dag met zijn schapen overheen gaat, ging in beroep. Dit keurde de rechter wel goed, omdat de schaapherder wel heel erg belast werd.