Deze samenvatting is gebaseerd op From the functions of music to music preference van Schäfer, T., & Sedlmeier, P. (2009)

Inleiding

Er zijn twee vragen belangrijk bij het onderzoeken van muzieksmaken.

1. Waarom houdt iemand van een bepaald soort muziek, terwijl iemand anders van andere muziek houdt?

2. Waarom is er verschil in de mate van muziekvoorkeur?

Deze tweede vraag is nog maar weinig behandeld in muziekonderzoek.

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op muziekvoorkeur, waaronder de eigenschappen van de muziek, bekendheid, herhaald ernaar geluisterd hebben en de ervaringen tijdens het luisteren van de muziek. Ten slotte spelen sociale invloeden mee. Maar ook persoonlijkheid, fysiologische eigenschappen, geluidsvoorkeuren in het algemeen en leeftijd lijken invloed te hebben.

Functies en voordelen van muziek

Muziek luisteren heeft verschillende functies, zoals een prettig gevoel teweegbrengen. Voor adolescenten is muziek belangrijk bij het ontdekken en uitdragen van hun identiteit. Muziek dient ook als een methode om groepen te vormen en te definiëren. In sociale context biedt muziek een medium voor communicatie, maar dient ook als onderwerp van communicatie. Muziek dient daarnaast als een copingsmechanisme. Over het algemeen wordt muziek gebruikt als een methode om onze gevoelens en emoties te reguleren.

Functies van muziek en muziekvoorkeur

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de mate van het ‘houden van’ een bepaalde muzieksoort. Er wordt verondersteld dat er een continuüm is van het leuk vinden tot het adoreren van een bepaalde muzieksoort. Deze mate van leuk vinden zou invloed kunnen hebben op de functie van de muziek. In dit onderzoek wordt gezocht naar de missing link tussen de mate van het leuk vinden van muziek en de functie hiervan. De hypothese hierbij is dat de mate van het leuk vinden van muziek wordt bepaald door de mate waarin deze muzieksoort de behoeften van de luisteraar vervult.

Methode

Eerst werd bepaald welke muziekstijlen bekend zijn. Deze gevonden stijlen werden gegroepeerd in dimensies die op dezelfde manier beoordeeld worden. Hieruit kwamen bijvoorbeeld rock, pop, rap en electro. Een voorbeeld van stijlen die op dezelfde manier beoordeeld worden zijn hiphop, zwarte muziek, R&B en rap. Deze zijn samengevoegd onder het genre rap. Muziekvoorkeuren kunnen onderscheiden worden in vier dimensies die de belangrijkste eigenschap van de muziek beschrijven, namelijk: bedachtzaam en complex, intens en rebels, upbeat en conventioneel, en als laatste energieke en ritmisch.

Onderzoek 1: Hoe bekend zijn de muziekstijlen?

170 participanten vulden een vragenlijst in waarbij ze een lijst maakten van alle muziekstijlen die ze kenden. Daarnaast gaven de participanten een schatting van hoeveel muziek ze per dag luisterden en gaven een cijfer voor hun muzikaliteit en het belang van muziek in hun leven.

Er werden 25 stijlen gevonden die bekend waren bij in ieder geval 10% van de respondenten. De eigen muzikaliteit werd gemiddeld met een 6.1 beoordeeld en het belang van muziek met een 8.2. Gemiddeld luisterden ze 3 uur per dag naar muziek. Dit nam af naar mate de respondenten ouder waren. De lijst van stijlen werd gebruikt voor het tweede onderzoek.

Onderzoek 2: De functies van muziek en muziekvoorkeur

De doelen van dit onderzoek zijn:

1. Na gaan in welke mate mensen van hun favoriete muziek houden.

2. De structuur van muziekvoorkeur en de dimensies hierin.

3. Welke functies favoriete muziek kan vervullen.

4. Hoe de functie van muziek gerelateerd is aan de mate van het houden van die muziek.

In dit onderzoek is gebruik gemaakt van 507 respondenten. Zij gaven een indicatie van de eigen muzikaliteit en het belang van muziek in hun leven. Deze resultaten kwamen overeen met de resultaten van het eerste onderzoek. In dit onderzoek werd niet gevonden dat het belang van muziek niet verminderde bij oudere respondenten, maar dit kan te maken hebben met de jongere gemiddelde leeftijd in deze groep. De respondenten werd gevraagd om in een online vragenlijst een beoordeling te geven van elk van de gevonden muziekstijlen uit onderzoek 1 door middel van het beoordelen van stellingen over deze stijl. Hieronder vielen stellingen als ‘ik vind deze muziek leuk’ en ‘ik ga regelmatig naar concerten om deze muziek te luisteren’. Daarnaast beoordeelden ze over hun eigen favoriete muziekstijl een lijst stellingen die gingen over de functies van muziek.

Resultaten en discussie onderzoek 2

De meest favoriete stijlen waren rock en alternatieve muziek, waarna klassiek, pop, rock en roll, jazz, punk, reggae, blues en ska volgden. Beat muziek, folk en electronische muziek werden negatief beoordeeld. Dit is belangrijk, omdat het bevestigd dat er verschillende dimensies, of genres, in muziek bestaan, die apart onderzocht dienen te worden.

Op basis van verdere analyses werden 6 dimensies van muziekvoorkeur bepaald. Dit waren verfijnd, electronisch, rock, rap, pop en als laatste beat, folk & country. Verfijnde muziek is bijvoorbeeld klassieke muziek en andere stijlen die als superieur gezien worden. Electronische muziek wordt met computers gemaakt en heeft vaak een duidelijke beat. Rock muziek bevat luide, snelle muziek met grote variatie. Onder rap vallen alle ‘offbeat’ ritmes en deze muziek bevat vaak een dominante stem over de muziek. Pop muziek is makkelijk te luisteren en heeft sentimentele teksten. De laatste groep, beat, folk en country zijn simpele, traditionele nummers. Opvallend is dat rock en roll ook hoog scoort in deze laatste groep.

Muziekonderzoek zou er baat bij hebben om niet alleen te kijken naar muziek die gewaardeerd wordt, maar ook naar de mate waarin die muziek gewaardeerd wordt door respondenten. De waardering van de eigen favoriete muziekstijl is te vinden in figuur 2. Het is opvallend dat er respondenten tussen zijn die een zeer laag cijfer geven aan de muziek die ze als hun favoriete stijl hebben benoemd. Dit heeft te maken met wat mensen zien als ‘favoriet’ en de waarde die ze hechten aan muziek in het algemeen.

De stellingen die beoordeeld zijn zijn onder te verdelen in twee groepen. De evaluerende stellingen gaan over hoe je muziek beoordeeld, bijvoorbeeld dat je de muziek leuk vindt, terwijl de gedragsstellingen gaan over wat je doet, zoals het bezoeken van een concert of het kopen van een cd. Op de eerste soort stellingen werden hogere scores gegeven.

De functies van muziek die genoemd werden, kwamen vaak overeen met de antwoorden van andere respondenten. De belangrijkste functie was dat muziek voor een goed humeur zorgt, waarna ontspanning, oppeppen en evalueren genoemd worden. De meeste genoemde functies hadden te maken met het beïnvloeden van humeur en emotie. Daarnaast wordt genieten van muziek als kunstvorm genoemd.

De respondenten werden ingedeeld op de dimensies op basis van hun opgegeven favoriete muziekstijl. In alle dimensies kwamen de voorgenoemde functies als belangrijkste uit de bus. Toch zijn er per dimensie ook verschillen. Zo noemen de luisteraars van verfijnde muziek vaker muziek als kunstvorm, terwijl luisteraars van electronische muziek de functie van oppeppend en dansbaar zijn noemen. Rock luisteraars noemden het uitdragen van de eigen identiteit en waarden. Rap luisteraars noemden dans en beweging vaker en de luisteraars van beat, folk en country noemden alle voorgenoemde functies.

Waarom mensen van bepaalde muziek houden werd ook onderzocht. Er werd gekeken naar de waardering voor de verschillende dimensies per persoon en de beoordeling van de functies van muziek. Hieruit bleek dat persoonlijkheid en identiteit uiten als functie het hoogst gecorreleerd was aan muziekvoorkeur. Daarnaast bleek het ontmoeten van anderen door de muziek belangrijk, wat erop duidt dat muziekvoorkeur een sociaal fenomeen is. Het laat zien dat muziek een bron van informatie is, die de mening overbrengt van de makers van de muziek en de fans. Muziekvoorkeur wordt verrassend laag gecorreleerd aan de emotionele voordelen van muziek.

Over het algemeen wordt muziekvoorkeur gerelateerd aan de functies die het vervult. Hoe meer een respondent van een bepaalde muziekstijl hield, hoe meer functies deze muziekstijl schijnt te vervullen. Voor de functies per muziekstijl, zie tabel 5.

Door een regressie analyse werd bepaald welke functies de variantie van de muziekvoorkeuren verklaarden. De volgende 7 functies verklaarden 47% van de variantie:

• Uiten van mijn identiteit

• Helpt me mensen te ontmoeten

• Geeft me een extatisch gevoel

• Drukt mijn waarden uit

• Waardeer ik als kunstvorm

• Bezorgt me een goed humeur

• Geeft me informatie

Andere factoren spelen hoogstwaarschijnlijk ook mee, zoals het vaak horen van de muziek omdat je ouders het luisteren, of muziek die je hebt moeten spelen bij het leren bespelen van en een instrument. En de functies van muziek worden ook beïnvloedt door de situatie. Bij de optie om extra redenen om muziek te luisteren te noemen, werden andere interessante functies van muziek genoemd. Bijvoorbeeld dat muziek inspiratie bood, een gevoel van vrijheid ervaren door muziek en ten slotte religieuze functies, zoals aanbidding.

Veel respondenten noemden bij hun favoriete muziek dat dit de muziek is waarmee ze opgegroeid zijn. Dit is geen functie van muziek en is dus niet opgenomen in deze studie. Hier moet wel verder onderzoek naar gedaan worden, het vaak blootgesteld worden aan bepaalde muziek kan immers invloed hebben op muziekvoorkeur.

Discussie

De functies van de favoriete muziek werd sterk gerelateerd aan de mate van waardering voor die muziekstijl. Belangrijke functies waren het beïnvloeden van humeur en emoties en intellectuele stimulatie. Toch bleek dat deze functies niet het belangrijkst waren voor het bepalen van de mate van waardering voor de muziekstijl. De belangrijkste functies bleken het uiten van de eigen persoonlijkheid en waarden en het ontmoeten van anderen. Ondanks dat respondenten dit zelf nauwelijks noemen, bleek identificatie met de artiest en verkregen informatie door de muziek ook belangrijk te zijn.

De muziek die respondenten toeschrijven aan hun favoriete muziek blijken niet de functies te zijn die hun waardering bepaalt. Persoonlijke ervaringen met de muziek blijken ook invloed te hebben op de mate van waardering, maar hier moet meer onderzoek naar gedaan worden. Luisteraars van verschillende genres halen verschillende dingen uit muziek. Zo hebben electronische muziek luisteraars meer aan de dansbaarheid en waarderen luisteraars van verfijnde muziek de kunstvorm achter de muziek meer. De manier waarop mensen gebruik maken van muziek, welke functies het dus vervuld, is erg complex. Er is dus bijvoorbeeld niet te spreken van de typische metal luisteraar.

Een beperking van dit onderzoek is het verschil tussen korte termijn functies en lange termijn functies. Een opzwepend liedje kan je direct in een goed humeur brengen, maar dit heeft geen invloed op de waardering van deze muziekstijl op de lange termijn. In verder onderzoek dient een theoretisch raamwerk ontworpen te worden op basis van de onderzoeksvragen die hier behandeld zijn.