Goederenrecht - UL - B3 - Oefententamen maart 2012

Vragen

Volex BV (hierna: Volex) is een bedrijf dat zich bezighoudt met de verkoop van sieraden. Artworks BV (hierna: Artworks), een goudsmederij, vervaardigt in opdracht van Volex 500 gouden ringen met diamant. Volex stelt haar eigen, kostbare en reeds geslepen diamanten aan Artworks ter hand om ze naar het ontwerp van Volex te verwerken in de ringen. Het goud voor de ringen is afkomstig van Artworks. De ringen worden conform het ontwerp vervaardigd, maar voordat ze worden opgehaald door Volex gaat Artworks failliet.

Vraag 1

Volex betwist het standpunt van de curator dat Artworks eigenaar van de ringen is. Heeft zij gelijk?

Vraag 2

Diamond Deals heeft op 1 maart 2010 uit hoofde van een kredietovereenkomst een stil pandrecht gevestigd op al haar bestaande en toekomstige vorderingen ten behoeve van Fides Bank. Op 1 januari 2011 heeft Diamond Deals een stil pandrecht gevestigd op al haar bestaande en toekomstige vorderingen ten behoeve van Onyx Bank. Diamond Deals sluit op 1 december 2010 ten aanzien van een haar in eigendom toebehorend bedrijfspand een huurovereenkomst met Verschuur, die voorziet in maandelijkse betaling van de huurpenningen achteraf.

1. Zowel Fides Bank als Onyx Bank stelt pandhouder te zijn geworden van de huurpenningen die op 1 februari 2011 verschuldigd zijn. Welk standpunt is juist?
2. Stel dat de huurovereenkomst tussen Diamond Deals en Verschuur op 1 januari 2009 zou zijn gesloten. Wie is/zijn pandhouder(s) van de op 1 februari 2011 verschuldigde huurpenningen?

Vraag 3

Op 1 juni 2011 verkoopt en levert Volex onder eigendomsvoorbehoud tien horloges aan juwelier Sijbels. Op 20 juni 2011 verkoopt Sijbels een van de horloges aan Hessink. Overeengekomen wordt dat de levering geschiedt doordat Sijbels het horloge onder zich houdt en voor Hessink apart zal leggen totdat Hessink de koopprijs heeft voldaan. Aldus geschiedt. Noch Sijbels noch Hessink heeft op 30 juni betaald.

Vraag 4

1. ANB Bank is van oordeel dat haar hypotheekrecht zich mede uitstrekt over de rail en de kraan. Is dit standpunt juist?
2. ANB Bank is bovendien van opvatting dat het hypotheekrecht van HUBO Bank niet geldig is, omdat HUBO Bank uit de openbare registers had kunnen weten dat ANB Bank reeds een hypotheekrecht op het bedrijfsterrein met alle daarin en daarop aanwezige roerende zaken had. Is dit standpunt juist?

Antwoordindicatie

Vraag 1

Er is sprake van zaaksvorming (blz. 239 nr. 288): uit goud en diamanten worden nieuwe zaken, ringen, gevormd. De vraag is of Volex deze zaak voor zichzelf doet vormen, artikel 5:16 lid 2 BW (blz. 240 nr. 289). Deze vraag kan worden beantwoord aan de hand van het arrest Breda/Antonius (blz. 241 nr. 289 onder B): Of een partij voor zichzelf een zaak vormt of doet vormen, hangt af van wat op grond van de verkeersopvattingen uit de rechtsverhouding tussen partijen voortvloeit. Bij een industriële fabricage komt het daarbij aan op de vraag wie een beslissende invloed had op de wijze van productie en de definitieve vorm van het product, en wie in het kader van die rechtsverhouding het risico droeg ter zake van verliezen wegens tegenvallende bruikbaarheid, verhandelbaarheid of winstgevendheid van het product (blz. 244 nr. 291, kleine letters). Volex geeft opdracht aan Artworks, dat wijst in de richting dat Artworks voor Volex heeft gevormd. Volex heeft het ontwerp aangeleverd, en Volex draagt het risico van de winstgevendheid en verhandelbaarheid. Immers, zij houdt zich bezig met de verkoop van sieraden. Dit leidt tot de conclusie dat Volex voor zichzelf doet vormen, Volex heeft gelijk.

Vraag 2a

Een stil pandrecht op vorderingen op naam is slechts mogelijk indien dit recht op het tijdstip van de vestiging van het pandrecht reeds bestaat of rechtstreeks zal worden verkregen uit een dan reeds bestaande rechtsverhouding, artikel 3:239 lid 1 BW (blz. 467 nr. 543 jo blz. 469 nr. 545). Ten tijde van de vestiging van het pandrecht ten behoeve van Fides Bank, 1 maart 2010, zijn de vorderingen op Verschuur niet bestaande vorderingen uit een niet bestaande rechtsverhouding, dubbel toekomstige vorderingen. De huurovereenkomst tussen Diamond Deals en Verschuur wordt namelijk eerst op 1 december 2010 gesloten. Vestiging van een stil pandrecht op dubbel toekomstige vorderingen is niet mogelijk (blz. 357 nr. 427 jo blz. 357 nr. 428 jo blz. 469 nr. 545). Het pandrecht ten behoeve van Onyx Bank wordt gevestigd op 1 januari 2011. De huurpenningen die op 1 februari 2011 verschuldigd zijn, vloeien voort uit een bestaande rechtsverhouding. Het standpunt van Onyx Bank is juist, Onyx Bank is pandhouder geworden van de huurpenningen.

Vraag 2b

Als de huurovereenkomst tussen Diamond Deals en Verschuur op 1 januari 2009 zou zijn gesloten, dan betreft het in beide gevallen vorderingen die voortvloeien uit een reeds bestaande rechtsverhouding (blz. 359 nr. 430). Op het moment dat de vorderingen in het vermogen van Diamond Deals vloeien (1 januari respectievelijk 1 februari 2011), verkrijgt zowel Fides Bank als Onyx Bank een stil pandrecht. Artikel 3:97 lid 2 BW bepaalt de volgorde: Fides Bank verkrijgt een eerste stil pandrecht, Onyx Bank een tweede stil pandrecht (blz. 362 nr. 432).

Vraag 3

Nadat Volex op 1 juni 2011 tien horloges onder eigendomsvoorbehoud (blz. 403 nr. 486) heeft verkocht en geleverd aan Sijbels, is Volex eigenaar onder ontbindende voorwaarde (let op: Volex is eigenaar onder ontbindende voorwaarde. Blz. 412 nr. 493). Sijbels kan slechts de voorwaardelijke eigendom overdragen aan Hessink, hij is houder voor Volex totdat hij de koopprijs heeft betaald. De levering van Sijbels aan Hessink betreft een levering cp, artikel 3:90 jo. 3:115 sub a BW (blz. 113 nr. 151). Dit is een ongeldige levering, artikel 3:111 BW (blz. 100 nr. 135). Sijbels is houder voor Volex en kan zichzelf niet tot houder voor Hessink maken. Op 30 juni 2010 is Volex eigenaar van het aan Hessink geleverde horloge.

Vraag 4a

ANB Bank baseert haar standpunt op artikel 3:227 lid 2 BW: een recht van pand of hypotheek op een zaak strekt zich uit over al hetgeen de eigendom van een zaak omvat (blz. 429 nr. 507). De eigendom van de zaak, in casu de grond (het bedrijfsterrein) omvat de gebouwen en werken die duurzaam met de grond zijn verenigd, artikel 5:20 lid 1 sub e BW (blz. 129 nr. 173). De rail en de kraan (door vereniging met de rail) zijn duurzaam met de grond verenigd. Het standpunt van ANB Bank is juist.

Vraag 4b

Het is mogelijk om meerdere beperkte rechten op hetzelfde goed te vestigen (blz. 383 nr. 462). Voor wat betreft het recht van hypotheek blijkt dit uit de artikelen 3:21, 3:262 en 3:273 BW. Na de vestiging van het hypotheekrecht ten behoeve van ANB Bank is Povak niet beschikkingsonbevoegd, maar beperkt beschikkingsbevoegd, het hypotheekrecht van HUBO Bank is geldig (blz. 496 nr. 571). Het standpunt van ANB is onjuist.