Inleiding Europees Recht - UU - Oefententamen 2015/2016

Vragen

Vraag 1

Overheidsorganen die in strijd handelen met hun Europeesrechtelijke verplichtingen zijn gehouden de daaruit voor particulieren voortvloeiende schade te vergoeden. Bespreek de volgende stelling:

• Net als het beginsel van non-contractuele aansprakelijkheid van de EU is het beginsel van staatsaansprakelijkheid expliciet in het Verdrag vastgelegd en is van toepassing op elk overheidsorgaan;

Vraag 2

Zeer recentelijk is een groot aantal Nederlandse burgers ziek geworden na het eten van gerookte zalm die besmet was met de salmonellabacterie. Sindsdien is België erg op haar hoede, want ook in de Belgische supermarkten wordt deze zalm verkocht. De Belgische overheid laat er geen gras over groeien en verbiedt de import van gerookte zalm uit Nederland per direct.

Voor de zekerheid breidt België dit verbod uit tot alle lidstaten van de Europese Unie. Stel dat de Europese Commissie van oordeel is dat België het Unierecht schendt door te strikte regels te hanteren over de import van gerookte zalm uit andere lidstaten en daarom een procedure tegen Frankrijk wil starten.

a. Welke procedure uit het Werkingsverdrag heeft de Europese Commissie hiervoor ter beschikking? Leg vervolgens uit welke stappen de Commissie in deze procedure moet volgen.

b. Stel dat het Hof van Justitie van oordeel is dat België het Unierecht schendt en haar verplichtingen niet nakomt. België is echter niet van plan om deze uitspraak van het Hof van Justitie na te komen. Welke proce dure kan de Commissie starten als een lidstaat een uitspraak van het Hof niet nakomt?

Vraag 3

Stel dat de Commissie krachtens de gewone wetgevingsprocedure een voorstel indient om de Tabaksreclamerichtlijn te herzien. Het Europees Parlement amendeert in de eerste lezing en dit leidt er uiteindelijk toe dat de procedure in de tweede lezing belandt. Stel, de Commissie geeft een negatief advies in de tweede lezing over de amendementen van het Europees Parlement.

a. Wat zijn de mogelijke consequenties van een negatief advies? Wat zijn de verschillen met een positief advies?

b. Stel dat de procedure in de derde lezing komt, maar dat er inmiddels zoveel is geamendeerd dat er weinig meer van het oorspronkelijke voorstel over is. De Commissie kan zich niet langer vinden in het voorstel. Welke opties heeft de Commissie nog?

Vraag 4

De afgelopen jaren zijn er steeds vaker ongelukken op snelwegen in de herfstperiode. Na onderzoek van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat blijkt dat deze ongelukken vaak plaatsvinden wanneer het enkele uren daarvoor hard geregend heeft en dat bij ongelukken bijna altijd auto’s zijn betrokken die gele lampen hebben. De Nederlandse overheid besluit daarop een verkoopverbod in te voeren voor auto’s met gele koplampen. Vanaf oktober 2014 is het alleen toegestaan om auto’s met witte koplampen te verkopen.

De Franse autohandelaren zijn niet blij met deze nieuwe wetgeving, omdat vrijwel alle Franse autos’ gele koplampen hebben. Ze betwisten bovendien dat er een causaal verband is tussen de ongelukken en de kleur van het autolicht. De Franse autofabrikanten spreken vervolgens met hun collega’s uit andere lidstaten en ontdekken dat feitelijk alleen Nederlandse autofabrikanten witte koplampen gebruiken. De auto’s
die uit andere lidstaten komen hebben in 90% van de gevallen gele koplampen ingebouwd. De Franse autofabrikanten besluiten de Nederlandse wetgeving aan te vechten, nadat bij de Nederlandse grens auto’s bestemd voor de verkoop in Nederland werden tegengehouden.

a. Bent u van mening dat de Nederlandse maatregel het vrij verkeer van goederen beperkt? U hoeft nog niet in te gaan op eventuele rechtvaardigingsgronden. Beargumenteer de aard van de beperking en onderbouw uw antwoord met relevante regelgeving en rechtspraak.

b. Stel dat er sprake is van een inbreuk, kan deze inbreuk dan gerechtvaardigd worden? Beargumenteer en onderbouw uw antwoord met relevante regelgeving en rechtspraak. Is er sprake van een belemmering met onderscheid of zonder onderscheid?

Vraag 5

Waarom heeft het Hof van Justitie in haar rechtspraak wel de verticale, maar niet de horizontale directe werking van richtlijnen erkend? Beargumenteer en onderbouw uw antwoord met relevante regelgeving/rechtspraak.

Antwoordindicatie

Vraag 1

Deels oneens. Non-contractuele aansprakelijkheid van de EU is geregeld in art. 268 juncto 340 Wv. Staatsaansprakelijkheid is niet in het Verdrag geregeld, maar vloeit voor uit de jurisprudentie van het HvJ, zie de  arresten Francovich en Brasserie. Het beginsel is wel van toepassing op elk overheidsorgaan.

Vraag 2

a. De Commissie is dan van mening dat er een inbreuk wordt gemaakt op het verdrag, hiervoor kan de Commissie een Verdragsinbreukprocedure volgens art. 258 Wv instellen. Dit is een procedure die een instelling tegen een lidstaat in te stellen. Er zijn twee fasen: de administratieve fase en de rechterlijke fase.

• De administratieve fase: De Commissie dient hiervoor eerst een aanmaningsbrief te sturen naar de lidstaat. Hierop volgt overleg bij de lidstaat. De derde stap is een met redenen omkleed advies van de Commissie. In het advies moet een termijn worden gesteld door de Commissie binnen welke de lidstaat opmerkingen in moet dienen.

• De rechterlijke procedure: Als de lidstaat niet voldoet aan het advies, kan de Commissie een procedure starten bij het Hof van Justitie. Dit is bepaald in art. 258 Wv en het arrest Commissie t. Italië (ro. 7 t/m 10). Ook arrest Spaanse aardbeien is van belang. De Commissie is niet verplicht om deze procedure te starten.

b. De procedure zoals neergelegd in art. 260(2) Wv, om een dwangsom en/of forfaitaire som op te leggen.

Vraag 3

a. De gewone wetgevingsprocedure is te vinden in art. 294 Wv. Volgens lid 8 kan de raad binnen drie maanden na ontvangst van de amendementen van het Europees Parlement met gekwalificeerde meerderheid van stemmen:

• Alle amendementen goedkeuren, de handeling wordt dan vastgesteld;

• Of niet alle amendementen goedkeuren, de voorzitter van de Raad roept dan binnen zes weken het bemiddelingscomite bijeen.

In lid 9 staat dat de Raad met eenparigheid van stemmen besluit over de amendementen waarover de Commissie negatief advies heeft uitgebracht. De mogelijke consequenties zijn dus dat het voorstel niet kan worden aangenomen, of alsnog wel. Bij een positief advies van de Commissie wordt de handeling aangenomen.

b. De Commissie maakt deel uit van het bemiddelingscomite. In de derde lezing kunnen zij er dan voor zorgen dat het bemiddelingscomite de handeling niet goedkeurt, waardoor de handeling niet wordt geacht te zijn vastgesteld (volgens art. 294 lid 11, 13 en 14 Wv).

Vraag 4

a. Volgens artikel 34 Wv zijn kwantitatieve invoerbeperkingen en alle maatregelen van gelijke werking verboden tussen lidstaten. In het arrest Dassonville is bepaald wat een kwantitatieve invoerbeperking is: een beperking die rechtstreeks, daadwerkelijk of potentieel kan belemmeren. Aangezien er niet meer gehandeld kan worden tussen Nederland en andere lidstaten, is er sprake van een belemmering van de intracommunautaire handel. Er is sprake van een maatregel van gelijke werking, omdat er een verkoopverbod is en geen directe invoerbeperking. Aangezien het verboden is om auto’s met gele koplampen in te

• Is er sprake van goederen? Ja, want ze zijn op geld waardeerbaar.

• Is het tarifair of non-tarifair? Kan afgeleid worden uit art. 34 Wv.

• Is er sprake van harmonisatie? is er een verordening of richtlijn? Is er sprake van een interstatelijk element? Arrest Dassonville

Het schema van art. 34 Wv. Is het een maatregel van gelijke werking? Er is geen sprake van verkoopmodaliteit (Keck-uitzondering) kijken naar Dassonville en Cassis de Dijon om te bepalen wat een maatregel van gelijke werking is. Er is wel degelijk een inbreuk.

b. Aangezien er geen onderscheid wordt gemaakt naar nationaliteit, is er geen sprake van discriminatie en kan een beroep gedaan worden op allebei de rechtvaardigingsgronden. Het kan gerechtvaardigd worden door te stellen dat het een kwestie is van openbare veiligheid. Voldoet de wetgeving aan de eis van proportionaliteit? Is deze geschikt, noodzakelijk en stricto sensu? Deze maatregel is geschikt om de openbare veiligheid te verzekeren. Deze maatregel is noodzakelijk (kijken of het middel (wetgeving) en het doel (openbare veiligheid verbeteren) in verhouding staan), omdat het een kleine moeite is om lampen te vervangen. Stricto sensu wordt eigenlijk niet getoetst door het HvJ, maar dient wel (kort) genoemd te worden. Hierbij gaat het om de belangenafweging: wat is belangrijker? De openbare veiligheid of de interne markt? Beide standpunten kunnen (kort) verdedigd worden.

Twee nieuwe leerstukken in het arrest Cassis de Dijon:

1. Wederzijdse aanvaardingsregel: ro. 15: uitbreiding van wat er in het arrest Dassonville werd gezegd over maatregel van gelijke werking: ook deze kan gezien worden als een belemmering, als je zegt dat het product in het ene land is aanvaard, hoeft het niet in het andere land ook nog aanvaard te worden, omdat het gewoon ingevoerd/doorgevoerd kan worden door middel van de interne markt.

2. Rule of reason: ro. 8: extra rechtvaardigingsgronden, dus niet alleen meer rechtvaardiging in art. 36 Wv, die limitatief is, waar de rule of reason niet limitatief is en dus overal gerechtvaardigd kan worden, mits het subjectief is. Het niet-handelen van een overheid om het vrije verkeer te beïnvloeden kan ook als een belemmering gezien worden. Een maatregel van gelijke werking kan dus handelen en niet-handelen zijn (ro. 57). Er kan worden gesteld dat de bescherming van grondrechten ook een dwingende reden van algemeen belang is (ro. 74).