Rechtseconomie B2 Rechten UL, Hoorcollege 2 (19/20)

Rechtseconomie hoorcollege 2 (19/20) Eigendomsrechten

Recht en efficiëntie hoofdstuk 3

1. Welke onderwerpen worden er behandeld in het hoorcollege?

Vanaf nu zullen de colleges gaan over het analyseren van de werking van de rechtsregels in verschillende rechtsgebieden. Welke gevolgen hebben deze rechtsregels voor de maatschappelijke welvaart? Vandaag wordt dit bekeken voor het eigendomsrecht.

2. Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

De tragedy of the commons wordt aangevuld met het prisoner's dilemma. In het boek komt dit niet aan de orde.

3. Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

De tragedy of the commons is ook een probleem dat in het heden speelt. Denk bijvoorbeeld aan het vrije gebruik van het luchtruim. De vervuiling die gepaard gaat met vliegreizen is niet bij de prijs van het vliegticket inbegrepen. Er is dus ook in hedendaagse situaties sprake van negatieve externe effecten.

4. Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen specifieke opmerkingen gedaan met betrekking tot het tentamen.

5. Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen specifieke tentamenvragen behandeld.

Inhoud college

Eigendomsrechten vormen een voorwaarde voor het bestaan van markten. Exclusiviteit en overdraagbaarheid zijn twee belangrijke elementen van eigendom. Daarnaast bevat eigendom het recht om:

• Een voorwerp/zaak te gebruiken,
• Het recht op de opbrengst ervan,
• Het recht om anderen van het gebruik ervan uit te sluiten,
• Het recht om de eigendom over te dragen.

Tragedy of the commons

De 'tragedie van het gemeenschappelijk eigendom' houdt in dat, bij afwezigheid van eigendomsrechten, inefficiëntie optreedt. Men wordt namelijk niet (volledig) geconfronteerd met de negatieve gevolgen van het eigen handelen. Voorbeeld: De zee is van iedereen, maar dit leidt wel tot overbevissing, wat uiteindelijk voor niemand goed is. Er is voor individuen echter geen prikkel om uit zichzelf te stoppen met vissen, wat ertoe leidt dat iedereen doorgaat met vissen. Let wel: dit probleem speelt alleen bij schaarse goederen, zoals grondbezit. Aan zuurstof is bijvoorbeeld over het algemeen geen gebrek, dus het is niet nodig om daar eigendomsrechten aan te verbinden.

Dit wordt ook wel het 'Prisoner's dilemma' genoemd. In dit dilemma zijn er twee gevangen, die voor de keuze staan of ze wel of niet informatie over elkaar met de politie zullen delen. Wanneer ze beiden zwijgen, is de gezamenlijke uitkomst voor beiden het efficiënst. Wanneer de ene zwijgt en de andere spreekt, krijgt de spreker strafvermindering, terwijl de zwijger juist een zware straf krijgt. Toepassing van een uitkomstenmatrix laat in dit geval zien dat beiden zullen spreken, wat tot een inefficiënte uitkomst leidt. Beiden krijgen dan immers een zware straf. (In het boek komt dit niet aan de orde).

Het Coase-theorema

Dit biedt een oplossing voor de tragedy of the commons. Volgens het Coase-theorema kan het inefficiënte gebruik van schaarse middelen worden opgeheven door aan één van de betrokken partijen eigendomsrechten toe te kennen. Zolang er geen transactiekosten bestaan, is het niet van belang aan wie de eigendomsrechten toegekend worden. Er kan dan immers vrij onderhandeld worden, waardoor een efficiënte verdeling zal ontstaan. Bij het bestaan van productiviteitsverschillen zal dit ertoe leiden dat het schaarse middel bij de meest productieve speler terechtkomt. Transactiekosten kunnen echter roet in het eten gooien, omdat zij vrije onderhandeling en ruil bemoeilijken.

Afweging kosten en baten eigendomsrechten

Baten: Exclusiviteit en overdraagbaarheid van schaarse goederen, dit voorkomt inefficiëntie.

Kosten: Transactiekosten van eigendomsoverdracht, deze kunnen ruil en bijbehorende efficiëntie in de weg staan. Ook zijn er overige kosten van registratie en handhaving, bijvoorbeeld het Kadaster.