• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?

De procedure bij de bestuursrechter 

Dit college zal gaan over het verloop van de procedure en de omvang van het geding.

Kenmerken procedure bij bestuursrechter

• Een procedure betreft altijd een besluit (1:3 Awb). Let op, er zijn een aantal handelingen die met een besluit worden gelijkgesteld ten opzichte van de rechtsbescherming (bijv. art. 6:3 Awb). Een beslissing op bezwaar is altijd een besluit in de zin van de Awb, ook al is dat een handeling dat niet gebaseerd is op een besluit.
• Eiser is nooit het bestuur, maar altijd een (rechts)persoon die het niet eens is met een besluit van een bestuursorgaan. Nuance: bestuursorgaan kan wel besluit aanvechten als belanghebbende tegen besluit van een ander bestuursorgaan.
• Doel van het beroep: vernietiging van het besluit
• De taak van de bestuursrechter is om te beoordelen of het besluit van het bestuur rechtmatig of onrechtmatig is. De uitkomst;
  • • Rechtmatig: beroep ongegrond, vordering afgewezen, besluit blijft in stand
    • Onrechtmatig: beroep gegrond, vordering toegewezen, besluit wordt vernietigd -> het besluit bestaat dan niet meer art. 8:72 lid 2 Awb.

Ook andere belanghebbende kunnen worden betrokken bij de procedure. De andere belanghebbende kunnen geen beroepsgronden indienen art 8:26 Awb. Ze kunnen dus geen invloed uitoefenen op de omgang van het geding. In het bestuursrecht geldt niet de verplichte partijvertegenwoordiging, dit tekent de laagdrempeligheid van bestuursrecht. Je kunt wel iemand machtigen om voor je belangen op te komen zie art. 8:24 Awb.

Startprocedure - art. 6:14 Awb

1. Het orgaan waarbij het bezwaar- of beroepschrift is ingediend, bevestigt de ontvangst daarvan schriftelijk.
2. Het orgaan waarbij het beroepsschrift is ingediend, geeft daarvan zo spoedig mogelijk kennis aan het bestuursorgaan dat het bestreden besluit heeft genomen.

Vooronderzoek: afd. 8.2.2 Awb

3. Binnen vier weken na de dag van verzending van de gronden van het beroepschrift aan het bestuursorgaan zendt dit de op de zaak betrekking hebbende stukken aan de bestuursrechter en kan het een verweerschrift indienen (…)

Op de zaak betrekking hebbende stukken: gaat om alle stukken die omtrent de voorgaande procedure zijn gevormd. De Hoge Raad heeft nadere uitleg gegeven over de op de zaak betrekking hebbende stukken. Alleen stukken die betrekking hebben op de belanghebbende. De reikwijdte van op de zaak betrekking hebbende stukken, dit wordt nader besproken in de werkgroepen.

Mogelijkheid van:

• Re- en dupliek (8:43 Awb)
• Comparitie (8:44 Awb) -> zitting in het kader van het vooronderzoek, je kunt partijen oproepen om vragen te stellen/te horen
• Nadere inlichtingen en stukken (8:45 Awb),
• Getuigenverhoor (8:46 Awb), deskundigenbericht (8:47, 8:48 Awb), tolk (8:49 Awb), descente (=ter plekke kijken hoe situatie is) (8:50, 8:51 Awb)

Uit de wetsgeschiedenis destijds: rechter stelt zich actief op, dat houdt in dat hij zelf opzoek gaat naar de materiële waarheid. Om die reden heeft de bestuursrechter ook verschillende bevoegdheden gekregen om in het kader van het vooronderzoek onderzoek te doen. 

Het gaat om discretionaire bevoegdheden. Bestuursrechter heeft bevoegdheid gekregen om te bepalen of hij de bevoegdheden inzet en hoe hij deze inzet. Om de rechter aan te moedigen de bevoegdheden te gebruiken is het procesreglement bestuursrecht opgesteld.

Onderzoek ter zitting: afd. 8.2.3

• Uitnodiging zitting (8:56 Awb)
• Zitting kan achterwege blijven als partijen daarvoor toestemming geven (8:57 Awb)
• Tot tien dagen voor de zitting kunnen partijen nader stukken indienen (8:58 Awb - ligt in praktijk iets genuanceerder
• Oproeping partijen (8:59 Awb), getuigen, deskundigen en tolken (8:60 Awb, 8:63 Awb)

Nieuwe zaakbehandeling

Wat was er mis met de oude wijze? De actieve houding van de rechter kwam niet goed uit de verf. De rechter maakte nauwelijks gebruik van de onderzoeksmogelijkheden. De zitting verliep altijd op dezelfde manier. Een groot probleem was dat als je uitslag kreeg je vaak niet wist waar je aan toe was als partij. Besluit was vaak een kale vernietiging: als de rechter een gebrek in besluit constateert dan vernietigd de bestuursrechter het besluit, maar betekent niet het einde van het geschil. De bestuursrechter moet dan opnieuw een beslissing op bezwaar nemen en daartegen staat weer beroep open. Procedures waren niet finaal beslecht, dit leidt tot een pingpongeffect. 

Standaard werkwijze nieuwe zaakbehandeling

Geen wijziging binnen het bestuursprocesrecht, maar puur nieuwe werkwijze. Elementen

• Snelheid
• Finaliteit (8:41a Awb); uitspraak waarbij je als partij weet waar je aan toe bent. Met de uitspraak wordt duidelijk hoe de rechtsverhouding in toekomst geldt.
• Maatwerk - als een zaak binnenkomt kijken hoe je het geschil het beste kunt behandelen, misschien geen uitspraak nodig, omdat er ruimte is om te onderhandelen, wat speelt er nog meer?

Van NZB naar professionele standaarden

-> kompas voor de bestuursrechter bij vormgeving regievoering voor, tijdens en na de zitting.

“De bestuursrechter onderzoekt of sprake is van een eenduidig juridisch geschil of van een conflict met achterliggende belangen. Hij betrekt deze in de zitting om de kans op finale beslechting van het conflict te maximaliseren, eventueel door behulpzaam te zijn bij een schikking of een mediation.”

Digitaal procederen

Programma kwaliteit en innovatie (KEI)

• Wet vereenvoudiging digitalisering procesrecht - wijzigingen bestuursprocesrecht, terug te vinden in afdeling 8.1.6a Awb

Inwerkingtreding onderdelen vereenvoudiging en digitalisering procesrecht

Reikwijdte 8.1.6a Awb is beperkt tot Asiel- en bewaringszaken (sinds 12 juni 2017)

Voor categorieën zaken waarvoor art. 8:36a Awb nog niet geldt is artikel 8:40a Awb, voorlopig nog de wettelijke basis voor digitaal procederen voor verreweg de meeste bestuursrechtelijke zaken. 

Bijzondere procedures

Versnelde behandeling (Afd. 8.2.3 Awb)

• Bekorting termijnen vooronderzoek en zitting
• In enkele bijzondere wetten verplicht van toepassing:
  • 89 VW 2000
  • D9 (Lid 4) Kieswet
  • 1.6(lid 1) Chw

Vereenvoudigde behandeling (Afd. 8.2.4 Awb)

• Sluiting onderzoek louter op basis vooronderzoek
• Kennelijkheidsuitspraak
• Rechtsmiddel van verzet (8:55 Awb)

Beroep bij niet tijdig beslissen (Afd. 8.2.4a Awb)

• In beginsel zonder zitting
• Dwangsombevoegdheid bestuursrechter
• Bijzondere uitspraaktermijnen

Omvang van het geding

Buitengrenzen: bestreden besluit.

Bestreden besluit hangt af van de voorprocedure. De omvang van de discussie wordt beïnvloed door:

• De eiser;
• Het verwerend bestuursorgaan;
• De rechter (deze week: voor zover de rechter de omvang beperkt.

Invloed eiser omvang discussie in beroep -Art 8:69 lid 1 Awb:

De bestuursrechter doet uitspraak op de grondslag van het beroepschrift, de overgelegde stukken, het verhandelde tijdens het vooronderzoek en het onderzoek ter zitting

Hoofdregel: in beginsel bepalen de partijen de omvang van het geding, want de primaire taak is individuele rechtsbescherming bieden en niet objectieve recht handhaven. Bestuursrechter mag niet zelf opzoek gaan naar gronden waarop het besluit niet zou kloppen.

Verbod van reformatio in peius geldt ook in beroep

Mag de eiser ook met beroepsgronden aankomen die hij eerder nog niet heeft aangevoerd? En indien je die hebt ingediend mag je dan gedurende de procedure ook nog met nieuwe beroepsgronden aankomen? De goede procesorde is reden om beperkingen te stellen: 

• Als je te laat stukken indient dan schendt je het verdedigingsbeginsel
• Efficiënt en ordelijk verloop mag niet in gedrang komen

Goede procesorde

• In ruime zin: procesorde die er tussen opeenvolgende fases zijn (fase tussen bezwaar en beroep)

Hoofdregel: een bezwaar en grondenfuik: eiser kan met nieuwe gronden komen die hij in eerdere fase nog niet heeft aangevoerd (volgt uit jurisprudentie). Beperkingen hieraan:

• • • Onderdelenfuik (art 6:13 Awb): omgevingsvergunning
    • Gronden en bewijs: worden soms niet meegenomen vanwege goede procesorde
• In enge zin: procesorde binnen en bepaalde fase

Goede procesorde in ruime zin

Beperking 1: art. 6:13 Awb (onderdelenfuik)

• De twee elementen van 6:13 Awb
  • Wettekst; personele buitensluiting’ …
  • Wetsgeschiedenis ‘inhoudelijk buitensluiting’ -> eiser kan geen onderdelen aanvechten die hij niet eerder voorafgaande aan besluit heeft aangevoerd. Volgt uit geschiedenis en niet uit wet. Inhoudelijke buitensluiting: niet volledig buitengesloten, alleen onderdeel beroep wordt niet ontvankelijk verklaard.
• Wat is een onderdeel van een besluit?
  • Theorie: ‘splitsbaar rechtsgevoel besluit
  • Jurisprudentie - onderdelenfuik alleen toepasselijk op twee omgevingsbesluiten:
    • Activiteit omgevingsvergunningen
    • Bestemmingsplan

Beperking 2: nieuwe gronden/bewijs

Eiser is soms (mede)verantwoordelijk voor de inhoud van het bestreden besluit

• Gronden/bewijs voor het eerst in beroep naar voren gebracht, kan dan niet onrechtmatigheid van het bestreden besluit tot gevolg hebben

Komt niet vaak voor 

Nieuwe gronden na beroepstermijn

Zijn nieuwe gronden na beroepstermijn toelaatbaar?

• Ja, tenzij:
  • De wet anders bepaalt (1.6a Chw)
  • Goede procesorde zich daartegen verzet
• Jurisprudentie

“Voor het antwoord op de vraag of de goede procesorde zich verzet, is in het algemeen bepalend een afweging van de proceseconomie, de reden waarom de desbetreffende beroepsgrond pas in een laat stadium is aangevoerd, de mogelijkheid voor de andere partijen om adequaat op die beroepsgrond te reageren en de processuele belangen van de partijen over en weer”

-> kan dus ook voor het eerst op de zitting, tenzij…Het indienen van nieuwe beroepsgronden later dan drie weken nadat de Afdeling de Stab heeft verzocht een deskundigenbericht uit te brengen is in strijd met goede procesorde” (nb. Geldt niet voor louter procedurele gronden)

“Kan (...) niet worden aanvaard dat de omvang van het geschil na afloop van de beroepstermijn of de gegeven termijn voor het aanvullen van de gronden wordt uitgebreid door het aanvechten van een nieuw besluitonderdeel”

art. 8:58 lid 1 Awb

Gelden twee variaties:

Ook al ben je op tijd, heb je geen garantie dat de stukken worden meegenomen, want kan in verband met de goede procesorde niet worden meegenomen

Omvangrijke stukken paar dagen voor de zitting, kan verdedigingsrechten geschaad worden, dus kan ook om die reden niet worden meegenomen

Twee opties op schending verdedigingsmiddel tegen te gaan; stukken niet meenemen en zitting aan te houden.

Als je te laat bent betekent dat niet automatisch dat stukken niet worden meegenomen, dat hangt af van de goede procesorde.

• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

Alles wat in het hoorcollege wordt behandeld is terug te vinden in de literatuur.

• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

Er worden geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken.

• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen.

• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

Er worden geen vragen behandeld die gesteld zouden kunnen worden op het tentamen.